«Είχαμε τύχη, όταν από πολίτες της ΓΛΔ γίναμε πολίτες της ΟΔΓ; Ο Φρειδερίκος Σορλέμερ¹ απαντάει ΝΑΙ σ' αυτό το ερώτημα (στη "Νόιες Ντόιτσλαντ", 15/9)... Στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας αυτές τις μέρες θέτουν το ίδιο ερώτημα πολλοί άνθρωποι...

Για μένα η 3η Οκτώβρη 1990 δεν είναι ευτυχής περίπτωση. Εχασα μια ελπίδα, που για την εκπλήρωσή της έζησα. Αυτό για μένα είναι δυστύχημα... Οπως εγώ, έτσι και άλλοι άνθρωποι δε νιώθουν την 3η Οκτώβρη σαν ευτυχή μέρα. Πιστεύω ότι λείπουν αξιόπιστα στοιχεία για το πόσοι σκέφτονται έτσι... Πάντως σκέφτομαι ότι όπως εγώ, δε συμφωνούν και οι άνεργοι, οι άστεγοι, οι διωγμένοι πρόωρα από την υπηρεσία τους, οι γυναίκες, που (αναγκάζονται να) παραιτούνται από τη γέννηση παιδιών, οι μαθητές, που δε βρίσκουν θέση μαθητείας, χριστιανοί, που γνωρίζουν ακόμα πως ο Χριστός κυνήγησε από το ναό τους εμπόρους και δήλωσε ότι ευκολότερα περνάει μια καμήλα από την τρύπα της βελόνας, παρά ένας πλούσιος στον Παράδεισο. Τι θα έκανε ο Ιησούς σήμερα στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης;

Η προσάρτηση (Θ.Β.: της ΓΛΔ) είναι αναμφίβολα ένα ιστορικό γεγονός. Η Γερμανία είναι πάλι ενωμένη πατρίδα... Τι μας φέρνει όμως η κρατική ενότητα; Ενας πολιτικός έχει διαπιστώσει: Γίναμε πάλι κάτι... Εγώ δεν έγινα κάτι περισσότερο από ό,τι ήμουνα πριν την 3η Οκτώβρη και πιστεύω ότι ούτε και ο γείτονάς μου... Τώρα λουστράρουν τα παλιά μνημεία, η δυναστεία των Χοεντσόλερν ξαναδοξάζεται και ξανατιμάται, η Πρωσία ξαναεπαινείται. "Τα πάντα ρει".

Ναι, ο καπιταλισμός νίκησε. Είναι ευνόητο το συμπέρασμα και κυριαρχεί γενικά η γνώμη ότι ο σοσιαλισμός ξόφλησε, ότι ο καπιταλισμός κατάκτησε την οριστική νίκη. Οποιος σκέφτεται αλλιώς, θεωρείται τυφλός, δογματικός, μπετονοκέφαλος, συντηρητικός. Αλλά μήπως δε νίκησε και ο Γουλιέλμος Δ΄, μήπως η Γαλλία μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 δεν έγινε πάλι μοναρχία;

Οι νίκες της αντίδρασης δεν ήταν οριστικές. Τα προβλήματα, που έκαναν να ξεσπάσουν επαναστάσεις, δεν ηττήθηκαν. Οι λύσεις τους αναβλήθηκαν, δεν έπαψαν να υπάρχουν. Πάντως, η Γαλλία δεν είχε έναν Σέφγκεν (Θ.Β.: Γενικός εισαγγελέας, διώκτης των αξιωματούχων της ΓΛΔ) και έναν Κολ. Αν τους είχε, αυτοί θα επανέφεραν τους αριστοκράτες στις παλιές τους ιδιοκτησίες.

