Στη δημιουργία κλίματος που θα ευνοήσει την εξέλιξη ενός ελληνοτουρκικού διαλόγου εφ' όλης της ύλης, σπεύδει να συμβάλει η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, με ψήφισμα που υιοθέτησε στο Στρασβούργο.

Επικίνδυνη εξέλιξη για τους λαούς των δυο χωρών αποτελεί το γεγονός ότι η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, με το ψήφισμά της, προωθεί και την επανεξέταση ορισμένων σημείων της Συνθήκης της Λοζάνης, τα οποία, σε πρώτη φάση, αφορούν στην αντιμετώπιση των μειονοτήτων σε Ελλάδα και Τουρκία. Η διάσταση αυτή γίνεται πιο εμφανής υπό το πρίσμα των τούρκικων αξιώσεων, όπως καταγράφηκαν στην επιστολή Ερντογάν προς τον Γ. Παπανδρέου, να τεθεί στο τραπέζι των διμερών επαφών το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.

Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση επιχειρεί να εμφανιστεί ακριβοδίκαιη και να κρατήσει ίσες αποστάσεις ανάμεσα στις ελληνοτουρκικές αντιπαραθέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, το ψήφισμα αποδέχθηκε τον «οικουμενικό» χαρακτήρα του Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη και χαρακτηρίζει ως «αναχρονιστική» την έννοια της «αμοιβαιότητας» που συνιστάται με το άρθρο 45 της Συνθήκης της Λοζάνης (1923), για την αντιμετώπιση των μειονοτήτων και ζητούν την εγκατάλειψή της.

Το ψήφισμα έχει τίτλο «Θρησκευτική ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Τουρκία και τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη» και εγκρίθηκε με σημαντική πλειοψηφία 102 ψήφους υπέρ, 18 κατά και 4 αποχές. Τη σχετική έκθεση εισηγήθηκε ο Γάλλος βουλευτής Michel Hunault, από την ομάδα των Ευρωπαίων Δημοκρατών.

Το ψήφισμα, γενικόλογα και χωρίς να καταμερίζει τις πραγματικές ευθύνες, καλεί την Ελλάδα και την Τουρκία να αντιμετωπίζουν όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις και χωρίς να επηρεάζονται από τον τρόπο που η γειτονική χώρα αντιμετωπίζει τους δικούς της πολίτες.

Σχετικά με το σημερινό ρόλο της Συνθήκης της Λοζάνης, το ψήφισμα αναφέρει: «Η συνεχής προσφυγή των δύο αυτών χωρών στην έννοια της αμοιβαιότητας, προκειμένου να αρνηθούν στις μειονότητές τους τα δικαιώματα που τους εξασφαλίζει η Συνθήκη της Λοζάνης, είναι αναχρονιστική και μπορεί να ζημιώσει την εθνική ενότητα της κάθε χώρας στις αρχές αυτές του 21ου αιώνα» .

Με τη συγκεκριμένη διατύπωση, ανοίγει ένα παράθυρο υπονόμευσης της Συνθήκης της Λοζάνης, καθώς ζητείται από την Ελλάδα και την Τουρκία η αντιμετώπιση των μειονοτήτων να γίνεται πλέον βάσει της Ευρωπαϊκής Συνθήκης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και όχι των σχετικών διατάξεων της Συνθήκης, περί αμοιβαιότητας. Θυμίζουμε ότι η Συνθήκη της Λοζάνης ορίζει και τα σύνορα ανάμεσα στις δυο χώρες, όπως αυτά καταλήχθηκαν μετά την ήττα της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική καταστροφή.

Στο πλαίσιο αυτό, και διατηρώντας ίσες αποστάσεις, το ψήφισμα καλεί τις δύο χώρες να πάρουν μέτρα υπέρ των θρησκευτικών μειονοτήτων, στα θέματα εκπαίδευσης και ιδιοκτησίας και να συμβάλουν, ώστε η πλειοψηφία να μην αντιμετωπίζει τις μειοψηφίες αυτές ως να είναι ξένες στη χώρα τους.

Συνιστά, επίσης, στις δύο χώρες να προχωρήσουν στην τελική επικύρωση της «Σύμβασης πλαίσιο για την προστασία των μειονοτήτων» (STE-157) και της Ευρωπαϊκής Χάρτας για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές Γλώσσες, προμηνύοντας γενικότερες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Με τροπολογίες που εγκρίθηκαν και που είχαν υποβληθεί κυρίως με την πρωτοβουλία Βούλγαρων βουλευτών, αναγνωρίστηκε το νομικό πρόσωπο του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, η δε έκφραση «Ελληνικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο» αντικαταστήθηκε με την έκφραση «Οικουμενικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο». Αναγνωρίσθηκε, επίσης, ότι «η Ορθόδοξη Βουλγαρική Κοινότητα εντάσσεται στο Οικουμενικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο» και απορρίφθηκε η έκφραση «Βουλγαρική Ορθόδοξη Εξαρχία».

Σχετικά με τη Σχολή της Χάλκης, οι βουλευτές ζητούν την επαναλειτουργία της και την αναγνώρισή της ως παράρτημα της θεολογικής σχολής του Γαλατά Σαράι. Με τροπολογία που απορρίφθηκε, είχε ζητηθεί να μετονομασθεί η «Ελληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή της Χάλκης» σε «Ανώτατο Θεολογικό Ινστιτούτο ανήκον στο Οικουμενικό Πατριαρχείο».

Το ψήφισμα ζητά, επίσης, να ξεκαθαρισθεί πλήρως το θέμα των ιδιοκτησιών που ανήκαν στα θρησκευτικά ιδρύματα και τα οποία κατασχέθηκαν το 1974 και να υλοποιηθούν οι αποφάσεις που πήρε η ΚΣΣΕ το 2008 για την Ιμβρο και την Τένεδο, με στόχο τη διατήρηση του διπλού πολιτιστικού χαρακτήρα των δύο νησιών, τα οποία, σύμφωνα με τη Συνέλευση, «θα μπορούσαν να μετατραπούν σε σύμβολο της ελληνοτουρκικής συνεργασίας».

Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών καλούνται, τέλος, να ενημερώσουν την Κοινοβουλευτική Συνέλευση για τις προόδους που θα πετύχουν μέσα σε ένα χρόνο γύρω από τα βασικά αιτήματα του ψηφίσματος, δηλαδή το Φλεβάρη του 2011.

Με δεδομένη την εκφρασμένη πρόθεση των δυο κυβερνήσεων να εντείνουν τις διμερείς διαβουλεύσεις, αλλά και την πρεμούρα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ να διευθετήσουν τις διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε απρόσκοπτα να προωθούνται οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί στην περιοχή, το τέρμινο που βάζει η Κοινοβουλευτική Συνέλευση μάλλον φιλοδοξεί να ασκήσει πίεση στις δυο χώρες προκειμένου να καταγράψουν μετρήσιμη πρόοδο στις μεταξύ τους διαβουλεύσεις.