Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στα γεγονότα που εκτυλίσσονται στο Λίβανο, παρουσιάζοντάς τα ως «θρησκευτική» αντίθεση μεταξύ «σιιτών» και «σουνιτών» ή «χριστιανών». Ποια είναι η πραγματικότητα;

Μπορούν οι θρησκευτικές αντιθέσεις να ερμηνεύσουν αυτά τα γεγονότα;

Ο Λίβανος το 1920 τελούσε υπό γαλλική «εντολή», υπό τη διοίκηση του στρατηγού Henri Joseph Eugene Gouraud. Εως το 1926 την ευθύνη της διακυβέρνησης είχαν τυπικά 6 Γάλλοι κυβερνήτες. Ενώ μέχρι το 1943 είχαν υπηρετήσει 10 εκλεγμένοι (από τη Βουλή) και διορισμένοι Πρόεδροι της Δημοκρατίας.

Μέσω της γαλλικής «εντολής» δόθηκε μια δυναμική ώθηση στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Το 1924 μετονομάστηκε η Τράπεζα της Συρίας σε Τράπεζα της Συρίας και του Μεγάλου Λιβάνου και προχώρησε στην έκδοση κοινού νομίσματος έως το 1939, της λίρας, που συνδέεται με το γαλλικό νόμισμα.

Ο Λίβανος αναγνωρίστηκε τυπικά ως ανεξάρτητο κράτος το 1943, όταν κηρύχτηκε η απόσχιση του Λιβάνου από τη Συρία και χαράχτηκαν τα σύνορα του «κράτους του Μεγάλου Λιβάνου».

Το 1943 υπήρξε συμφωνία μεταξύ των εκπροσώπων των θρησκευτικών δογμάτων για το μοίρασμα των κρατικών αξιωμάτων σε θρησκευτική βάση, που όμως δεν πήρε τότε μια συγκεκριμένη μορφή.

Αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του λιβανικού κράτους είχε η λεγόμενη «απογραφή του 1932», που διενεργήθηκε από τις γαλλικές αρχές. Τα αποτελέσματα της απογραφής παρουσίασαν 51,2% του πληθυσμού χριστιανούς (28,8% Μαρωνίτες, 9,7% Ορθόδοξοι, 5,9% Καθολικοί, Λοιποί: κυρίως Αρμένιοι) και το 48,8% μουσουλμάνους (22,4% σουνίτες, 19,6% σιίτες, 6,8% Δρούζοι). Με βάση την παραπάνω ποσόστωση μοιράζονταν όλα τα αξιώματα του κράτους και των θεσμών του. Για παράδειγμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να είναι Μαρωνίτης, ενώ ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Βουλής σουνίτης και σιίτης αντίστοιχα. Το παραπάνω καθεστώς της ποσόστωσης ίσχυε μέχρι το 1990, οπότε τροποποιήθηκε ποσοτικά (έγινε 50-50) με τη διατήρηση της λογικής της εκπροσώπησης θρησκευτικών «σεχτών».

Η παραπάνω τροποποίηση επετεύχθη μέσω σχετικής συμφωνίας στη Σαουδική Αραβία, που διεκδικούσε και κατάφερε να αποκτήσει μια σοβαρή επιρροή μέσω της κατασκευής και προώθησης του «τζακιού» της οικογένειας των Αλχαρίρι.

Στο Λίβανο, η εγχώρια και διεθνής αστική προπαγάνδα επιμένει στην «αγιοποίηση» κάποιων προσωπικοτήτων για λόγους σχετικούς με την αναπαραγωγή της αστικής εξουσίας και οικονομίας.

Ο αποκαλούμενος ως «αυτοδημιούργητος» Ραφίκ Αλχαρίρι υπήρξε μετανάστης δάσκαλος στη Σαουδική Αραβία, που κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση στη βασιλική οικογένεια, όπου έγινε ο προσωπικός εργολάβος του βασιλιά. Ο ίδιος ο Αλχαρίρι έλεγε σε συνέντευξη Τύπου, «μη με ρωτήσετε πώς απέκτησα το πρώτο εκατομμύριο».

