Στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι οι σπουδές σε διάφορες αναπτυγμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης είναι εμπόρευμα, που οι φοιτητές και οι οικογένειές τους πρέπει να πληρώσουν αδρά για να το αποκτήσουν, δημοσιεύτηκαν πρόσφατα με αφορμή και τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά. Ο αποκλεισμός των πιο φτωχών από την Ανώτατη Εκπαίδευση δεν αφορά μόνο τις υπανάπτυκτες ή αναπτυσσόμενες χώρες. Σε πολλές χώρες - «πρότυπα» του καπιταλισμού το αν θα καταφέρει να σπουδάσει ένας νέος είναι σε άμεση σχέση με την οικονομική κατάσταση του ίδιου και της οικογένειάς του.

Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι η Ολλανδία, μια από τις ισχυρότερες καπιταλιστικές οικονομίες της Ευρώπης, όπου όχι μόνο οι σπουδές δεν είναι δωρεάν και τα συνολικά έξοδα των φοιτητών δεν καλύπτονται από το κράτος, αλλά επιπλέον από το 2015 η κυβέρνηση κατάργησε και τις υποτροφίες, με εξαίρεση ορισμένους πολύ φτωχούς φοιτητές. Εκτοτε στους φοιτητές απέμεινε το ...«δικαίωμα» του «φοιτητοδάνειου» έως και περίπου 1.000 ευρώ το μήνα για να αντεπεξέλθουν στο κόστος των σπουδών τους, με αποτέλεσμα από νωρίς οι νέοι να βρίσκονται χρεωμένοι και αυτό να τους ακολουθεί και στη μετέπειτα ζωή τους.

Η αύξηση των φοιτητικών δανείων και του αριθμού των φοιτητών που δανείζονται είναι κατακόρυφη. Το συνολικό χρέος των φοιτητών - σπουδαστών, μέσω του συστήματος φοιτητικών δανείων, ανήλθε σε 11,2 δισ. ευρώ το 2017 (1 δισ. ευρώ περισσότερο από το 2016) καθώς ο αριθμός των σπουδαστών αυξάνεται, όπως μετέδωσε την προηγούμενη βδομάδα ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός NOS. Δύο χρόνια μετά την κατάργηση των υποτροφιών (το 2015), τα χρέη των φοιτητών αυξήθηκαν κατά 143% σε σχέση με το 2009, όπως αναφέρουν τα στοιχεία.

Επίσης, έχει αυξηθεί ο αριθμός των πρώην φοιτητών, που έχουν αποφοιτήσει αλλά έχουν ακόμη χρέη: Από 442.000 το 2009 σε 777.750 πέρυσι. Ερευνα του ινστιτούτου οικογενειακών δαπανών «Nibud» το 2017 έδειξε ότι 7 στους 10 σπουδαστές εξακολουθούν να χρωστάνε όταν τελειώνουν τις σπουδές τους. Το μέσο χρέος είναι περίπου 20.000 ευρώ. Το 62% των φοιτητών είναι χρεωμένοι με δάνειο, από 30% που ήταν το 2015. Πλέον, μόνο το 12% θεωρεί ότι είναι «περίεργο» να δημιουργείς χρέη ενώ σπουδάζεις, ενώ το ποσοστό αυτό ήταν 30% το 2015.

Επίσης, τα στοιχεία αναδεικνύουν ότι συνολικά το κόστος ζωής και σπουδών έχει αυξηθεί, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι φοιτητές να μένουν με τους γονείς τους, να χρειάζονται την οικονομική στήριξη των γονιών τους και να εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους. Ούτε καν η ασφάλιση της Υγείας τους δεν καλύπτεται από το κράτος!

Τα 2/3 των φοιτητών στην Ολλανδία εργάζονται και μάλιστα τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι ώρες απασχόλησής τους. Στο μεταξύ, όλο και περισσότεροι φοιτητές και συγκεκριμένα πάνω από τους μισούς (56%) μένουν με τους γονείς τους, οι οποίοι συχνά πληρώνουν την ασφάλιση Υγείας και τα δίδακτρα των παιδιών τους. Οι φοιτητές που ζουν στο πατρικό τους χρειάζονται κατά μέσο όρο 703 ευρώ το μήνα για δίδακτρα, βιβλία, ασφάλιση Υγείας κ.λπ., ενώ οι φοιτητές που νοικιάζουν σπίτι - με συγκατοίκους ή μόνοι τους - έχουν μηνιαία έξοδα περίπου 1.238 ευρώ.

Ετσι, δεν προκαλεί εντύπωση ότι το 54% των φοιτητών παίρνουν μεγαλύτερο δάνειο, είτε για να βάλουν στην άκρη λίγα χρήματα είτε για να αντεπεξέλθουν συνολικά στο αυξημένο κόστος ζωής. Το ινστιτούτο «Nibud» προειδοποιεί ότι το ποσοστό των χρεωμένων φοιτητών θα ανέβει κι άλλο, ενώ ένα υψηλό φοιτητικό χρέος μπορεί να έχει επίδραση στους όρους με τους οποίους θα πάρουν ένα στεγαστικό δάνειο αργότερα.

Στη Σουηδία, που μαζί με τις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες προβάλλεται ως η «βιτρίνα» του καπιταλισμού, που υποτίθεται ότι συνδυάζει την «ελεύθερη οικονομία» με το «κοινωνικό κράτος», το δικαίωμα στις σπουδές μάλλον από το «πορτοφόλι» του φοιτητή εξαρτάται, παρά εξασφαλίζεται από το κράτος.

Παρότι η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χρηματοδοτείται σχεδόν αποκλειστικά από το κράτος και δεν υπάρχουν δίδακτρα για τους Σουηδούς και τους πολίτες της ΕΕ, ωστόσο το κόστος ζωής (είναι από τις ακριβότερες χώρες της Ευρώπης) των φοιτητών και το αναγκαίο εκπαιδευτικό υλικό που πρέπει να προμηθευτούν είναι ατομική υπόθεση. Ετσι, πολλοί φοιτητές καταφεύγουν σε δάνειο από τις τράπεζες. Το ...αναπτυγμένο σουηδικό σύστημα χορηγεί φοιτητικά δάνεια κάθε εξάμηνο, με την προϋπόθεση ο φοιτητής να έχει περάσει το 75% των μαθημάτων.

Διαφορετικά, υπάρχουν και άλλες «επιλογές» στην «ελεύθερη οικονομία». Το αδιέξοδο των πιο φτωχών φοιτητών που δεν κατάφεραν να περάσουν τα περισσότερα μαθήματα εκμεταλλεύονται επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην πορνεία. Μια από αυτές τις «επιλογές» διαφημίζεται με γιγαντοαφίσες σε διάφορες σουηδικές πόλεις: «Γεια σας φοιτητές! Μηδέν δάνειο; Βγες ραντεβού με έναν Sugar Daddy», γράφει η διαφήμιση του σάιτ που αναλαμβάνει αυτήν τη δουλειά. Δηλαδή, στους Σουηδούς φοιτητές κατοχυρώνεται το «δικαίωμα» να «βγαίνουν» με κάποιο ηλικιωμένο άτομο και να πληρώνονται για τις «υπηρεσίες» που θα του παράσχουν. Σε τέτοια σημεία σαπίλας έχει φτάσει ο καπιταλισμός στην... «καλύτερη εκδοχή του».