Επίσης τα προβλήματα του καπιταλισμού δε λύθηκαν. Το χάσμα ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους γίνεται πάλι μεγαλύτερο. Δεν υπάρχει ίχνος ισότητας, ελευθερίας, αδελφοσύνης. Οι σημερινοί καπιταλιστές ζουν σαν τους χτεσινούς φεουδάρχες. Περιφραγμένοι σε βίλες με φύλακες, σαν σε πύργους. Είναι μια ξεχωριστή κοινωνία, η σοσίετι. Από πού ζει αυτή, αν όχι από εμάς; Φόρους πληρώνει λίγους ή καθόλου, και τις μάχες τις κρατάει ήσυχες με ψωμί και παιχνίδια - όπως οι παλιοί Ρωμαίοι με τα θεάματα και οι αμαθείς με την τηλεόραση, όπως έκανε τον Μεσαίωνα η Εκκλησία.

Ωστόσο, τη νικημένη Γαλλική Επανάσταση τη γιορτάζουν, τα ανθρώπινα δικαιώματά της τα εκτιμούν πάρα πολύ. Αλλά η ελευθερία μεταβλήθηκε σε ελευθερία εκλογής ανάμεσα σε κόμματα, τα οποία δε γνωρίζουν πώς να ξεχωρίζουν μεταξύ τους. Το δικαίωμα στη ζωή είναι το ύψιστο δικαίωμα των θεών. Μόνο που η κατοικία και το φαγητό, η εργασία και η μόρφωση και η δωρεάν υγεία δεν έχουν να κάνουν τίποτα με το ανθρώπινο δικαίωμα στη ζωή. Το τι είναι ανθρώπινο δικαίωμα, αυτό το ορίζουν οι ΗΠΑ, και λιγάκι η Γερμανία, η Γαλλία και η Αγγλία. Και το ποιος παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, το ορίζουν πάλι αυτές οι δυνάμεις, που προστατεύουν το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα στη ζωή με τις βόμβες τους. Τέτοια τύχη έχουμε.

Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ. Αυτό το νιώθουν ή το γνωρίζουν πολλοί. Η κατάσταση στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ μοιάζει με εκείνη του τέλους της δεκαετίας του '20, των αρχών του '30. Ολοι κοιτάνε με γουρλωμένα μάτια την πορεία των χρηματιστηρίων. Θα έρθει η μεγάλη κρίση; Στον Τρίτο Κόσμο η κρίση επικρατεί ήδη από πολύ καιρό και γίνεται όλο σφοδρότερη, αλλά είναι πολύ μακριά από εμάς. Μας ενδιαφέρει μόνο, αν η κρίση θα έρθει και σε εμάς. Αν δε θα μπορέσουμε πια να ταξιδέψουμε φτηνά στην Ταϊλάνδη, να γεμίσουμε την κοιλιά μας και να κάνουμε επίδειξη με τα αυτοκίνητά μας. Ολα δείχνουν ότι το μεγάλο κραχ έρχεται. Είναι τύχη το να ζεις με μια τέτοια προσμονή;

Η πλειοψηφία του (ανατολικο-γερμανικού) πληθυσμού ήθελε την προσάρτηση, τον καπιταλισμό. Ετσι λένε, και εγώ το πιστεύω αυτό, παρότι λείπει η απόδειξη. Τόσο δημοκράτες, ώστε να βάλουν στο λαό αυτή την ερώτηση, δεν ήταν οι εκλεγμένοι βουλευτές μας. Αλλά τι σημαίνει αυτό; Η πλειοψηφία δεν είναι πάντα συνετή. Μήπως είχε δίκιο η πλειοψηφία, που πανηγύριζε όταν οι στρατιώτες πήγαιναν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε μήπως δίκιο, όταν ψήφιζε τον Χίτλερ, όταν θεωρούσε τους Εβραίους υπεύθυνους για την εξαθλίωσή της και πανηγύριζε τις νίκες της φασιστικής Βέρμαχτ; Είμαι έτοιμος να σκύψω στην πλειοψηφία, αλλά γνωρίζω ότι τους ανθρώπους μπορεί και να τους εξαπατήσει κανείς. Ο Βίσμαρκ, ο Χίτλερ, ο Κολ και άλλοι το έκαναν αυτό με επιτυχία. Αρκετοί τους τιμούν και σήμερα ακόμα. Υπάρχει το Χίντενμπουργκ-Νταμ, αλλά όχι η οδός Δημητρώφ.