Η Σαουδική Αραβία έγινε από το 1990 ένας από τους βασικούς «αρχιτέκτονες» του εποικοδομήματος του Λιβάνου. Με μια πολύ μετριοπαθή εκτίμηση θα έλεγε κανείς ότι ο Ραφίκ Αλχαρίρι αξιοποίησε τη θέση του πρωθυπουργού για τη γιγάντωση των οικονομικών συμφερόντων του στη χώρα και ευρύτερα.

Με τη δολοφονία του Ραφίκ Αλχαρίρι το 2005, δημιουργήθηκε πρόσφορο έδαφος για την ενίσχυση της παρέμβασης των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στο Λίβανο και ευρύτερα, όπου «αυθόρμητα» εκδηλώθηκε η «Επανάσταση των Κέδρων», η οποία αυτοπροσδιορίστηκε ως «εξέγερση για την ανεξαρτησία από τη συριακή κατοχή».

Με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ιδρύθηκε το «Ειδικό Δικαστήριο για το Λίβανο» το 2007, το οποίο έδωσε την εντολή να εξεταστούν μια σειρά από δολοφονίες και βομβιστικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα σημεία του Λιβάνου, από το 2005.

Το δικαστήριο κατηγόρησε το συριακό κράτος για τη δολοφονία του Αλχαρίρι και αργότερα έκρινε άτομα που πρόσκεινται στη «Χεζμπολάχ» ως υπεύθυνα για τη δολοφονία.

Τα πρώτα βήματα της οργάνωσης έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του '80 ως το δεύτερο σκέλος της σχολής του ιμάμη Μούσα Ασάντρ, του οποίου αγνοείται η τύχη από το 1978 και ενδεχομένως εξοντώθηκε από το καθεστώς Καντάφι κατά τη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψής του εκεί.

Η «διδασκαλία» του παραπάνω ιμάμη είχε στο επίκεντρό της «την καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας», απευθυνόταν κυρίως στους ακτήμονες του Νότιου Λιβάνου και «ενσαρκώθηκε» πρώτα από την οργάνωση - κόμμα ΑΜΑΛ (ακρώνυμο από τον τίτλο: Συντάγματα της Λιβανικής Αντίστασης), και αργότερα από τη «Χεζμπολάχ» (κόμμα του Θεού: φράση από το κοράνι που χαρακτηρίζει τους νικητές).

Να σημειωθεί ότι υπήρξε σύγκρουση μεταξύ των δύο οργανώσεων μετά από τη δυναμική εμφάνιση της δεύτερης, όπου μεσολάβησαν παράγοντες της Συρίας και του Ιράν για άμεσο τερματισμό της και τη σύναψη συμμαχίας ενάντια στους ξένους κατακτητές και εισβολείς.

Η «Χεζμπολάχ» επιδίωξε να εκφράσει τα «οράματα» του λαού για «ανεξαρτησία, ελευθερία και δικαιοσύνη», σύμφωνα με το πρόγραμμά της, για το «νοικοκύρεμα» ενός σύγχρονου αστικού κράτους. Στον αντίποδα, οι πολιτικοί αντίπαλοί της χαρακτηρίζουν τα μέλη της Ιρανούς πράκτορες, άθεους, φονιάδες, κ.λπ., τη στιγμή που είναι γνωστό ότι ένα τμήμα των αντίπαλων δυνάμεων της «Χεζμπολάχ» ήταν οι συνεργάτες και σύμμαχοι του Ισραήλ, και όχι μόνο, την περίοδο της κατοχής του Λιβάνου.

