Ενόψει της πιθανής εμφάνισης κρούσματος κορονοϊού στη χώρα και μετά τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης περί «ετοιμότητας του δημόσιου συστήματος Υγείας για την αντιμετώπισή του», ο «Ριζοσπάστης» συζητά με την Ελένη Μπάγια, επιμελήτρια παθολόγο στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».

-- Πώς κρίνετε τα μέτρα που ανακοίνωσε το υπουργείο Υγείας;

-- Οι ανακοινώσεις του υπουργείου Υγείας κατόπιν σύσκεψης με αρμόδιους φορείς, οι οδηγίες που δίνονται στον πληθυσμό, οι ασκήσεις ετοιμότητας των νοσοκομείων είναι μεν χρήσιμες και αναγκαίες, αλλά δεν αρκούν για να αντιμετωπίσουν ουσιαστικά και κυρίως προληπτικά τις περιπτώσεις μεμονωμένων κρουσμάτων και πολύ περισσότερο επιδημιών, όχι μόνο λόγω του νέου κορονοϊού, αλλά και οποιασδήποτε άλλης αιτιολογίας, π.χ. του ιού της γρίπης.

Αντίστοιχα σχέδια υπήρχαν και εφαρμόζονταν από όλες τις κυβερνήσεις σε περιπτώσεις επιδημιών, μαζικών καταστροφών, όπως στις φωτιές στο Μάτι, στις πλημμύρες στη Μάνδρα, τα οποία κάθε φορά έβγαζαν στην επιφάνεια τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν στις δημόσιες μονάδες Υγείας από πλευράς στελέχωσης, εξοπλισμού κ.λπ. Ιδιαίτερα το πρόβλημα του τελείως ανεπαρκούς συστήματος στη δημόσια ΠΦΥ, μέσα από την οποία πρέπει να υλοποιείται το βασικό σχέδιο της Πρόληψης, δεν ανταποκρίνεται στις εκτιμήσεις περί «θωράκισης της χώρας».

Επιστημονικά υπάρχει τεράστια γνώση και δυνατότητα, τεχνολογικά υπάρχουν σύγχρονα μέσα, όμως αυτά για να λειτουργήσουν με αποτελεσματικότητα πρέπει να «ακουμπάνε» σε ένα δημόσιο σύστημα που να τα αξιοποιεί πλήρως και επαρκώς. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Μόνο στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», που συγκαταλέγεται στα 12 νοσοκομεία αναφοράς για τον κορονοϊό, με βάση τους παλαιότερους οργανισμούς υπάρχουν 150 κενές θέσεις σε ιατρικό και 300 σε νοσηλευτικό προσωπικό. Πανελλαδικά τα κενά υπολογίζονται σε 6.500 και 30.000 αντίστοιχα.

Τα νοσοκομεία χρειάζονται προσλήψεις μόνιμου και εξειδικευμένου προσωπικού και όχι έκτακτου χαρακτήρα. Προσλήψεις με τη μορφή του κατεπείγοντος έρχονται μόνο να καλύψουν όπως - όπως τα τεράστια κενά που υπάρχουν στα δημόσια νοσοκομεία και που γιγαντώνονται σε τέτοιες συνθήκες.

Αν στις τρέχουσες συνθήκες υπάρχει μεγάλη δυσκολία να αντιμετωπιστούν οι ασθενείς, καταλαβαίνει κανείς τι θα συμβεί σε έκτακτες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, πώς θα αντιμετωπιστούν ασθενείς που χρειάζεται να νοσηλευτούν σε κρεβάτι ΜΕΘ, όταν παραμένουν δεκάδες κλειστά λόγω έλλειψης προσωπικού; 'Η πώς αντιμετωπίστηκαν οι εγκαυματίες στο Μάτι και οι 4 εγκαυματίες πρόσφατα στη «Motor Oil», που νοσηλεύτηκαν σε κοινές και όχι ειδικές για εγκαυματίες ΜΕΘ.

