Αναθερμαίνεται μέρα με τη μέρα η συζήτηση για την έναρξη ενός νέου κύκλου διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό, καθώς την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή η ειδική απεσταλμένη του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ, βρέθηκε σε Αγκυρα και Λευκωσία αντίστοιχα, για να διερευνήσει τη διαδικασία.

Την Τετάρτη, η Λουτ συνάντησε στη Νέα Υόρκη και τον Ελληνα αναπληρωτή ΥΠΕΞ, Γ. Κατρούγκαλο, ο οποίος σημείωσε ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλεφθεί η πρόοδος «που έγινε στο Κραν Μοντανά και αποτυπώθηκε στο λεγόμενο πλαίσιο Γκουτέρες», χαρακτηρίζοντας ακόμα μια φορά «αναχρονιστικό» το σημερινό «καθεστώς των εγγυήσεων».

Οι αναφορές αυτές αφορούν τις επαφές που έγιναν την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2017, πρώτα στη Γενεύη και μετά στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Στο επίμαχο θέμα της ασφάλειας, που κυριάρχησε τότε στις συνομιλίες, το γνωστό ως «πλαίσιο Γκουτέρες» (η δέσμη προτάσεων που κατέθεσε ο γγ του ΟΗΕ) τόνιζε ότι «χρειαζόμαστε ένα νέο καθεστώς ασφάλειας», ένα «νέο σύστημα διαβεβαιώσεων ώστε όλοι οι Κύπριοι να νιώθουν ασφάλεια», «έναν νέο μηχανισμό εφαρμογής ο οποίος θα εμπλέκει και κάτι εκτός Κύπρου».

Σχετικά με τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα, μεταξύ άλλων, ανέφερε μεν ότι «χρειαζόμαστε μείωση των στρατευμάτων από την πρώτη μέρα και στη συνέχεια σταδιακή απομάκρυνση», αλλά πρόσθετε ότι «υπάρχει ένα θέμα για το κατά πόσο θα πρέπει να υπάρξει ρήτρα επανεξέτασης ή οριστικής κατάληξης».

Ενδεικτικές ήταν και άλλες προτάσεις που κατατέθηκαν σ' εκείνες τις συνομιλίες, όπως για τη σύσταση «Συμφώνου Φιλίας» για τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας - ενωμένης Κύπρου, το οποίο προέτασε σταθερά η ελληνική πλευρά, τονίζοντας πως αυτό θα αφορά «σε ένα εύρος θεμάτων, όπως μετανάστευση, απειλές από τρομοκρατία, φυσικές καταστροφές κ.ά.», εξηγώντας πως η ασφάλεια της Κύπρου «δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση».

Ενώ από την κυπριακή πλευρά - σύμφωνα με τα δημοσιεύματα εκείνων των ημερών - «για να ξεπεραστούν αδιέξοδα που είχαν δημιουργηθεί», κατατέθηκαν προτάσεις για «σταδιακή απόσυρση όσων τουρκικών στρατευμάτων απέμεναν στην Κύπρο μετά τη δραστική μείωσή τους» και «στέρεο σύστημα διαβεβαιώσεων» που θα κάνει Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους να αισθάνονται ασφάλεια, μεταξύ άλλων και με συμμετοχή Τούρκων σε «πολυεθνική» στρατιωτική δύναμη που θα στηνόταν για την «ασφάλεια» του νησιού.

Οι επαφές στο Κραν Μοντανά ολοκληρώθηκαν χωρίς συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ωστόσο ο Γκουτέρες είχε σχολιάσει ότι «αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να αναπτυχθούν άλλες πρωτοβουλίες».

Οντως, το παζάρι κρατήθηκε «ζεστό» όλο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος που υπάρχει από τον αμερικανικό κυρίως παράγοντα για την επίτευξη μιας «λύσης» που θα διευρύνει τα οικονομικά και γεωπολιτικά τους συμφέροντα στην περιοχή έναντι των ανταγωνιστών τους και θα αξιοποιείται παράλληλα στο παζάρι με την Τουρκία, προκειμένου να παραμείνει στο δυτικό στρατόπεδο.

Στην εξέλιξη της συζήτησης ξεχωρίζουν οι απόψεις για ένα μοντέλο «αποκέντρωσης εξουσιών», που κατέθεσε τον περασμένο Οκτώβρη ο ίδιος ο Κύπριος Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, σε μια σειρά συναντήσεών του, αρχής γενομένης από τις επαφές που είχε στη φετινή ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου είδε και τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Σημειωτέον ότι ήταν στο περιθώριο της ίδιας συνέλευσης του ΟΗΕ που έγιναν και επαφές για να δρομολογηθεί συγκεκριμένα η διεύρυνση τριμερών συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρου - Ελλάδας με Ισραήλ αλλά και με Αίγυπτο), με τη συμμετοχή και δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Γαλλία.