Το αστικό κράτος του Λιβάνου χαρακτηρίζεται ιστορικά από την ύπαρξη διαφόρων κέντρων εξουσίας, που κατά καιρούς συγκρούονται με αποτελέσματα οδυνηρά για το λαό της χώρας. Το καινούργιο στοιχείο που έχουμε τώρα είναι η έντονη προσπάθεια ενός κέντρου (Πρόεδρος της Δημοκρατίας και πρώην επικεφαλής του στρατού) να αναβαθμίσει το ρόλο του υποβοηθούμενος από περιφερειακές και διεθνείς ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Ο Πρόεδρος Μισέλ Σουλαγιμάν διαθέτει άριστες σχέσεις με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τις ενισχύει με τη Σαουδική Αραβία. Ο «πυρετός» του παραπάνω Προέδρου βρίσκεται στην εξασφάλιση της ανανέωσης της θητείας του καθώς φαίνεται πως η «Χεζμπολάχ» προωθεί τον σύμμαχό της, Μισέλ Αουν, ως υποψήφιο Πρόεδρο για την επόμενη θητεία. Ετσι, σε ένα διάγγελμα που έκανε πρόσφατα ο Πρόεδρος Σουλαγιμάν για τη «δωρεά» της Σαουδικής Αραβίας προς το λιβανικό στρατό (3 δισ. δολαρίων σε γαλλικά όπλα), αναφώνησε «Ζήτω ο Λίβανος, ζήτω η Σαουδική Αραβία».

Μετά το διάγγελμα αυτό χρησιμοποιήθηκαν αντιαεροπορικά πυρά του λιβανικού στρατού εναντίον συριακού στρατιωτικού αεροσκάφους που επιχειρούσε στη συνοριακή γραμμή και έπληξε στόχους εντός του Λιβάνου, τη στιγμή που είναι γνωστό πως οι μισθοφόροι εισρέουν προς τη Συρία από όλα τα περιβάλλοντα κράτη, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ.

Αξίζει να σημειωθεί πως στις 19/10/2012 δολοφονήθηκε με βομβιστική επίθεση ο ταξίαρχος Ουισάμ Αλχάσαν, επικεφαλής του τμήματος πληροφοριών των δυνάμεων ασφαλείας του υπουργείου Εσωτερικών. Το εν λόγω τμήμα άρχισε να δίνει αναφορά σε ένα διεθνές κέντρο ασφαλείας, το οποίο συστάθηκε με αφορμή την επίσκεψη του Πάπα στο Λίβανο και εδρεύει στη Γαλλία. Με αφορμή τη δολοφονία του, το εν λόγω τμήμα, με κυβερνητική εντολή, παραδίδει πλέον τα δεδομένα σε διάφορα κέντρα και υπηρεσίες, κυρίως στις ΗΠΑ, για τη διερεύνηση της υπόθεσης.

Επίσης, στις 24/10/2013, επιλέγοντας τη μέρα που συμπληρώνονταν 30 χρόνια από τη βομβιστική επίθεση κατά δύο κτιρίων των αμερικανικών και γαλλικών δυνάμεων στη Βηρυτό, υπήρξε συγχρονισμένη δήλωση των Προέδρων ΗΠΑ και Γαλλίας, Μπαράκ Ομπάμα και Φρανσουά Ολάντ, αντίστοιχα.

Ο πρώτος εξέφρασε «τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών για τη σταθερότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία του Λιβάνου και της εταιρικής σχέσης τους με τις νόμιμες δυνάμεις του Λιβάνου», και συνέχισε σε μια δήλωση που την κυκλοφόρησε η πρεσβεία των ΗΠΑ στο Λίβανο αναφέροντας ότι «θα συνεχίσουμε την υποστήριξη του λαού του Λιβάνου που απαιτεί μια κυβέρνηση που εκφράζει τις προσδοκίες του και ενισχύει την ικανότητα του Λιβάνου να προασπίσει τα εθνικά του συμφέροντα και να ανταποκριθεί στις διεθνείς του υποχρεώσεις. Πριν 30 χρόνια 220 πεζοναύτες, 18 ναύτες και 3 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μιας επίθεσης αυτοκτονίας από τη "Χεζμπολάχ" στη Βηρυτό. Επίσης, εκεί έχασαν τη ζωή τους 58 Γάλλοι στρατιώτες από δεύτερη επίθεση που πραγματοποιήθηκε από τη "Χεζμπολάχ". Οι στρατιώτες μας έχασαν τη ζωή τους ενώ υπηρετούσαν στο Λίβανο στο πλαίσιο των διεθνών δυνάμεων για την ανάκτηση της σταθερότητας του Λιβάνου και την υπεράσπιση των στρατηγικών συμφερόντων της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή».

