Η χρονιά του «γερακιού που έγινε περιστέρι» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το 1999 για το Ισραήλ. Ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Εχούντ Μπάρακ, ακολουθώντας κατά πόδας το παράδειγμα του Γιτζάκ Ράμπιν, αφού εξασφάλισε την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος απεργάστηκε με μεθοδικότητα αλλά και με τη σιωπηλή εύνοια της Ουάσιγκτον την ανάδειξή του στην εξουσία.

Το πολύμηνο τέλμα, το οποίο εισήγαγε την ισραηλινο-παλαιστινιακή διαδικασία στο 1999, είχε προκαλέσει τη βαθιά δυσαρέσκεια της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά, κυρίως, είχε περιορίσει τις διαπραγματευτικές δυνατότητες και τα διαμεσολαβητικά περιθώρια των ΗΠΑ. Οι αδιάλλακτες θέσεις στις οποίες εγκλωβίστηκε ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, στην προσπάθειά του να διατηρήσει τη συνοχή της κυβέρνησης συνασπισμού με τα ακροδεξιά κόμματα, αποτέλεσαν, τελικά, και τη δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι του. Το τέλος μιας πολύμηνης προεκλογικής εκστρατείας, που σημαδεύτηκε από το θάνατο το βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας (7 Φλεβάρη), που έδωσε αφορμή για σειρά εγκωμίων και νέων αναλύσεων για την αναγκαιότητα ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή, αλλά και από την ανταλλαγή προσωπικών ύβρεων ανάμεσα στους εκλογικούς μονομάχους, βρήκε τον Εχούντ Μπάρακ στον πρωθυπουργικό θώκο και μάλιστα από τον πρώτο, κιόλας, γύρο των εκλογών, στις 17 Μάη.

Η ουσία της αντιπαράθεσης αυτής είναι, πραγματικά, δύσκολο να εντοπιστεί με ακρίβεια. Τα οικονομικά και κοινωνικά προγράμματα του Λικούντ και του Εργατικού Κόμματος δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες διαφορές και δε δίνουν λύσεις στα ολοένα και μεγαλύτερα προβλήματα της ισραηλινής κοινωνίας. Επί της ουσίας, ελάχιστες είναι και οι διαφορές τους όσον αφορά στην προσέγγιση της ισραηλινο-παλαιστινιακής «ειρηνευτικής διαδικασίας». Εντούτοις, ο Εχούντ Μπάρακ υποσχέθηκε απεμπλοκή από το αδιέξοδο στις συνομιλίες με τους Παλαιστινίους και ολοκλήρωση της «ειρηνευτικής διαδικασίας» αλλά και αναθέρμανση των διαπραγματεύσεων με τη Συρία, προκειμένου να επιτευχθεί συνολική ειρήνη στην περιοχή, τονίζοντας ότι είναι προτιμότερο το Ισραήλ να προχωρήσει σε παραχωρήσεις απέναντι στους Αραβες παρά να ζει μόνιμα υπό καθεστώς πολέμου.

Αμέσως μετά τη σύσταση της κυβέρνησης συνασπισμού, ο Μπάρακ επιδόθηκε σε σειρά διαβουλεύσεων, κυρίως, με τις ΗΠΑ αλλά και επαναδιακήρυξης των προθέσεών του απέναντι στους Παλαιστινίους. Μετά από δύο μήνες άκαρπων συνομιλιών, η δυναμική παρέμβαση της Μαντλίν Ολμπράιτ απέδωσε στην υπογραφή άλλης μιας «ενδιάμεσης συμφωνίας» ανάμεσα στις δύο πλευρές, στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου στις 5 Σεπτέμβρη, μιας συμφωνίας που επαναδιατυπώνει όσα είχαν συμφωνηθεί, ήδη, από το κείμενο του Οσλο και όλα τα υπόλοιπα κείμενα που ακολούθησαν. Στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, σε μια προσπάθεια να δώσει «δείγματα γραφής», προχωρά στα τέλη Σεπτέμβρη στην απελευθέρωση μιας ομάδας Παλαιστινίων κρατουμένων ενώ ο ισραηλινός στρατός υλοποιεί την πρώτη φάση της αποχώρησής του από τη Δυτική Οχθη.

