«Εδώ και έναν αιώνα, Αραβες και Εβραίοι γεννιόμαστε σε ένα πεδίο μαχών, βγάζουμε το πρώτο μας κλάμα ανάμεσα σε σφαίρες που σφυρίζουν... οι μανάδες και πατεράδες αδυνατούν να προστατεύσουν τη ζωή των παιδιών τους..... Λες και είμαστε, όλοι, Αραβες και Εβραίοι, αιωνίως καταδικασμένοι να γίνουμε είτε θύματα είτε δολοφόνοι, σαν να μην υπάρχει άλλη επιλογή!....Πόσοι ακόμη πρέπει να πεθάνουν για να γίνει κατανοητό το πιο απλό: Οτι και οι Αραβες και οι Εβραίοι, και οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί, έχουν ανάγκη από μια δίκαιη σταθερή ειρήνη;». Λογοτεχνικός, κυρίως συναισθηματικός, και πάνω από όλα πικρός ο λόγος του Ισραηλινού συγγραφέα Νταβίντ Γκροσμάν, όπως εκφράστηκε, τις μέρες αυτές, μέσα από τις σελίδες της ιταλικής εφημερίδας «Ρεπούμπλικα».

Τα λόγια του Γκροσμάν, πιθανώς, να εκφράζουν το παράπονο μεγάλης μερίδας της μίας πλευράς. Ο πόνος και το παράπονο της άλλης πλευράς δε χρειάζεται να παρατεθούν με λόγια. Αρκούν οι εικόνες που έκαναν το γύρο του κόσμου, όλη την περασμένη βδομάδα. Αρκούν οι εικόνες των νεκρών διαδηλωτών με μια πέτρα ακόμα σφιγμένη στη γροθιά τους, οι εικόνες των ισραηλινών ελικοπτέρων να εκτοξεύουν ρουκέτες σε κατοικίες στα αυτόνομα εδάφη, οι εικόνες των τανκς στις εισόδους των αυτόνομων πόλεων, η εικόνα του 12χρονου Μοχάμεντ, που συγκλόνισε τη διεθνή κοινή γνώμη, να εκτελείται εν ψυχρώ στην αγκαλιά του σοβαρά τραυματισθέντος πατέρα του.

Εικόνες πολέμου από την Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Οχθη, τη Λωρίδα της Γάζας, που, μόνο τις δύο πρώτες μέρες των συγκρούσεων, θρήνησαν όσους νεκρούς καταμετρούνταν την 9η Δεκεμβρίου 1987, όταν συμπληρώθηκαν 20 ημέρες από την έναρξη της «Ιντιφάντα», ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η πολύχρονη και πολυπροβλημένη «ειρηνευτική διαδικασία», που υποτίθεται ότι βαίνει στο οριστικό πέρας της με την επίτευξη τελικής συμφωνίας. Μια τελική φάση, που καλείται να διευθετήσει τα ανεπίλυτα προβλήματα που άφησαν στο περιθώριο όλες οι προηγούμενες. Και σήμερα, οι διαφωνίες των δύο πλευρών μοιάζουν να είναι αγεφύρωτες.

Τις χειρότερες συγκρούσεις των τελευταίων χρόνων έζησαν τα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά και η ανατολική Ιερουσαλήμ όλες αυτές τις μέρες. Η αφορμή δόθηκε, την περασμένη Πέμπτη, όταν ο ηγέτης του Λικούντ, Αριέλ Σαρόν, επισκέφθηκε, υπό την προστασία 1.000 στρατιωτών και 2.000 αστυνομικών, που του παρείχε η ισραηλινή κυβέρνηση, το προαύλιο του Τεμένους Αλ Ακσά, του τρίτου ιερότερου τόπου του Ισλάμ. Αναμενόμενη και προβλεπόμενη η αντίδραση των Παλαιστινίων, αλλά και όλων των Αράβων. Ακροδεξιός και γνωστός για τις, ιδιαίτερα αρνητικές, απόψεις του για την «ειρηνευτική διαδικασία», ο Αριέλ Σαρόν αποτελεί προσωποποίηση μίσους για τους Παλαιστινίους, αφού ηγήθηκε των, νωπών μέχρι σήμερα, απερίγραπτων σφαγών αμάχων προσφύγων, κυρίως γυναικόπαιδων, στα στρατόπεδα Σάμπρα και Τσατίλα, κατά τη διάρκεια της ισραηλινής εισβολής στο Λίβανο, το 1982.