Τα δημόσια νοσοκομεία και οι δημόσιες μονάδες ΠΦΥ πρέπει να είναι πλήρως αναπτυγμένα, εξοπλισμένα και στελεχωμένα, ώστε να ανταποκρίνονται ανά πάσα στιγμή στις οποιεσδήποτε συνθήκες και όχι με ορισμένα αποσπασματικά μέτρα όταν προκύψει το πρόβλημα, διότι τότε χάνεται μεγάλο μέρος της δυνατότητας, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία αλλά και για την ίδια τη ζωή των ασθενών.

Πολλές φορές, επειδή τα σχέδια δεν αντιστοιχούν με τα κατάλληλα «εργαλεία» για την υλοποίησή τους, σχετικά απλά προβλήματα υγείας εξελίσσονται σε σύνθετα και δυσκολότερα στην αντιμετώπισή τους. Στην ουσία όλα αυτά αποτελούν την έκφραση της διαχρονικής αντιλαϊκής πολιτικής στην Υγεία, που καθορίζεται με κριτήριο το «κόστος - όφελος», τις περικοπές της κρατικής χρηματοδότησης κ.λπ., τα οποία έχουν έντονο το ταξικό τους αποτύπωμα όσον αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση των διαφόρων επιδημιών.

Προβληματική είναι και η ενημέρωση - εκπαίδευση όλου του προσωπικού στις δομές Υγείας, καθώς σε μεγάλο βαθμό, και λόγω της φύσης του προβλήματος, η διασπορά των λοιμωδών νοσημάτων ευνοείται στα νοσοκομεία, με μεγάλο κίνδυνο για τους εργαζόμενους και τους ασθενείς. Εδώ χρειάζονται όχι ασκήσεις προσομοίωσης, αλλά συνεχής εκπαίδευση όλου του προσωπικού για την προστασία από μεταδιδόμενες ασθένειες.

Δεν είναι αρκετή μόνο η εκπαίδευση των γιατρών, αλλά και του νοσηλευτικού προσωπικού καθώς και άλλων ειδικοτήτων, όπως τραυματιοφορείς, εργαζόμενοι στην καθαριότητα που έρχονται σε επαφή με μολυσματικό υλικό και είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον της απολύμανσης για την προστασία από μεταδιδόμενες ασθένειες. Σε μεγάλο βαθμό οι παραπάνω είναι εργαζόμενοι με ελαστικές εργασιακές σχέσεις, ελλιπή εκπαίδευση και φυσικά κουτσουρεμένα δικαιώματα.

Οι επιστημονικού τύπου επισημάνσεις περί χαμηλότερης θνητότητας του νέου στελέχους του κορονοϊού σε σύγκριση με άλλα στελέχη που είχαν προκαλέσει επιδημίες τα προηγούμενα χρόνια (SARS, MERS) είναι σωστές, αλλά δεν απαντούν ούτε στα προβλήματα νοσηρότητας ούτε στον κίνδυνο γρήγορης διασποράς του ιού με αποτέλεσμα τη μόλυνση μεγάλου αριθμού ατόμων, συνεπώς και περισσότερους ενδεχόμενους θανάτους.

Η ανησυχία έγκειται βέβαια σε μεγάλο βαθμό στο ότι ο ιός μεταδόθηκε από τα ζώα μεν αλλά με βάση τις εκτιμήσεις των ειδικών κατέστη δυνατή η μετάδοση μεταξύ ανθρώπων (κάθε άνθρωπος μολύνει κατά μέσο όρο 2,5 άλλους ανθρώπους) και φυσικά στο ότι δεν υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία ή πρόληψη με κατάλληλο εμβόλιο.

-- Παρακολουθούμε πάντως έναν ανταγωνισμό ανάμεσα σε πολυεθνικά μεγαθήρια για το ποιος θα παράξει πρώτος το κατάλληλο εμβόλιο...

