Εναν ξεχωριστό περίπατο σε γνωστά σημεία της πόλης, που όμως είναι άγνωστα στους πολλούς για το περιεχόμενό τους, για τα φορτία που κουβαλούν στο διάβα της Ιστορίας αυτού του τόπου, πρόσφερε το πρωί του Σαββάτου η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, σε όσους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και ήταν εκεί στις 11 το πρωί στην πλατεία Καπνεργάτη, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου. Εκεί που τώρα καλύπτονται τα σημάδια του χρόνου από το εργοτάξιο του Μετρό, απέναντι από το ιστορικό Καραβάν Σαράι, δίπλα στο Μπεζεστένι, την πλούσια αγορά των υφασμάτων στην εποχή του μεγαλείου του, εκεί όπου τα σημάδια από το αίμα των διαδηλωτών αποτυπώνονται συμβολικά στα στεφάνια μνήμης για τον ιστορικό Μάη του '36, εκεί άρχισε η αφήγηση από τον καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ, Γ. Μαργαρίτη. Για τον καπνό, που στα πρώτα χρόνια ύπαρξης του νεοελληνικού κράτους έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομία του τόπου, που βασιζόταν στο «κλήρινγκ», δηλαδή την ανταλλαγή προϊόντων. Και που γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, το αστικό κράτος βρισκόταν σε κατάσταση υπερδιέγερσης όταν επρόκειτο να προστατεύσει τα συμφέροντα των καπνάδων βιομηχάνων και εμπόρων. Συμφέροντα που θίχτηκαν άμεσα από τη μεγάλη απεργία του 1936 και που γι' αυτό το λόγο βάφτηκε στο αίμα. Σκυτάλη παίρνει σε αυτό το σημείο της αφήγησης ο ιστορικός Κώστας Σαρρής, για να περιγράψει το χρονικό της απεργίας. Για το πώς απέναντι στο συντονισμό των εργατών ορθώθηκε και η συντονισμένη παρέμβαση του κράτους, που στην κρίσιμη στιγμή έκανε καθαρό πως δεν ήταν κράτος όλων, αλλά το κράτος της αστικής τάξης, που η δράση του άφησε σωρό νεκρούς απεργούς.

Επόμενος σταθμός η γωνία Συγγρού και Πτολεμαίων, εκεί όπου έξω από το ξενοδοχείο «Μετρόπολις» έπεσε νεκρός ο αυτοκινητιστής Τ. Τούσης, εκεί όπου ενώθηκαν σε μια διαδήλωση καπνεργάτες, τσαγκαράδες, αυτοκινητιστές, που απ' όλη την ευρύτερη περιοχή συγκεντρώνονταν για να αντιμετωπίσουν πλέον ως τάξη ενάντια σε τάξη όχι μόνο τους καπνεμπόρους, αλλά το σύνολο των βιομηχάνων της εποχής και το κράτος τους.

Τρίτος σταθμός δίπλα στην πλατεία Κολόμβου, βαμμένη με το αίμα της Αναστασίας Καρανικόλα, στελέχους του ΚΚΕ. Εδώ η αφήγηση από τον Γ. Μαργαρίτη αναφέρεται στην πραγματικότητα που διαμόρφωσε εκείνη την εποχή ο ερχομός των προσφύγων, μια τεράστια μάζα εργατών προς άμεση και σκληρή εκμετάλλευση. Πώς η αστική τάξη επιχείρησε να μοιράσει την εργατική τάξη με φυλετικούς, θρησκευτικούς και άλλους διαχωρισμούς, πώς έδρασε ο φασιστικός πυρήνας της 3Ε γι' αυτό το σκοπό και πώς, όμως, στην ίδια την κορύφωση της ταξικής σύγκρουσης Εβραίοι, Πόντιοι, Θράκες, εργάτες κάθε καταγωγής και προέλευσης, κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ, έγιναν μια γροθιά που τσάκισε τις επιδιώξεις της αστικής τάξης. Ο Κ. Σαρρής, από την πλευρά του, συνεχίζει την αφήγηση του χρονικού για τη μεγάλη συγκέντρωση στο «Πάνθεον», που ήταν εκεί παραδίπλα, την πορεία των καπνεργατών από το σωματείο τους προς το κέντρο και το δολοφονικό χτύπημα στην οδό Ελένης Σβορώνου.

Τέταρτος και τελευταίος σταθμός το Διοικητήριο (γνωστό ως υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης), διαχρονικό σύμβολο της εξουσίας της αστικής τάξης, εδώ όπου εξυφάνθηκαν τα δολοφονικά σχέδια των αστών ενάντια στους εργάτες. Η αφήγηση αναφέρεται στις διαδηλώσεις έξω από τα αστυνομικά τμήματα, στο πώς έγινε η συναδέλφωση εργατών - στρατιωτών, αλλά και πώς η ηγεσία του στρατού απαγόρευσε τελικά κάθε κίνηση στην πόλη, στο όνομα της διασφάλισης της τάξης. Κι εδώ τη λύση την έδωσαν οι απεργοί. Στήθηκαν απεργιακές φρουρές, περιφρουρήθηκαν τα εργοστάσια, δεν επέτρεψαν να γίνει κανένα παρατράγουδο και στο αποκορύφωμα, παρά και ενάντια στις απαγορεύσεις, επέβαλαν μια τεράστια απεργιακή συγκέντρωση στην πλατεία Ελευθερίας, μετά την κηδεία των νεκρών από τις προηγούμενες μέρες. Στο σημείο αυτό, ο Γ. Μαργαρίτης κάνει ειδική αναφορά στην ηρωική συμμετοχή των γυναικών, που όντας στον πληθυσμό των προσφύγων περισσότερες κατά 25-30% των αντρών, αποτελούσαν και μια μεγάλη μάζα εργατών σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης. Με γλαφυρό τρόπο, ο ομιλητής εξήγησε πως στα εργατικά γκέτο της εποχής οικοδομήθηκε η ταξική ενότητα στις κοινές αυλές, στα κοινά πλυσταριά, στις κοινές κουζίνες. Εκεί, μέσα στις άθλιες συνθήκες ζωής και ταυτόχρονα στη σύγκρουσή της με τους εκμεταλλευτές, η εργατική τάξη παράλληλα έκανε τα πρώτα της βήματα για να αποκτήσει συνείδηση τού τι σημαίνει τάξη για τον εαυτό της!

Διδασκόμαστε από τον Μάη του '36. Είναι πηγή έμπνευσης για όποιο Μάη, όποιας χρονιάς έρθει η ώρα της μεγάλης εξέγερσης, ήταν η φράση - κατακλείδα αυτού του ιστορικού περιπάτου.