«Η Μαυροπηγή πάσχει από το σύνδρομο της Εορδαίας», λέει αγανακτισμένος ο Χρήστος, μέλος της Επιτροπής Αγώνα για τη διάσωση του χωριού. «Εδώ δεν υπάρχουν γέροι, πάνε όλοι νέοι. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν υπάρχει φυσιολογικός θάνατος στο χωριό. Πάνε όλοι από αρρώστιες. Θερίζει ο καρκίνος και τα καρδιακά, αναπνευστικά νοσήματα».

Μ' αυτό το δραματικό και πολύ χαρακτηριστικό τρόπο αρχίζει η συζήτηση στο μεγάλο καφενείο της Μαυροπηγής, χωριό στην περιοχή Πτολεμαΐδας, όπου βρέθηκε ο «Ριζοσπάστης» μαζί με αντιπροσωπεία της Επιτροπής Περιοχής Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, για να συζητήσει με την Επιτροπή Αγώνα και τους κατοίκους του χωριού το μεγάλο πρόβλημα που τους βασανίζει και που οδηγεί το δραστήριο και παραγωγικό χωριό στον αργό θάνατο.

Η Μαυροπηγή, όπως και άλλα χωριά του Λεκανοπεδίου Πτολεμαΐδας - Αμυνταίου είχαν την κακή τύχη να «κάθονται» πάνω σε πλούσια λιγνιτοφόρα κοιτάσματα που τα είχε ανάγκη η ΔΕΗ για καύσιμη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σαν αποτέλεσμα του τρόπου ανάπτυξης της περιοχής που ακολούθησε η ΔΕΗ και οι ελληνικές κυβερνήσεις, χωρίς καμία μέριμνα για το περιβάλλον και τους κατοίκους, το «Λεκανοπέδιο του λιγνίτη», όπως ονομάζεται, είναι σήμερα η πιο μολυσμένη περιοχή της Ελλάδας.

Από την τεράστιας έκτασης μόλυνση από τους ρύπους των τεσσάρων Ατμοηλεκτρικών Σταθμών της ΔΕΗ και τα ορυχεία του λιγνίτη που λειτουργούν πολύ κοντά σε κατοικημένες περιοχές έχουμε μια ραγδαία αύξηση ασθενειών και πρόωρων θανάτων του πληθυσμού της περιοχής. Γι' αυτό και οι κάτοικοι μιλούν για «σύνδρομο Εορδαίας». Είναι η επαρχία που σ' αυτήν οι κάτοικοι πεθαίνουν νέοι, που ακόμα και μικρά παιδιά πάσχουν από αναπνευστικά και άλλα σοβαρά νοσήματα.

Οπως έγινε και με άλλα χωριά της περιοχής, τα χωράφια της Μαυροπηγής καταλήφθηκαν με αναγκαστική απαλλοτρίωση από τη ΔΕΗ για διάνοιξη, κυριολεκτικά δίπλα στο χωριό, νέου ορυχείου λιγνίτη, για αντικατάσταση παλιού ορυχείου που τα κοιτάσματά του έχουν σχεδόν εξαντληθεί. Οι κάτοικοι αντέδρασαν έντονα στην απαλλοτρίωση των χωραφιών τους και έχουν αρνηθεί να πάρουν τα χρήματα που κατέβαλε η ΔΕΗ, που έχουν κατατεθεί στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και που φυσικά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική αξία των εύφορων χωραφιών, που μ' αυτά και με τη σκληρή δουλιά τους γενιές ολόκληρες των κατοίκων έζησαν τις οικογένειές τους.

Η κατάσταση για όλη την περιοχή είναι τραγική. Υπάρχει ένας εύφορος κάμπος που δεν μπορεί να αξιοποιηθεί, γιατί η γη είναι υπό απαλλοτρίωση. Και σαν να μην έφτανε αυτό η ΔΕΗ αυθαίρετα και χωρίς προηγούμενα να λύσει με τους κατοίκους των κοινοτήτων προβλήματα αποζημίωσης και μετεγκατάστασης των χωριών, αλλά και χωρίς να υπάρχει εγκριμένη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, προχωρά στο άνοιγμα νέων ορυχείων σε απόσταση αναπνοής από τα σπίτια των κατοίκων.

Οι κάτοικοι, όμως, της Μαυροπηγής δε δέχονται παθητικά την κατάσταση, δεν υποτάσσονται στη μοίρα τους, όπως έγινε με μερικά άλλα χωριά. Παλεύουν, θέλουν να ζήσουν αυτοί και τα παιδιά τους στον τόπο τους σε συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας. Εχουν φτιάξει την Επιτροπή Αγώνα και όλοι μαζί, με τον πρόεδρο του τοπικού συμβουλίου, δημοτικούς συμβούλους αγωνίζονται με όλους τους τρόπους να μην επιτρέψουν να λειτουργήσει ορυχείο δίπλα στο χωριό τους. Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι στη μία άκρη του χωριού είναι ο χώρος που η ΔΕΗ θέλει να κατασκευάσει το νέο ορυχείο επιφανειακής εξόρυξης και σε μικρή απόσταση από την άλλη άκρη του χωριού περνά η Εγνατία Οδός. Γεγονός που σημαίνει ότι το χωριό δε θα έχει τόπο ούτε να ανασάνει ούτε να κινηθεί. Θα ασφυκτιά ανάμεσα στη μουντζούρα και το θόρυβο του ορυχείου και τα καυσαέρια και το θόρυβο της νέας εθνικής οδού.