Τέλος, τώρα δε διατάσσεται πια ο αντιφασισμός², αλλά μας διατάσσουν τη δόξα της Πρωσίας και την πίστη στην αξία των επενδυτών, την πίστη στην πανάκεια της "οικονομίας της αγοράς".

Είχαμε τύχη για το ότι ξαναβλέπουμε την ιστορία όπως οι "μεγάλοι άνδρες", που μας οδήγησαν σε τρεις πολέμους, από τους οποίους οι δύο μας έφεραν στο χείλος της εξόντωσης;

Ο σοσιαλισμός ηττήθηκε και μας λένε ότι αυτός ευθύνεται για όλα. Για τα ακροδεξιά φαινόμενα, που δήθεν υπάρχουν μετά την ίδρυση και λόγω της ίδρυσης της ΓΛΔ, για την κρατική χρέωση, για την αθλιότητα των συντάξεων. Ευημερία αντί σοσιαλισμός, έλεγαν πριν δέκα χρόνια και τα ανθούντα τοπία ήταν μπροστά στα μάτια όλων.

Δεν ξέρω ελληνικά, αλλά οι δάσκαλοί μας (τον καιρό των ναζιστών) μας έμαθαν μια ελληνική φράση, που εξηγεί πολλά: Τα πάντα ρει - όλα ρέουν. Τίποτα δε μένει όπως ήταν. Αυτό αφήνει να ελπίζουμε. Δεν ξέρω, αν τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, αν αλλάξουν, αλλά για το ότι πρέπει να αλλάξουν, αυτό πρέπει να γίνει, αν πρόκειται να καλυτερεύσουν».

Το άρθρο τελειώνει με μια κριτική ματιά στο ΚΟΔΗΣΟ: «Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΚΟΔΗΣΟ δημοσίευσε δέκα θέσεις. Πολλές απ' αυτές μιλάνε από την καρδιά μου, αλλά πολλά λείπουν σ' αυτές. Λείπει η διαπίστωση ότι όλα τα προβλήματα του καπιταλισμού είναι άλυτα, ότι η σημερινή κοινωνία είναι ανίκανη για μεταρρυθμίσεις και ότι η εξαφάνιση της ΓΛΔ και του σοσιαλιστικού στρατοπέδου ήταν μια ιστορική ήττα στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Και λείπει το δείξιμο της διεξόδου. Χωρίς διέξοδο, μένει μόνο η καταστροφή. Πρέπει ο στόχος να αναφερθεί, χωρίς ναι μεν αλλά. Αυτός ο στόχος ονομάζεται σοσιαλισμός».

Το άρθρο σε μεγαλύτερη έκταση δημοσιεύτηκε στη «Νόιες Ντόιτσλαντ» (6/10) με τον τίτλο: «Η "τύχη" ότι χάσαμε μια μεγάλη ελπίδα». Ο συγγραφέας του έδωσε την έγκριση να δημοσιευτεί στο «Ριζοσπάστη» με ελαφρά συντόμευση (στο πρώτο μέρος) και με τον τίτλο: «Τα πάντα ρει».

(1) Φρειδερίκος Σορλέμερ, αστός εκκλησιαστικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της ανατολικογερμανικής πόλης Βίτενμπεργκ (πόλη του Λούθηρου)

( 2) «Δε διατάσσεται πια ο αντιφασισμός». Εδώ ο δόκτορας Βολφ υπαινίσσεται τη γερμανική αντίδραση που ισχυρίζεται ότι στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (ΓΛΔ) δεν υπήρχε πραγματικός αντιφασισμός, αλλά ότι το αντιφασιστικό πνεύμα διατάσσονταν από πάνω (από το κόμμα και την κυβέρνηση)