Μετά την προσωρινή αυτή αναπτέρωση, η όλη διαδικασία επανήλθε στη γνωστή κατάσταση των εμποδίων, των προβλημάτων, των παρακωλύσεων. Στις 8 Νοέμβρη αρχίζει ο πολυσυζητημένος τρίτος και τελευταίος γύρος των ισραηλινο-παλαιστινιακών διαπραγματεύσεων, μέσα από τον οποίο θα καθοριστεί το τελικό καθεστώς των Αυτονόμων, το μέλλον της Ιερουσαλήμ, τα όρια ενός πιθανού ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, η επιστροφή ή όχι των Παλαιστινίων προσφύγων.

Οι συνομιλίες ανάμεσα στον Ισραηλινό διπλωμάτη Οντέντ Εράν και τον Παλαιστίνιο Γιασέρ Αμπέντ Ράμπο συνεχίζονταν μέχρι το τέλος της χρονιάς, σε σταθερή, σχεδόν καθημερινή βάση, χωρίς αυτό, όμως, να συνεπάγεται και την επίτευξη κάποιας προόδου, παρόλο που τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, αφού, σύμφωνα με τα συμπεφωνημένα, στις 13 Φλεβάρη οι δύο πλευρές θα πρέπει να έχουν καταλήξει σε ένα κοινό προσχέδιο τελικής συμφωνίας. Η μυστική συνάντηση Μπάρακ - Αραφάτ, στα μέσα Δεκέμβρη στη Ραμάλα, δεν κατάφερε να βοηθήσει στον υπερσκελισμό των προβλημάτων, με αποτέλεσμα, το νέο έτος να βρει τις δύο πλευρές να διαφωνούν σε όλα τα μείζονα ζητήματα που υποτίθεται ότι ήταν ο βασικός στόχος της έναρξης της «ειρηνευτικής διαδικασίας».

Οι δυσκολίες αυτές, όμως, δεν εμπόδισαν τον Εχούντ Μπάρακ να θέσει σε εφαρμογή το έτερο μέρος των προεκλογικών «ειρηνευτικών» του υποσχέσεων, δηλαδή την αναθέρμανση των συνομιλιών με τη Συρία. Μετά από αλλεπάλληλα ταξίδια της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ και του ειδικού απεσταλμένου Ντένις Ρος στη Δαμασκό και το Τελ Αβίβ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συναντήθηκε, στην Ουάσιγκτον, στις 14 Δεκέμβρη, με τον Σύρο υπουργό Εξωτερικών Φαρούκ αλ Σάραα, όπου και επισημοποιήθηκε η επανέναρξη του ειρηνευτικού διαλόγου ανάμεσα στις δύο χώρες. Οπως και στην περίπτωση των Παλαιστινίων, έτσι και σε αυτήν, ελάχιστα στοιχεία γνωστοποιήθηκαν για το ακριβές περιεχόμενο των συνομιλιών, τα σημεία που θέτει η κάθε πλευρά ή τις προτάσεις που κατατέθηκαν στο τραπέζι.

Και εδώ, με εξαίρεση την αλλαγή του γενικότερου κλίματος που πλέον δεν είναι εχθρικό αλλά έχει γίνει πιο θετικό, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάντλητων φιλοφρονήσεων που ο Μπάρακ «χαρίζει» στον Σύρο Πρόεδρο Χάφεζ αλ Ασαντ, δεν έχει αποσαφηνιστεί ποια ακριβώς είναι η βάση του νέου γύρου των διαπραγματεύσεων αφού η κάθε πλευρά έχει διατηρήσει τις αρχικές της απόψεις. Η Δαμασκός θέτει ως προϋπόθεση διαλόγου την ισραηλινή αποχώρηση από τα υψώματα του Γκολάν και το Τελ Αβίβ κατατάσσει το συγκεκριμένο ζήτημα στα πιθανά ενδεχόμενα μίας κατάληξης σε συνολική ειρηνευτική συμφωνία.

Παρ' όλα αυτά, ο στόχος της ισραηλινής ηγεσίας, και κατ' επέκταση του Λευκού Οίκου, φαίνεται να οδεύει προς εκπλήρωση. Διατηρώντας «ανοιχτά» δύο διαπραγματευτικά μέτωπα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να χρησιμοποιεί το ένα ως μοχλό πίεσης στις συνομιλίες που συνεχίζει με το άλλο. Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει, ήδη, νιώσει την πίεση αυτή καθώς συνειδητοποιεί ότι η επίτευξη μιας συμφωνίας ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Συρία θα σημάνει αυτομάτως την επίλυση του προβλήματος του Ν. Λιβάνου.

