«Ταξιδεύω για τρίτη φορά στη Γιούρα, λέει ο Γ. Μαυρομάτης. Το πρώτο "ταξίδι" ήταν το 1948 και η αναχώρηση, όχι από τον Πειραιά, αλλά από τις φυλακές της Αίγινας».

Ηδη από πριν, όπως σημείωσε ο Γ. Μαυρομάτης, οι φυλακές με τις οργανωμένες ομάδες των πολιτικών κρατουμένων συμβάλανε σοβαρά στην αγωνιστική προετοιμασία των ομαδικών μεταγωγών, με αποτέλεσμα, όταν φτάνανε οι κρατούμενοι στους τόπους εξορίας, να διατηρούν υψηλό ηθικό.

«Μεταφέρανε στη Γιούρα κρατούμενους καταδικασμένους σε θάνατο, συνέχισε ο Γ. Μαυρομάτης, για να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα θανάτου. Πίστευαν ότι μ' αυτό το διαχωρισμό θα μπορούσαν να κάμψουν τους αγωνιστές κρατούμενους».

Για τις πρώτες ώρες της υποδοχής που φτάνανε οι εξόριστοι στη Γυάρο, ο Γ. Μαυρομάτης είπε: «Τους κρατούμενους, με την άφιξή τους, τους οδηγούσαν στην πλαγιά του Πρώτου Ορμου. Τόπος βασανισμού και καψωνιού. Φυλακές - βασανιστές με το βούρδουλα και μπαμπού. Χωροφύλακες με αυτόματα, με απειλές και βρισιές, με πολλές ώρες παραμονής στον ήλιο και το κρύο και την απειλή του Τετάρτου Ορμου της καταναγκαστικής εργασίας, προσπαθούσαν να τους σπάσουν. Στη συνέχεια, στο περίφημο χαντάκι, για επιλογή τους στους Ορμους. Διάλεγμα νέων και δυνατών στην εμφάνιση και κατευθείαν στο κάτεργο του Τετάρτου Ορμου».

Ο Ν. Κυριακίδης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στο ηθικό σθένος των κρατουμένων. «Οι πολιτικοί κρατούμενοι, είπε, δε δικάστηκαν για κανένα έγκλημα, αλλά μόνο για την ιδεολογία τους, το "πιστεύω" τους, πολλοί έδωσαν και τη ζωή τους ακόμα, υπερασπιζόμενοι τα δίκαιο του λαού, τη γραμμή του Κόμματος για τη δημοκρατία, την κοινωνική απελευθέρωση, για το σοσιαλισμό».

Ενδεικτικά ανέφερε ένα περιστατικό αυτού του κομμουνιστικού φρονήματος.

«Το πρωί στις 6 Δεκέμβρη του '48, είπε, χτύπησε συγκέντρωση στο Δεύτερο Ορμο. Μαζεύτηκαν όλοι - γέροι, ανάπηροι και άρρωστοι. Εμφανίζεται ο δήμιος Γλάστρας με τη συνοδεία, το απαραίτητο μαστίγιο, κλπ. Τους μίλησε. Τους είπε πως η δουλιά θα ενταθεί και πρόσθεσε ότι μπορούν να μη δουλέψουν, αν κάνουν δηλώσεις μετανοίας. Τους είπε πως ο Ορμος θα γίνει Ορμος Εθνικοφρόνων και κατέληξε: "Οσοι είναι Ελληνες θα μείνουν εδώ. Οι Βούλγαροι να πάρουν τα ρούχα τους και να φύγουν". Τι το 'πε! Χάθηκαν όλοι από τα μάτια του. Καπνός. Ο Γλάστρας τα 'χασε, τρίβει τα μάτια του: "Τους κερατάδες". Βγάζει καινούριο λόγο: "Κει που θα πάτε, θα σας τσακίσω. Δε θα μείνει ρουθούνι". Τα λόγια του ηχήσανε στην απέναντι πλευρά. Και γίνεται έξοδος του Δευτέρου Ορμου, στους άλλους όρμους: 1.100 φύγαν. Μόνον εννιά «Ελληνες» - μείναν στον όρμο. Αυτό το γεγονός ήταν μια νίκη των πολιτικών κρατουμένων».

Αναφερόμενος στα δύο χειρότερα κολαστήρια, το Μακρονήσι και τη Γυάρο, καθώς και τα άλλα στρατόπεδα κρατουμένων, ο Ν. Κυριακίδης είπε ότι «αποτελούν τα απαίσια στολίδια της άρχουσας τάξης και αιώνια ντροπή της».

Η Χρυσούλα Γκόγκογλου, η οποία έμεινε σχεδόν όλο το 1968 στη Γυάρο, ήταν μια από τις 300 γυναίκες κρατούμενες, που πέρασαν από αυτό το κάτεργο.

Οπως είπε η Χρ. Γκόγκογλου, πολλές από αυτές τις γυναίκες τις συλλάβανε προληπτικά και άλλες αργότερα για την αντιδικτατορική τους δράση. Ανάμεσα σ' αυτές, ήτανε μάνες με μωρά, μητέρες με μικρά παιδιά, που τ' άφησαν μόνα τους στο σπίτι και την προστασία των συγγενών και της γειτονιάς, γιατί σε μερικές περιπτώσεις ήταν και ο πατέρας στην εξορία.

Οι άνθρωποι της χούντας δε συγκινούνταν σε κανένα δράμα. Αντίθετα, προσπαθούσαν να κάνουν πιο σκληρή και απάνθρωπη τη ζωή των κρατουμένων. «Κατακρατούσαν τα γράμματά μας, είπε η Χρ. Γκόγκογλου, το μόνο μέσο με τις οικογένειές μας. Το γράμμα με την κακή είδηση, το θάνατο, την αρρώστια έφτανε στα χέρια μας. Ενιωθαν ευχαρίστηση, όταν μας ανήγγελλαν τέτοιες ειδήσεις, ενώ, αντίθετα, τα χαρούμενα γράμματά μας καταστρέφονταν, τα πετούσαν στη θάλασσα».

Η Χρ. Γκόγκογλου αναφέρθηκε και στα «λευκά κελιά» της Τουρκίας.

«Σήμερα το προσκύνημά μας αυτό, στο ματοβαμμένο αυτό κάτεργο της θυσίας και του μαρτυρίου της Γιούρας, μας ξαναφέρνει στη μνήμη τους αγωνιστές και αγωνίστριες των "λευκών κελιών" της "νέας τάξης πραγμάτων", των στρατοκρατών της Τουρκίας που πεθαίνουν στα "λευκά κελιά" κάθε μέρα από τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις. Είμαστε κοντά τους με όλη μας την καρδιά και υποσχόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για να μεγαλώσει και δυναμώσει το κίνημα διαμαρτυρίας και αλληλεγγύης ενάντια σ' αυτήν τη βαρβαρότητα».