Η οργή, η αγανάκτηση και η απογοήτευση του παλαιστινιακού λαού δεν ήθελε τίποτε περισσότερο για να ξεσπάσει. Η επίσκεψη Σαρόν ήταν πρόκληση σε όλα τα επίπεδα: Πρόκληση προς τους Παλαιστινίους γιατί ο ηγέτης της σφαγής του λαού τους επισκέφθηκε το Αλ Ακσά. Πρόκληση εκ μέρους της ισραηλινής ηγεσίας ολόκληρης, καθώς αποτελεί άλλη μια προσπάθεια επιβολής δεδομένων, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την τύχη της ανατολικής Ιερουσαλήμ, που οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν για πρωτεύουσα του ανεξάρτητου κράτους τους. Πρόκληση για όλο τον ισλαμικό κόσμο, καθώς φάνηκε σαν να αμφισβητείται η ισλαμική υπόσταση του τρίτου ιερότερου τόπου του. Ενός τόπου, που διεκδικούν εδώ και χρόνια για να περάσει σε αραβικά χέρια.

Τα όπλα δεν άργησαν, παρά μόνο ένα 24ωρο, να αναλάβουν δράση με γνωστό το φρικτό αποτέλεσμά τους. Δεκάδες νεκροί, χιλιάδες τραυματίες, ενώ ο ισραηλινός στρατός έπληξε, για πρώτη φορά από την παραχώρηση αυτονομίας, στόχους εντός των αυτόνομων περιοχών. Τη συγκρότηση διεθνούς επιτροπής διερεύνησης των ενόχων και των αιτίων του αιματοκυλίσματος ζητά η Παλαιστινιακή Αρχή, κατηγορώντας την ισραηλινή ηγεσία για «κατ' εξακολούθηση πρόκληση του αραβικού κόσμου, καταπάτηση των αποφάσεων του ΟΗΕ, αλλά και όσων έχουν συμφωνηθεί στη, μέχρι σήμερα, πορεία της ειρηνευτικής διαδικασίας, για ανεξέλεγκτη βία κατά αμάχων διαδηλωτών, για στυγερές εν ψυχρώ δολοφονίες». Πίσω από το τείχος των τανκς και τον ήχο των στρατιωτικών ελικοπτέρων, η ισραηλινή κυβέρνηση ανταπαντά στις κατηγορίες, επιρρίπτοντας το σύνολο των ευθυνών στην παλαιστινιακή ηγεσία, «την ανίκανη ή απρόθυμη να ελέγξει τους ενόπλους που δρουν τρομοκρατικά στο έδαφός της».

Η έκρηξη είχε συνέπειες και στο εσωτερικό του Ισραήλ. Για πρώτη φορά τόσο έντονα, σε όλα τα χρόνια ύπαρξής του, το βόρειο Ισραήλ, και συγκεκριμένα η Γαλιλαία, έγινε θέατρο σκληρών συγκρούσεων ανάμεσα στους Παλαιστινίους με ισραηλινή υπηκοότητα και τις δυνάμεις καταστολής. Το 1/6 του συνολικού ισραηλινού πληθυσμού θρήνησε 9 νεκρούς και, όπως έστω και για τα μάτια του κόσμου, έδειξε να αντιλαμβάνεται και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, εκδήλωσε με τον αιματηρότερο τρόπο την αγανάκτησή του για τις συνεχιζόμενες, επί δεκαετίες, διακρίσεις εις βάρος του και την καταδίκη στη μιζέρια και στην ανεργία που του έχουν επιβάλει.

Πίσω από τους καπνούς από τα καμένα λάστιχα στη Γαλιλαία, υπάρχει και άλλο ένα «έργο» σε εξέλιξη, αυτό της πολιτικής σκηνής του Ισραήλ. Η επίσκεψη Σαρόν, αλλά και η στάση που τήρησε η ισραηλινή κυβέρνηση δε σχετίζεται, αποκλειστικά και μόνο, με την «ειρηνευτική διαδικασία», υπογραμμίζουν πολιτικοί αναλυτές και Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι. Μία μέρα πριν από την κίνηση Σαρόν, ο πρώην πρωθυπουργός και πρώην ηγέτης του Λικούντ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες περί διαφθοράς που τον βάραιναν και εμφανιζόταν στην πρώτη θέση της προτίμησης των Ισραηλινών ψηφοφόρων στις δημοσκοπήσεις.