Κάτι τέτοιο θα έχει αποτέλεσμα την, κατά μεγάλο ποσοστό, επίτευξη συνολικής ειρήνης στην περιοχή, η οποία θα αφήνει στο περιθώριο την ισραηλινο-παλαιστινιακή «ειρηνευτική διαδικασία», που δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος της ισραηλινο-αραβικής διένεξης. Την ίδια στιγμή, οι όποιες παλαιστινιακές αντιδράσεις, είτε στο εσωτερικό των Αυτονόμων είτε στο Λίβανο, όπου διατηρούν ακόμη την έδρα τους σειρά παλαιστινιακών οργανώσεων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι από την ισραηλινή ηγεσία για μια ενδεχόμενη αδιαλλαξία.

Αν κάτι πρέπει να παραδεχτεί κανείς είναι ότι το 1999 ήταν η χρονιά του Εχούντ Μπάρακ, ο οποίος αποδείχτηκε, χωρίς καμία αμφιβολία, άξιος μαθητής του, επίσης στρατιωτικού που μετατράπηκε σε «ειρηνοποιό», Γιτζάκ Ράμπιν. Ο Μπάρακ συνέχισε με ακρίβεια και επιτυχία το έργο του «εμπνευστή και οδηγού» του, όπως ο ίδιος δηλώνει, αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ρήγμα που ο Ράμπιν είχε δημιουργήσει στο, μέχρι το 1990, αρραγές αραβικό μέτωπο.

Η έναρξη της ισραηλινο-παλαιστινιακής «ειρηνευτικής διαδικασίας» προκάλεσε ανεπανόρθωτο πλήγμα στις ενιαίες αραβικές θέσεις που, μέχρι τότε, εκπροσωπούσε, κυρίως, η Συρία και βασίζονταν στο μοναδικό και απλούστατο αίτημα: Αμεση εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας που μιλούν για πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από όλα τα κατειλημμένα αραβικά εδάφη. Η διάσπαση του «μετώπου» αυτού, που σαφώς αποτελεί επίτευγμα του Γιτζάκ Ράμπιν, προκάλεσε σοβαρότατα προβλήματα στις σχέσεις των Παλαιστινίων με τη Δαμασκό, τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Ο Μπάρακ ακολουθεί την ίδια ακριβώς τακτική: Διαπραγματεύεται σε δύο ξεχωριστά μέτωπα, που θέτουν το ίδιο ακριβώς αίτημα, χωρίς, καν, να αποδέχεται το αίτημα αυτό. Με τον τρόπο αυτό έχει τη δυνατότητα να επικεντρώνει το ενδιαφέρον των συνομιλιών σε μια σειρά υποζητήματα, να θέτει διαφορετικούς όρους κάθε φορά, να ασκεί πιέσεις, να διαιωνίζει έναν διάλογο, του οποίου ούτε οι απαρχές, ούτε τα όρια, ούτε το ακριβές περιεχόμενο αποσαφηνίστηκαν ποτέ.

Μέσα από έναν φαύλο κύκλο συζητήσεων, υποχωρήσεων, αντιπαραθέσεων, αδιεξόδων και αναθερμάνσεων, η ισραηλινή ηγεσία αποδεικνύει «τις ειρηνικές της προθέσεις». Παράλληλα, αφήνει το μεγαλύτερο δυνατό περιθώριο στις ΗΠΑ τόσο να διαμεσολαβούν επ' αόριστον, να επιβάλλουν λύσεις, να τρέφουν το ρόλο τους ως ζηλευτού και πολυπόθητου εταίρου του εκάστοτε συνομιλητή όσο και να ενισχύουν την εξάρτηση του Ισραήλ και της πολιτικής του από το Λευκό Οίκο, διατηρώντας το ρόλο του ως «πολιορκητικού κριού» των αμερικανικών συμφερόντων στην, καίριας γεωπολιτικής και οικονομικής σημασίας, περιοχή της Μέσης Ανατολής.