Αστικά επιτελεία και ΜΜΕ αξιοποίησαν την πρόταση για ένα μοντέλο λύσης με «αποκέντρωση εξουσιών», για να εμπλουτιστεί ο προβληματισμός περί «λειτουργικότητας» και «βιωσιμότητας» μιας λύσης του Κυπριακού, που για να «μπορεί να είναι και διάρκειας», δεν μπορεί παρά να λαμβάνει υπόψιν και «τα σημερινά δεδομένα στην Κύπρο και σε όλη την περιοχή».

Το έδαφος για τέτοιες προτάσεις προϋπάρχει από καιρό, αφού και το Κοινό Ανακοινωθέν που υπέγραφαν Αναστασιάδης - Ερογλου το Φλεβάρη του 2014, αναφερόταν σε «δύο συνιστώντα κράτη» που θα αποτελούσαν μια μελλοντική - δήθεν - ενιαία Κύπρο. Στη βάση αυτή, ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου επισημαίνει ότι πριν ξεκινήσουν τυχόν νέες διαπραγματεύσεις, «πρέπει να αποφασιστεί αν σε αυτές θα συζητηθεί λύση ομοσπονδίας, συνομοσπονδίας, δύο κρατών ή κάτι άλλο», προσθέτοντας ότι «εμείς δεν είμαστε κλειστοί για καμιά εναλλακτική».

Αλλά και άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης Ερντογάν, όπως ο σύμβουλός του, Ιμπραχίμ Καλίν, έχουν υπογραμμίσει ότι για την έναρξη μιας «νέας διαδικασίας» συνομιλιών, βασική προϋπόθεση δεν είναι μόνο αυτές να έχουν «σαφές χρονοδιάγραμμα», αλλά και να συζητηθούν «οι παράμετροι του διαμοιρασμού της εξουσίας και ορισμένες νέες ιδέες που περιλαμβάνουν αλλά δεν εξαντλούνται στη χαλαρή ομοσπονδία, στη συνομοσπονδία, ακόμα και στα δύο κράτη». Συμπληρώνοντας ότι «στο τραπέζι πρέπει ακόμα να είναι και πιθανές εναλλακτικές στο σύστημα εγγυήσεων του 1960, το μέλλον των "κυρίαρχων" βρετανικών βάσεων και η παροχή στην Τουρκία μιας κυρίαρχης βάσης ως αντάλλαγμα για τον τερματισμό του καθεστώτος των "εγγυητριών δυνάμεων"».

Ενδεικτική της τροπής που παίρνουν οι συνομιλίες, είναι και η συζήτηση για την ενεργότερη συμβολή του ΝΑΤΟ στο «σύστημα ασφάλειας» της Κύπρου, εξέλιξη που πυροδοτεί νέες αντιδράσεις από τη Ρωσία, κυρίως απέναντι στις ΗΠΑ.

Τον περασμένο μήνα, η κυπριακή κυβέρνηση επιβεβαίωσε ανοιχτά ότι τίποτα δεν τίθεται «εκτός συζήτησης» και ότι «είναι πολλοί οι τρόποι που μπορούν να διασφαλίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία», ότι «εκ προοιμίου» δεν πρέπει να αποκλείεται οτιδήποτε και ότι «πρέπει να αποφεύγουμε να είμαστε δογματικοί εις βάρος των συμφερόντων της Κύπρου». Προσπάθησε ταυτόχρονα να καθησυχάσει τη Ρωσία ότι δεν συζητά την ενίσχυση της όποιας στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

Από την άλλη, εδώ και χρόνια, γνωστές «δεξαμενές σκέψης» όπως το αμερικανικό «Atlantic Council» τόνιζαν επίμονα το ρόλο που μπορεί να αναλάβει το ΝΑΤΟ στην Κύπρο και κατ' επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και άλλοι «διεθνείς οργανισμοί», όπως ο «Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη» (ΟΑΣΕ) κ.τ.λ.

Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι η λεγόμενη «ασφάλεια της Κύπρου» και οι «όροι συνεργασίας» των δύο πλευρών, δηλαδή ο χαρακτήρας του όποιου συμβιβασμού προκύψει (με ή χωρίς επίσημη συμφωνία), θα επηρεάσουν ευρύτερες ισορροπίες σε μια περιοχή ήδη τυλιγμένη στις «φλόγες» σύνθετων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και παζαριών σε όλα τα επίπεδα, διπλωματικό, επιχειρηματικό, γεωπολιτικό, από τα οποία τίποτα δεν έχουν να περιμένουν οι λαοί.