Για όλους αυτούς τους λόγους και για να μπορέσουν να διασφαλίσουν τη ζωή των παιδιών και οικογενειών τους, οι κάτοικοι ζητούν δύο βασικά πράγματα: να δοθούν οι απαραίτητες αποζημιώσεις από τη ΔΕΗ για να μετεγκατασταθεί το χωριό σε άλλη τοποθεσία που θα εγκρίνουν οι κάτοικοι και να απορροφηθούν οι άνεργοι του χωριού που θα προκύψουν από την απώλεια των χωραφιών τους, λόγω απαλλοτρίωσης, από τη ΔΕΗ με πρόσληψη στις εργασίες της επιχείρησης.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η πεισματική άρνηση της ΔΕΗ να συζητήσει με τους κατοίκους το θέμα της μετεγκατάστασης του χωριού δεν μπορεί να έχει βάση στο κόστος αυτής της επιχείρησης. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με ακριβείς υπολογισμούς το ολικό κόστος της μετεγκατάστασης δεν ξεπερνά το 0,03 τοις χιλίοις της αξίας του κοιτάσματος λιγνίτη που θα εκμεταλλευτεί η ΔΕΗ από τη λειτουργία του υπό διάνοιξη ορυχείου.

Με τα δεδομένα αυτά η Επιτροπή Αγώνα και οι κάτοικοι της Μαυροπηγής συζητούν, μεθοδεύουν τα επόμενα βήματα του αγώνα τους, προετοιμάζονται να διεκδικήσουν αποφασιστικά το δικαίωμά τους στη ζωή. Η αγανάκτηση ξεχειλίζει στα στήθη και τα στόματα όλων. Το ίδιο και η ακλόνητη πίστη τους στο δίκαιο του αγώνα τους. Αυτό το πνεύμα της πεισματικής αντίστασης στην άδικη μεταχείριση που τους γίνεται εκφράζεται από πολλούς στη συζήτηση στο καφενείο του χωριού. «Δε θα τους επιτρέψουμε να παίζουν με τη ζωή μας», «όταν είμαστε ενωμένοι μπορούμε όλα να τα ξεπεράσουμε», «νόμος είναι το δίκιο των κατοίκων», «στο Πολυτεχνείο έριξαν την πύλη για να μπουν. Εδώ πρέπει να ρίξουν εμάς», είναι μερικές απ' τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων που καταγράψαμε.

Ο Πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου Γιώργος Αγγελίδης αναφέρθηκε στη συνεπή στάση υποστήριξης του ΚΚΕ προς τα δίκαια αιτήματα των κατοίκων. «Εχουμε για δεύτερη φορά σε λίγο χρονικό διάστημα κλιμάκιο του ΚΚΕ κοντά μας», τόνισε. «Τους καλωσορίζουμε γιατί είναι το μόνο Κόμμα που είναι πάντα συμπαραστάτης στο πρόβλημά μας». Τόνισε ακόμα ότι η Επιτροπή Αγώνα βρίσκεται στη διαδικασία αποστολής σχετικού υπομνήματος σε όλα τα κόμματα απ' τα οποία θα ζητήσουν να πάρουν καθαρή θέση αν υποστηρίζουν ή όχι τον αγώνα επιβίωσης του χωριού.

Με τη σειρά του ο Αντώνης Τσάκωνας, μέλος της Επιτροπής Περιοχής Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, βεβαίωσε τους κατοίκους για τη στήριξη του ΚΚΕ στον αγώνα τους. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντίστασης, είπε, είναι να μην αποδεχτεί ο κόσμος την άποψη ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Η λύση όλων των προβλημάτων βρίσκεται στους αγώνες. «Εμείς από την αρχή στηρίζουμε τα θέματα αυτά όχι λαϊκίστικα και καιροσκοπικά αλλά από πραγματικό ενδιαφέρον να πάει μπροστά ο τόπος και να προστατευτούν οι εργαζόμενοι. Χρειάζεται όμως ν' ανοίξουμε τον αγώνα», τόνισε ο Αντώνης Τσάκωνας, «να διευρύνουμε το θέμα, να βρούμε συμμάχους, να παλέψουμε και ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ. Γιατί αν ξεπουληθεί σε ιδιώτες η ΔΕΗ και αρχίσει η μείωση προσωπικού δεν μπορεί να υπάρξει καμία εγγύηση για απασχόληση των ανέργων κατοίκων».

Η κατάληξη της συζήτησης ήταν η διαπίστωση ότι το βασικό είναι όχι τι λένε τα χαρτιά της εξουσίας αλλά να λυθούν τα προβλήματα. Χαρακτηριστική η παρακάτω άποψη, με την οποία συμφώνησαν όλοι: «Εμείς πάμε με βάση το "ντε φάκτο" δίκιο μας και όταν χρειάζεται πρέπει να απειθαρχούμε στους νόμους με βάση τα λαϊκά συμφέροντα».