Η επανεμφάνιση στο προσκήνιο του Νετανιάχου αποτελεί ξεκάθαρη απειλή για τον Αριέλ Σαρόν και τη θέση του στην ηγεσία του Λικούντ. Η επίσκεψη στο προαύλιο του Αλ Ακσά, ως κίνηση τακτικής, του εξασφάλισε τη συμπάθεια της ισραηλινής ακροδεξιάς, αλλά και των εξτρεμιστών Εβραίων, οι οποίοι είχαν ταχθεί στο πλευρό του Νετανιάχου. Ο Εχούντ Μπάρακ, από την πλευρά του, βρίσκεται ενώπιον της κατάρρευσης της κυβέρνησής του. Απομένει μόνο μία ψηφοφορία στην Κνεσέτ για να οριστικοποιήσει ή να αναβάλει την αποχώρησή του από την εξουσία, καθώς 4 μικρότερα δεξιά και θρησκευτικά κόμματα εγκατέλειψαν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Μοναδική ελπίδα παραμονής του στην ηγεσία της χώρας είναι η συνεργασία, ή έστω η εξασφάλιση της, σε επιμέρους ζητήματα, στήριξης του Λικούντ. Γι' αυτό και φρόντισε να «καλύψει», πρακτικά και ηθικά, τον «αντίπαλο» Σαρόν.

Η «έκρηξη», όμως, του Αλ Ακσά, δημιούργησε νέα δεδομένα και για την Παλαιστινιακή Αρχή, που, μέχρι σήμερα, μέσω διαφόρων τρόπων, κατάφερνε, όχι να σιγάσει, αλλά τουλάχιστον να χαλιναγωγήσει την οργή του παλαιστινιακού λαού, του οποίου η υπομονή έχει ξεπεράσει, από τις αλλεπάλληλες αναβολές, τα όρια της. Για πρώτη φορά, υποστηρικτές της εξτρεμιστικής «Χαμάς» και της «Φατάχ» του Γιάσερ Αραφάτ βρέθηκαν δίπλα δίπλα στις συγκρούσεις με τον ισραηλινό στρατό. Αλλωστε, η πρόκληση Σαρόν ήταν τέτοιου μεγέθους, ιδιαίτερα με δεδομένη την «προσωρινή» αναβολή της ανακήρυξης ανεξαρτησίας μετά την αποτυχία του Καμπ Ντέιβιντ και το σταδιακό «πάγωμα» των συνομιλιών, που οι επιλογές δεν ήταν πολλές για την Παλαιστινιακή Αρχή.

Αλλωστε, για πρώτη φορά με τέτοια ομοφωνία, σύσσωμος ο αραβικός κόσμος εξοργίστηκε, εκδήλωσε την αγανάκτησή του και έσπευσε, τόσο λεκτικά όσο και πρακτικά, να στηρίξει την Παλαιστινιακή Αρχή. Ενδεικτικό είναι ότι ακόμη και η Αγκυρα, η οποία είχε εν μέρει διαχωρίσει τη θέση της μέσα από την υπογραφή στρατιωτικών συμφωνιών με το Ισραήλ, προχώρησε σε σαφείς εκδηλώσεις υποστήριξης των Παλαιστινίων. Για τους αναλυτές είναι ξεκάθαρο ότι η αντίδραση αυτή προκλήθηκε επειδή η επίσκεψη Σαρόν «χτύπησε ευαίσθητο σημείο»: Αυτό των ιερών τόπων του Ισλάμ και κατ' επέκταση άγγιξε το φλέγον ζήτημα της ανατολικής Ιερουσαλήμ, στο οποίο ουδέποτε υποχώρησε ο αραβικός κόσμος.

Εντονη, λεκτικά βεβαίως, ήταν και η αντίδραση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και της ΕΕ. Διόλου τυχαία ούτε αυτή η κίνηση, όμως, καθώς είναι γνωστό ότι η ΕΕ και ιδιαιτέρως η Γαλλία, που το παρόν εξάμηνο έχει την προεδρία, έχει, επανειλημμένως, καταβάλει προσπάθειες να αναλάβει «μέρος της διαμεσολάβησης για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας», με στόχο να εξασφαλίσει και αυτή, ως πρώην αποικιοκρατούσα, τη διαρκή παρουσία της στην περιοχή, άρα και τη διασφάλιση των συμφερόντων της. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε κανείς να εντάξει, από τη μία πλευρά, τη «σκληρή γλώσσα» της ευρωπαϊκής προεδρίας και, από την άλλη, το αίτημα της Παλαιστινιακής Αρχής να κάτσει στο τραπέζι των συνομιλιών και ο Γάλλος Πρόεδρος, αναζητώντας σε αυτόν ένα νέο πρόσωπο ξένης διαμεσολάβησης.