-- H παρασκευή εμβολίου, όπως και ικανών ειδικών αντιικών φαρμάκων που να αντιμετωπίζουν τον ιό και που δεν υπάρχουν αυτήν τη στιγμή, είναι μια αναγκαιότητα, αλλά προσκρούει στο χρόνο διεξαγωγής έρευνας που θα οδηγήσει στην παραγωγή αποτελεσματικών αλλά και ασφαλών προϊόντων και που με βάση εκτιμήσεις των ειδικών, απαιτεί αρκετούς μήνες.

Εξάλλου ούτε στις προηγούμενες επιδημίες κορονοϊού κατέστη δυνατή η παραγωγή ειδικού εμβολίου. Η όλη έρευνα για καινοτόμα φάρμακα προσκρούει στο κυνήγι του κέρδους, στον καπιταλιστικό μονοπωλιακό ανταγωνισμό που οξύνεται. Παρά το γεγονός όμως ότι θεραπευτικά και διαγνωστικά εργαλεία είναι στα χέρια πολυεθνικών, με στόχο φυσικά το κέρδος, υπογραμμίζουμε τη διαχρονική αξία του εμβολιασμού στη θωράκιση της υγείας, απορρίπτοντας τις αιτιάσεις του αντιεμβολιαστικού κινήματος.

Η έρευνα και τα αποτελέσματά της, όπως είναι τα εμβόλια, έχουν συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση των όρων ζωής και υγείας του λαού. Το γεγονός ότι στον καπιταλισμό οι βιομήχανοι κερδίζουν από τα εμβόλια δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθεί η χρήση των εμβολίων, αλλά να καταργηθεί η καπιταλιστική ιδιοκτησία, κάτι που θα καταστήσει τα εμβόλια κοινωνικό αγαθό άμεσα διαθέσιμο και αξιοποιήσιμο από όλους.

-- Ποια θεωρείτε τα πιο «αδύναμα» σημεία μπροστά στο ενδεχόμενο να υπάρξουν κρούσματα κορονοϊού στην Ελλάδα, αλλά και απέναντι στη γρίπη, που πλήττει ήδη πολλούς ανθρώπους στη χώρα μας;

-- Σωστά αναφέρετε τη γρίπη, από την οποία μετράμε ήδη 38 θανάτους και το επόμενο διάστημα η δραστηριότητα του ιού θα κορυφωθεί. Ο εμβολιασμός μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού και η ευαισθητοποίηση σε μεγαλύτερο βαθμό είναι θετικά, αν και δεν λείπουν υπερβολικές αντιδράσεις, ως αποτέλεσμα παραπληροφόρησης από τη μία και ελλιπούς ενημέρωσης και προφύλαξης από την άλλη.

Το βασικό πρόβλημα βρίσκεται στην ίδια τη λειτουργία του συστήματος, που καθιστά την ενημέρωση του πληθυσμού και την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη ατομική ευθύνη, πηγή εμπορευματοποίησης και κατακερματισμού παροχών από τον υποτυπώδη δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα.

Η ουσιαστική ανυπαρξία δημόσιας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, κεντρικού σχεδιασμού και καθολικότητας στην προάσπιση της υγείας του πληθυσμού είναι η ρίζα του κακού. Οσες καμπάνιες και να γίνουν, δεν μπορούν με αποτελεσματικότητα να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα με χρονίως πάσχοντες που δεν παρακολουθούνται συστηματικά, με ανθρώπους με οξυμένα κοινωνικά προβλήματα, που δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες, φάρμακα και θεραπείες.

Η λύση βρίσκεται σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο και στελεχωμένο κρατικό Κέντρο Υγείας, που θα έχει καταγεγραμμένο στην περιοχή της ευθύνης του όλο τον βρεφικό - παιδικό πληθυσμό, τους χρονίως πάσχοντες και το είδος της ασθένειάς τους, τον ηλικιωμένο πληθυσμό, τα ΑμεΑ, τις έγκυες, στους οποίους θα καταγράφει τις ανάγκες τους και εκτός των άλλων θα παρέχει τις υπηρεσίες πρόληψης, όπως οι εμβολιασμοί.