Ενώ ο Ολάντ δήλωσε στο ίδιο πνεύμα: «Χαιρετίζω τη μνήμη των 58 Γάλλων αλεξιπτωτιστών από την πολυεθνική δύναμη, που έχασαν τη ζωή τους στην έκρηξη, είμαστε ευγνώμονες για τη γενναιότητα αυτών των στρατιωτών που θυσιάστηκαν στην υπηρεσία της Γαλλίας και της ειρήνης στο Λίβανο».

Διαφορετική είναι η στάση των αστικών πολιτικών δυνάμεων στο θέμα της ΑΟΖ του Λιβάνου και της γνωστής θαλάσσιας διασυνοριακής διαφοράς Ισραήλ - Λιβάνου, καθώς υπάρχουν οι φωνές των «μετριοπαθών», που τάσσονται υπέρ μιας συμβιβαστικής πρότασης των ΗΠΑ, και η φωνή της «Χεζμπολάχ» που αντιτίθεται στο συμβιβασμό.

Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του Λιβανέζου υπουργού Ενέργειας, που πρόσκειται σε συμμαχικό κόμμα με την «Χεζμπολάχ», στο πλαίσιο μιας συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στη Μόσχα όπου βρέθηκε κατόπιν πρόσκλησης του Ρώσου ομολόγου του, στις 10/10/2013.

«Η πολιτική κατανόηση», δήλωσε, «μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ έχει οικονομικές διαστάσεις, όπου γίνονται συμμαχίες μεταξύ ρωσικών και αμερικανικών εταιρειών, αφενός, και μεταξύ ρωσικών και ευρωπαϊκών εταιρειών αφετέρου. Ετσι δημιουργούνται μεγάλες δυνατότητες πετρελαϊκής συνεννόησης Ρωσίας - ΗΠΑ - ΕΕ στο Λίβανο. Θα στρωθεί το έδαφος για τη δημιουργία αιτίας σταθερότητας έναντι της αιτίας σύγκρουσης. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις επενδύσεις στη χώρα μας».

Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως στις 25/12/2013 υπογράφτηκε συμβόλαιο διάρκειας 25 ετών μεταξύ της συριακής κυβέρνησης και της ρωσικής «Soyuzneftegaz» για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε έκταση 2.190 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη συριακή ΑΟΖ.

Εχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, μαζί με την απόφαση της ΕΕ για την προσθήκη του στρατιωτικού σκέλους της «Χεζμπολάχ» στη «μαύρη λίστα» της ΕΕ, ως «τρομοκρατικής οργάνωσης», και την «ιστορική» συνάντηση αξιωματούχων του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας που έγινε πρόσφατα στη Ρώμη (σύμφωνα με την ισραηλινή ραδιοφωνία), είναι αφελές να πιστεύει κανείς ότι η σαουδαραβική «δωρεά» προς το λιβανικό στρατό είναι άσχετη με την πρόθεση για ανατροπή των συσχετισμών εντός του Λιβάνου και ευρύτερα.

Οι ενδοαστικές αντιθέσεις, συνδεδεμένες με τις αντιθέσεις ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, που εκδηλώνονται στην περιοχή, εκφράζουν τις συμμαχίες και επιδιώξεις των τμημάτων της αστικής τάξης στο Λίβανο.

Οι ανταγωνισμοί που εκδηλώνονται και παίρνουν ακραίες διαστάσεις κατά καιρούς στο Λίβανο, υπηρετούν μεγάλα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα για τον έλεγχο της χώρας και των πλουτοπαραγωγικών πηγών της, υποδαυλίζοντας και αξιοποιώντας θρησκευτικές αντιθέσεις και καμία σχέση δεν έχουν με τα συμφέροντα του λιβανέζικου λαού, με τα συμφέροντα των λαών της περιοχής.