Η Ουάσιγκτον, ως κύρια διαμεσολαβήτρια, απέφυγε επιμελώς την ευρωπαϊκή εμπλοκή, αποφεύγοντας, συγχρόνως, να εγκαταλείψει την πάγια τακτική της «υπεράσπισης» του Ισραήλ. Επιρρίπτοντας την πλήρη ευθύνη του ξεσπάσματος σε «μια αντιπαραγωγική προσωπική κίνηση» του Σαρόν, οι ΗΠΑ «προστάτευσαν» επαρκώς τον «εκλεκτό» Μπάρακ, πίεσαν για επανέναρξη των συνομιλιών και μπλόκαραν τα ψηφίσματα που κατατέθηκαν στην έκτακτη σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας και καταδίκαζαν την ισραηλινή βιαιότητα ως «ιδιαίτερα άδικα για το Ισραήλ». Οσο για τον ΟΗΕ, του οποίου οι αποφάσεις είναι αυτές που καλείται το Ισραήλ να εφαρμόσει, φάνηκε, για άλλη μια φορά, αδύναμος να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο και ο ΓΓ, Κόφι Ανάν, αρκέστηκε να εκφράσει ανοιχτά το φόβο του «για ένα νέο πόλεμο».

Τα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη φλέγονται και δέχονται με κατάρες τους νεκρούς τους, ενώ το Ισραήλ είναι, πάλι, με το δάκτυλο στη σκανδάλη. Ακόμη και αν οι διπλωματικές πρωτοβουλίες οδηγήσουν σε μια «εκεχειρία», αυτή δε θα είναι παρά μόνο «με ημερομηνία λήξης» μέχρι την επόμενη αφορμή που θα προκαλέσει μία νέα έκρηξη και ένα νέο αιματοκύλισμα, που οι συνθήκες και οι συγκυρίες θα κρίνουν κατά πόσο θα κατευναστεί ή θα μετατραπεί σε μια νέα «Ιντιφάντα» με το ίδιο και γνωστό αίτημα: Ανεξαρτησία, αυτοδιάθεση, ελευθερία για τον παλαιστινιακό λαό.

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών δεν είναι παρά άλλη μία τρανή απόδειξη ότι η συγκεκριμένη «ειρηνευτική διαδικασία» δεν μπορεί να δώσει σταθερή, δίκαιη και οριστική λύση. Αδυναμία σαφής για όσους προσεκτικά ανέγνωσαν όλες τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί, υπό αμερικανική έμπνευση και εκτέλεση, από το Οσλο του 1993 και μετά. Συμφωνίες, που γενικολογούν, θολώνουν τα νερά, και δε θέτουν ξεκάθαρα τα βασικά ζητήματα, που δεν είναι άλλα από την πλήρη εφαρμογή των αποφάσεων 338, 242 και 194 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και οι οποίες προβλέπουν την απελευθέρωση όλων των κατεχόμενων αραβικών εδαφών που καταλήφθηκαν με επιχειρήσεις των ισραηλινών στρατευμάτων.

Η τρέχουσα «ειρηνευτική διαδικασία» εξασφαλίζει, όπως γίνεται καθημερινά ολοένα και σαφέστερο, αποκλειστικά και μόνο, τη διενέργεια αλλεπάλληλων διαπραγματεύσεων, τη διαρκή διαμεσολάβηση, την ακατάπαυστη πραγματοποίηση συνομιλιών αποσαφήνισης όλων των θολών, πλην συμφωνημένων, σημείων. Και σίγουρα, η προοπτική αυτή δεν οδηγεί στην υλοποίηση των οραμάτων της «Ιντιφάντα», δε διασφαλίζει ηρεμία, δεν καταλήγει στην ειρήνη. Αυτή την αυτονόητη συνθήκη αρμονικής συνύπαρξης των δύο λαών, ώστε να πάψουν να πεθαίνουν ως θύματα ή ως θύτες, όπως λέει και ο Νταβίντ Γκροσμάν.