Με μια τέτοια οργάνωση μπορούν να αντιμετωπιστούν σχεδιασμένα και αποτελεσματικά τόσο οι τρέχουσες ανάγκες όσο και οι έκτακτες όταν προκύψουν. Κέντρο Υγείας που δεν θα «περιμένει» τον ασθενή, ούτε θα περιορίζεται σε ενημερωτικές καμπάνιες και πρακτικά θα μεταθέτει στο λαό, στις οικογένειες, στη βάση της ατομικής ευθύνης, να αντιμετωπίσουν τα όποια προβλήματα υγείας.

Κέντρο Υγείας το οποίο θα λειτουργεί πραγματικά ως επιτελείο που θα υλοποιεί το σχέδιο πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης με δική του ευθύνη και πρωτοβουλία, στην οικογένεια, στο σχολείο, στους τόπους δουλειάς, άθλησης κ.λπ.

Σήμερα, με την ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού επιστημόνων όλων των ειδικοτήτων, με τη δυνατότητα της τεχνολογίας, ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε το κράτος να γνωρίζει ποιοι και πού πρέπει να εμβολιαστούν, σήμερα για τη γρίπη, αλλά και για τον πνευμονιόκοκκο, που επιπλέκει πολλές φορές τη γρίπη με την εμφάνιση πνευμονίας.

Επίσης, με έναν συντονισμένο τρόπο θα γίνεται η επιδημιολογική παρατήρηση για την εμφάνιση νέων ασθενειών. Με την εμφάνιση του νέου αυτού ιού, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίζει συχνά τέτοιες προκλήσεις, ως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το περιβάλλον, αλλαγής του κλίματος κ.λπ.

-- Πώς θα μπορούσαν κατά τη γνώμη σας να υπάρξουν μέτρα ουσιαστικής θωράκισης της υγείας του λαού;

-- Η πραγματική θωράκιση της υγείας του πληθυσμού δεν είναι αποτέλεσμα μιας αποσπασματικής και καμπανιακού τύπου ενημέρωσης και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, ούτε φυσικά λήψης μίας κατά τ' άλλα αναγκαίας φαρμακευτικής ή άλλης θεραπείας. Είναι σύμφυτη με την ίδια τη ζωή, τις συνθήκες εργασίας, διαβίωσης, διατροφής, έχει άμεση αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον.

Τα φτωχά λαϊκά στρώματα βιώνουν στο πετσί τους την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, την εργασιακή ανασφάλεια και το έντονο άγχος, την ενεργειακή φτώχεια με την πανάκριβη θέρμανση να γίνεται προϊόν πολυτελείας, την έλλειψη ελεύθερου χρόνου. Υπάρχουν και ομάδες πληθυσμού, όπως οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες στη χώρα μας, που ζουν σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης. Αυτές είναι ορισμένες συνέπειες της ανάπτυξης που έχει ως κριτήριο το κέρδος και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων.

Ζούμε πολύ κάτω από τις δυνατότητες της εποχής και πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές σε επίπεδο κοινωνίας και οικονομίας για να μπορέσουμε να υπερασπιστούμε το μεγαλύτερο αγαθό, αυτό της ζωής. Η μοναδική λύση είναι η επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός.

Αυτή είναι η πραγματική και μοναδική λύση στην οποία πρέπει να εντάσσεται η καθημερινή πάλη των υγειονομικών, του λαού για αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης στο δημόσιο σύστημα Υγείας, για μαζικές προσλήψεις προσωπικού όλων των κλάδων και ειδικοτήτων, για σύγχρονο και επαρκή σε αριθμό τεχνολογικό εξοπλισμό, για πλήρη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όλους σύμφωνα με τις ανάγκες τους.