Τι είχε γίνει κείνο το βράδυ; Φωνές, νεύρα. Και να πεις ήμαστε άγνωστοι; Τέρμα, είπε, ο οικοδεσπότης. Ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Ή παίρνονται μέτρα ή βουλιάζουμε. Δεν είναι κατάσταση αυτή. Αραλίκι και σύνταξη. Ετσι μίλησε κι εμείς παραξενευτήκαμε. Τι λέει αυτός; αναρωτηθήκαμε. Και μέχρι να το καταλάβουμε, άναψε η κουβέντα.

Αραλίκι οι εργαζόμενοι; Ρώτησε ένας. Ναι. Είμαστε στο 2007. Πρόοδος. Ανάπτυξη. Μακροημέρευση. Ξεκαπίστρωτος είναι εκείνος που πριν ασπρίσει το μαλλί του συνταξιοδοτείται. Ο φίλος μου σιωπούσε. Ακούς εκεί, να υπάρχουν προνόμια μεταξύ των εργαζομένων, φώναζε πάντα ο οικοδεσπότης. Ολοι στο υπόγειο; ρώτησε ο δίπλα του. Ναι, για να ομογενοποιηθεί η εργατική τάξη. Να βρει τη χαμένη ενότητά της. Οσο πιο γρήγορα, τόσο καλύτερα.

Πήραμε, έτσι, να συζητούμε ήσυχα κι απλά. Και να καταλαβαινόμαστε. Δε θυμάμαι ποιος στράφηκε στο φίλο μου. Του είπε, δε λες τίποτε. Δεν έχετε δίκιο, απάντησε σιγανά και όλοι τον κοιτάξαμε. Γιατί δεν έχουμε δίκιο; ρώτησε ο οικοδεσπότης. Από λάθος ξεκινήσατε την κουβέντα. Κανένα πρόβλημα δεν υπάρχει για το Συνταξιοδοτικό.

Μιλάς σοβαρά; τον έκοψε ο διπλανός μου. Ναι, απάντησε. Αφού είμαι μέλος τούτης της πολιτείας, υποχρεώνεται να μου εξασφαλίσει και να έχω τα πάντα. Αλλιώτικα δεν τη χρειάζομαι. Δηλαδή; ρωτήσαμε όλοι. Αναψε τσιγάρο. Φύσηξε τον καπνό και άρχισε να μιλάει, θυμάμαι, είπε, μικρό παιδί ήμουν, στο δημοτικό σκολειό πήγαινα. Στο χωριό μου. Βρέθηκα να 'μαι με μεγάλους. Στο σπίτι μας. Μιλούσαν σοβαρά. Ελεγαν για τον άνθρωπο το γίγαντα. Τον θαύμαζαν. Κοιτούσαν πίσω. Μιλούσαν για το αγκομαχητό τους. Για την πρόοδο. Τις επιτυχίες τους στην παραγωγή. Μέχρι εκεί όλα καλά. Τα χαλάμε, είπε ο πιο μεγάλος, όταν πάμε να κάνουμε χρήμα την παραγωγή μας. Εκεί είναι που μας κλέβουν.

Τι σχέση έχουν αυτά με το Ασφαλιστικό; Τον έκοψε κάποιος. Καμία. Απλά τα θυμήθηκα. Αυτοί, λοιπόν, οι άνθρωποι, άρχισαν να μιλάνε για το πώς πρέπει να 'ναι η ζωή. Να δουλεύεις. Να αμείβεσαι. Να προοδεύεις. Αχ μωρέ, παρατήρησε ένας. Αυτά δε γίνονται. Η Επανάσταση χάθηκε, είπε μελαγχολικά. Ο πιο μεγάλος, λοιπόν, το θυμάμαι σαν τώρα, είπε, αυτά θα λυθούν στην κομμουνιστική κοινωνία. Εως τότε εμείς πρέπει ναδουλεύουμε. Να παλεύουμε. Να ματώνουμε. Το χρωστάμε στα παιδιά μας, στα παιδιά των παιδιών μας. Κοιτάχτηκαν και πήρε το βλέμμα τους να ονειρεύεται. Κι εγώ, μικρό παιδάκι ν' ακούω, να βλέπω, μέχρι που ρώτησα, τι είναι σοσιαλισμός; Τι κομμουνισμός; Χάιδεψε το κουρεμένο κεφάλι μου και κοιτώντας πολύ μακριά μίλησε. Σοσιαλισμός είναι ν' αμείβεσαι ανάλογα με την προσφορά σου. Κομμουνισμός, ανάλογα με τις ανάγκες σου.

Αυθόρμητα είπα, είμαι σοσιαλιστής. Με κοίταξε στα μάτια, ήρεμα, με αγάπη. Τι ρετιρέ και υπόγεια, λέτε. Ή έχεις ή δεν έχεις δικαίωμα να ζήσεις. Αρνούμαι τον πλούτο, που παράγεται από την εργασία των ανθρώπων, να τον καρπώνονται ελάχιστοι. Γι' αυτό είπα ξεκινήσατε τη συζήτηση λάθος. Δεν είναι οικονομικό το ζήτημα, αλλά πολιτικό. Μπορεί και να λαθεύω. Μακάρι να μου το αποδείξετε. Σιωπήσαμε. Χαμηλώσαμε το βλέμμα. Ξανά ανάψαμε τσιγάρο. Κουνήσαμε το κεφάλι και ο οικοδεσπότης είπε, μπορεί και να μην έχεις άδικο. Επιζητείς το όλο. Γιατί να μην το επιζητήσουμε κι εμείς;