Κυριακή 20 Μάη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 7
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ
Στο επίκεντρο ενός διαφορετικού δελτίου καιρού

Το διαστημόπλοιο IMAGE απεικονίζεται εδώ πάνω από ένα νέφος ιόντων υψηλής ταχύτητας που περιβάλλει τη Γη. Η μορφή του νέφους δημιουργήθηκε με βάση τα δεδομένα από τα όργανα του διαστημοπλοίου, που στέλνουν παλμούς ραδιοκυμάτων από δύο αξονικές κεραίες μήκους 10 μέτρων και τέσσερις ακτινικές μήκους 250 μέτρων. Αν και η διάμετρος του διαστημοπλοίου είναι μόλις 2,25 μέτρα, οι κεραίες κάνουν τον IMAGE έναν από τους μεγαλύτερους αισθητήρες που εκτοξεύτηκαν ποτέ στο Διάστημα
Το διαστημόπλοιο IMAGE απεικονίζεται εδώ πάνω από ένα νέφος ιόντων υψηλής ταχύτητας που περιβάλλει τη Γη. Η μορφή του νέφους δημιουργήθηκε με βάση τα δεδομένα από τα όργανα του διαστημοπλοίου, που στέλνουν παλμούς ραδιοκυμάτων από δύο αξονικές κεραίες μήκους 10 μέτρων και τέσσερις ακτινικές μήκους 250 μέτρων. Αν και η διάμετρος του διαστημοπλοίου είναι μόλις 2,25 μέτρα, οι κεραίες κάνουν τον IMAGE έναν από τους μεγαλύτερους αισθητήρες που εκτοξεύτηκαν ποτέ στο Διάστημα
Η γήινη μαγνητόσφαιρα είναι ταυτόχρονα μια ασπίδα προστασίας, αλλά και μια ζώνη κινδύνου. Το ισχυρό της μαγνητικό πεδίο προστατεύει τη ζωή στον πλανήτη από την εισερχόμενη ραδιενεργό ακτινοβολία που αλλιώς θα ήταν θανατηφόρος. Αλλά το πεδίο δεν είναι αρκετά δυνατό, ώστε να προφυλάσσει και από τα πιο ισχυρά ηλιακά ωστικά κύματα. Οπως η ζώνη των ανεμοστρόβιλων, ή η ζώνη των τροπικών κυκλώνων, η μαγνητόσφαιρα είναι μια περιοχή απότομων καταιγίδων. Γι' αυτό, όλες οι διαστημικές υπηρεσίες του κόσμου έχουν εκτοξεύσει αρκετούς δορυφόρους που καταγράφουν το διαστημικό «καιρό».

Κατά τη διάρκεια των γεωμαγνητικών καταιγίδων, φορτισμένα σωματίδια που προέρχονται από τον ήλιο, βομβαρδίζουν τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης. Οι ριπές σωματιδίων μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις όπως:

  • Στα δίκτυα ηλεκτροδότησης. Καθώς τα ηλεκτρόνια κατευθύνονται προς τη Γη, δημιουργούν ένα ισχυρό ηλεκτρικό ρεύμα στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Αυτό το ρεύμα προκαλεί διακυμάνσεις στο γεωμαγνητικό πεδίο, που μπορούν να προκαλέσουν ισχυρά επαγωγικά ρεύματα στις γραμμές ηλεκτροδότησης. Κατά τη διάρκεια μιας έντονης γεωμαγνητικής καταιγίδας στις 13 Μάρτη 1989, μια έξαρση ρεύματος έθεσε εκτός λειτουργίας το υδροηλεκτρικό δίκτυο του Κεμπέκ, βυθίζοντας στο σκοτάδι μεγάλο τμήμα του Καναδά.
  • Στους δορυφόρους. Οταν τα φορτισμένα σωματίδια χτυπούν ένα δορυφόρο, η επιφάνειά του φορτίζεται. Αυτή η συσσώρευση φορτίου μερικές φορές προκαλεί σπινθήρες, που μπορούν να βραχυκυκλώσουν τα ηλεκτρονικά συστήματα του δορυφόρου. Επίσης, οι διαστημικές καταιγίδες θερμαίνουν την ατμόσφαιρα της Γης, κάνοντάς τη να διασταλεί. Αν η πυκνότητα της ατμόσφαιρας στο ύψος που κινείται ένας δορυφόρος ξεπεράσει ένα όριο, τότε η τριβή επιβραδύνει το δορυφόρο με αποτέλεσμα να χάνει ύψος και να κινδυνεύει να καεί στα πυκνότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Αυτή η διαδικασία οδήγησε στην πρόωρη πτώση του αμερικανικού διαστημικού εργαστηρίου «Σκάιλαμπ» το 1979.
  • Μια βίαιη έκρηξη στην εξωτερική ατμόσφαιρα του ήλιου στις 8/11/2000 εκτόξευσε δισεκατομμύρια τόνους ιονισμένων σωματιδίων προς τη Γη. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε από το Ηλιακό και Ηλιοσφαιρικό Παρατηρητήριο, ένα διαστημόπλοιο που διαθέτει το ειδικό όργανο κορονογράφος. Το όργανο αυτό χρησιμοποιεί ένα δίσκο για να φράξει το απευθείας φως του ηλιακού δίσκου ώστε να φανεί η ατμόσφαιρά του
    Μια βίαιη έκρηξη στην εξωτερική ατμόσφαιρα του ήλιου στις 8/11/2000 εκτόξευσε δισεκατομμύρια τόνους ιονισμένων σωματιδίων προς τη Γη. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε από το Ηλιακό και Ηλιοσφαιρικό Παρατηρητήριο, ένα διαστημόπλοιο που διαθέτει το ειδικό όργανο κορονογράφος. Το όργανο αυτό χρησιμοποιεί ένα δίσκο για να φράξει το απευθείας φως του ηλιακού δίσκου ώστε να φανεί η ατμόσφαιρά του
    Στους κοσμοναύτες. Μια ισχυρή διαστημική καταιγίδα θα εξέθετε το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ) σε πρωτόνια ικανά να διαπεράσουν όχι μόνο μια διαστημική στολή, αλλά και τα τοιχώματα του σταθμού. Για να προστατέψουν τους κοσμοναύτες, οι διαστημικές υπηρεσίες των χωρών που συμβάλλουν στην κατασκευή του ΔΔΣ πρέπει να παρακολουθούν το διαστημικό καιρό, ώστε να αναβάλλουν ή να ματαιώνουν τυχόν προγραμματισμένους διαστημικούς περιπάτους ή ακόμα και να δίνουν εντολή στους κοσμοναύτες να βρουν καταφύγιο στα πιο προστατευμένα τμήματα του σταθμού.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