Η δραματική εξέλιξη της χρήσης ηρωίνης στη χώρα μας αποτυπώνεται από έρευνα στα Εξωτερικά Ιατρεία (ΕΙ) του νοσοκομείου Ερυθρός Σταυρός, όπου η πλειοψηφία μεταφέρθηκε σε κώμα (66,5%). Αλλο εξίσου ανησυχητικό εύρημα είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (77,6%) έχουν ηλικία 15-30 χρονών.

Τα παραπάνω στοιχεία περιέχονται σε μελέτη των Σ. Δρίτσα, Μ. Γκίκα, Η. Σταματόπουλου, Μ. Μαμαλούγκα, Σ. Μπούρα και Μ. Λαζανά, που δημοσιεύεται στο περιοδικό του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (τεύχος Μαρτίου - Απριλίου 2001 που κυκλοφόρησε τώρα). Η έρευνα έχει δυο περιόδους: Από το 1996 έως το 2000 και από το 1985 έως το 1995.

Ο δείκτης επειγόντων περιστατικών εξετάζει τις περιπτώσεις χρηστών που προσέρχονται στις εφημερίες των νοσοκομείων λόγω προβλημάτων υγείας από τη χρήση ουσιών, σημειώνουν οι ερευνητές και υπογραμμίζουν: «Στη χώρα μας το φαινόμενο της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, τα τελευταία χρόνια, δημιουργεί μείζονα κοινωνικά προβλήματα».

Η έρευνα αφορά τα έτη 1996 - 2000 και η συλλογή των στοιχείων έγινε από το τηρούμενο αρχείο των εξωτερικών ιατρείων της Γενικής Εφημερίας του Νοσοκομείου με διακομιδές ασθενών στους οποίους αναγραφόταν η ένδειξη «υπερβολική χρήση ηρωίνης».

Η διακομιδή ασθενών με την παραπάνω ένδειξη έγινε μέσω ΕΚΑΒ ή με ιδιωτικό μέσο. Επί συνόλου 55.329 ασθενών που προσήλθαν στα ΕΙ της Γενικής Εφημερίας των τριών Παθολογικών Κλινικών για διάφορες αιτίες την περίοδο 1996 - 2000, οι 477 διακομίστηκαν λόγω υπερβολικής χρήσης ηρωίνης (0,86%). Απ' τους 477 οι 398 (83,4%) ήταν άνδρες και οι 79 (16,6%) ήταν γυναίκες. Η μέση ηλικία ήταν 23,8 έτη. Με το ΕΚΑΒ διακομίστηκαν 400 περιστατικά (83,9%). Τα 77 περιστατικά (16,1%) διακομίστηκαν με ιδιωτικό μέσο (από γνωστούς ή άγνωστους συνοδούς).

Από 3 περιστατικά ανά μήνα το 1996, η συχνότητα μεταβλήθηκε σε 13,2 περιστατικά ανά μήνα το έτος 2000.

Οι άνδρες προσέρχονται στα ΕΙ εφημερίας λόγω υπερβολικής λήψης ηρωίνης σε τριπλάσια περίπου ποσοστά από τις γυναίκες. Η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών δε μεταβάλλεται με την πάροδο των ετών.

Σε 129 δεν αναγραφόταν η ηλικία στο τηρούμενο αρχείο είτε λόγω της αρχικής κωματώδους κατάστασης των ασθενών είτε λόγω της άρνησης των στοιχείων τους μετά την ανάνηψη. Διαπιστώνει κανείς ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ασθενών είναι μεταξύ 21-30 ετών (165) και ακολουθεί η ηλικία 15-20 ετών (105). (Ασθενείς μικρότεροι των 15 ετών δε διακομίζονται στα Γενικά Νοσοκομεία.

Μεταξύ 15-30 ετών καταγράφεται ο μεγαλύτερος αριθμός περιστατικών (270 - 77,6%). Μετά το 50ό έτος τα περιστατικά ελαχιστοποιούνται. Επίσης, διαπιστώνεται πολύ σημαντική μείωση του ορίου ηλικίας. Ενώ τα προηγούμενα έτη η μέση ηλικιακή τιμή άγγιζε τα 27,6 (1996) - 24,5 (1997) - 24,2 (1998) και 26,4 (1999), το 2000 η μέση τιμή ηλικίας κατέρχεται στα 20,5 έτη.

Απ' τους 477 ασθενείς με κώμα διακομίστηκαν οι 317 (66,5%). Ενδείξεις σύγχυσης υπήρχαν στα 97 περιστατικά (20,3%) και υπνηλίας στα 29 περιστατικά (6,1%). Σε 34 περιστατικά (7,1%) δεν αναγραφόταν επίπεδο συνείδησης. Ο μεγαλύτερος αριθμός (449 - 94,1%) ασθενών αντιμετωπίστηκε θεραπευτικά στα ΕΙ με συμμετοχή ιατρών του ΤΕΠ και δεν έγινε εισαγωγή. Σε 28 περιστατικά (5,9%) χρειάστηκε εισαγωγή σε ΜΕΘ λόγω σοβαρών επιπλοκών (διαταραχές αερίων - εισρόφηση - συνοδά νοσήματα κλπ.).

Σε παλαιότερη μελέτη μεταξύ των ετών 1985-1995, όπως αναφέρουν οι μελετητές, καταγράφτηκαν 284 περιστατικά που διακομίστηκαν στη Γενική Εφημερία του Νοσοκομείου για υπερβολική λήψη ηρωίνης.

Δηλαδή στην πενταετία 1996-2000 τα περιστατικά σχεδόν διπλασιάστηκαν σε σχέση με τη δεκαετία 1985-1995. «Το φαινόμενο αυτό παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, αν αναλογιστεί κανείς ότι η έρευνα αφορά ένα μόνο Κεντρικό Νοσοκομείο των Αθηνών. Εδώ τίθεται το ερώτημα για το πόσο εύλογη στρατηγική και προγραμματισμός εφαρμόζεται πάνω στο θέμα της καταστολής και πρόληψης», σημειώνουν οι μελετητές.

Από τη σύγκριση των δυο μελετών διαπιστώνεται σημαντική μείωση του ορίου ηλικίας. Ενώ στην προηγούμενη μελέτη ο μέσος όρος των ασθενών ήταν 29,5 έτη, το 2000 περιορίστηκε στα 20,5 έτη.

Επίσης στη μελέτη της πενταετίας αποδεικνύεται η συνεχής και μεγαλύτερη συμμετοχή του ΕΚΑΒ στη διακομιδή των περιστατικών στο νοσοκομείο. Ενώ το 1996 το ΕΚΑΒ διακόμισε 27 (από τα 36) περιστατικά, το 2000 διακόμισε 143 (από τα 159) περιστατικά. «Είναι γνωστό ότι έγκαιρη μεταφορά των ασθενών αυτών στο ΤΕΠ του νοσοκομείου συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση των επιπλοκών και των θανάτων. Πολλές φορές, η περιθωριοποίηση των χρηστών σκληρών ναρκωτικών ουσιών, όπως η ηρωίνη, και η ανάγκη λήψης της "δόσης" σε απομονωμένους χώρους δημιουργεί κινδύνους λόγω αδυναμίας έγκαιρης μεταφοράς» καταλήγουν οι μελετητές.