Πολύ μακριά απέχουμε στον τόπο μας από το να γίνουν η ισοτιμία και η χειραφέτηση της γυναίκας πραγματικότητα: Αυτό δεν είναι κάτι που το επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους μόνον οι γυναικείες οργανώσεις, δεν είναι κάτι που επιβεβαιώνεται απλά από την καθημερινή ζωή, αλλά το επιβεβαιώνουν και επιστημονικές έρευνες. Οπως οι έρευνες που έκανε πρόσφατα το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας και μερικά αποτελέσματά τους ανακοινώθηκαν την περασμένη Τετάρτη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σε συνέδριο με θέμα «Οχι πια οι γυναίκες στο περιθώριο».

Αποκαλυπτική ήταν η ομιλία της ερευνήτριας Μαρίας Ζερβού, οικονομολόγου Εργασίας, για το μέγεθος των περικοπών στις κοινωνικές και ασφαλιστικές παροχές εις βάρος των δεδουλευμένων των γυναικών: Μιλώντας για τη γενική αναδιάρθρωση της οικονομίας που επιχειρείται, επισήμανε: «Γίνεται τεράστια εξοικονόμηση δημοσίων πόρων με περικοπές στο Ασφαλιστικό και στα "προνόμια" των γυναικών λόγω μητρότητας. Οι συντάξεις λόγω θανάτου του συζύγου έχουν περικοπεί και θα περικοπούν πάλι. Χρειάζεται να γίνει στο μέλλον μελέτη για το πόσα δισεκατομμύρια έχει κερδίσει το κράτος, με την αναδιοργάνωση στο Ασφαλιστικό!

Οι πολλαπλές διακρίσεις βασίζονται στην "εθελοντική" προσφορά εργασίας των γυναικών εκτός εργασίας. Οι γυναίκες έχουν μερίδιο κατά 80% στην αύξηση των θέσεων εργασίας... Ομως, γίνεται κακή χρήση της ευελιξίας στην εργασία. Οι γυναίκες ασφαλίζονται για μερική απασχόληση, ενώ στην πραγματικότητα εργάζονται με πλήρες ωράριο. Ετσι, τόνισε χάνουν πολλά από τα δικαιώματά τους και δυσκολεύονται να συνταξιοδοτηθούν»...

Ναι, είναι αλήθεια - και σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η ερευνήτρια - ότι οι Ελληνίδες μετέχουν με 40,2% στο εργατικό δυναμικό. Ομως, αποτελούν το 61,4% των ανέργων. Ναι, είναι αλήθεια ότι οι νέες εργαζόμενες έχουν καλή εκπαίδευση και δουλεύουν σ' όλους τους τομείς, μάλιστα οι νεότερες, όπως αποδεικνύουν οι αριθμοί, έχουν επίπεδο εκπαίδευσης ανώτερο από αυτό των ανδρών (μόνο 15% έχουν τελειώσει κατώτερη εκπαίδευση, ενώ στους άντρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι διπλάσιο). Αυξήθηκε η απασχόληση γυναικών σαν ανώτερα στελέχη. Ομως, από την άλλη πλευρά, οι περισσότερες γυναίκες δεν εξελίσσονται στην καριέρα τους, δεν απολαμβάνουν την ίση αμοιβή στην εργασία τους, έχουν χαμηλούς μισθούς. Μια στις πέντε εργαζόμενες είναι συμβοηθούντα και μη αμειβόμενα μέλη οικογενειακής επιχείρησης. Αυξήθηκαν οι ανειδίκευτες εργάτριες και σ' αυτό συνετέλεσε η μεγάλη αύξηση εισόδου μεταναστών, που εργάζονται στη μεταποιητική βιομηχανία. Οι μετανάστριες εργάζονται, επίσης, σε μεγάλα ποσοστά σαν προσωπικό σε νοικοκυριά με χαμηλούς μισθούς, καθώς και σε ξενοδοχεία και σε εστιατόρια. Στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης της οικονομίας, πολλές εργαζόμενες έχουν χάσει τη δουλιά τους σαν καθαρίστριες, γιατί τη δουλιά αυτή την έχουν αναλάβει εταιρίες καθαρισμού.

Οπως είναι γνωστό, οι γυναίκες υποκαθιστούν τις κοινωνικές υπηρεσίες, που θα έπρεπε να παρέχει το κράτος. Αλλο, όμως, είναι να το λέμε και άλλο να ακούμε μερικές από τις επιπτώσεις, βασισμένες σε έρευνα που έγινε για τον «ελεύθερο χρόνο και τον πολιτισμό». Μιλώντας για την έρευνα αυτή - που έγινε χωρίς καμιά χρηματοδότηση - η Αλέκα Κορωναίου, επίκουρη καθηγήτρια του Παντείου, παρατήρησε ότι η Ελληνίδα εξακολουθεί να έχει η ίδια την ευθύνη για την οργάνωση και την εκτέλεση της εργασίας στο σπίτι και την ανατροφή των παιδιών και, μάλιστα, στη χώρα μας ο ρόλος αυτός είναι πιο ενισχυμένος απ' ό,τι σε άλλες χώρες. Καθώς, μάλιστα, η μητέρα είναι επιφορτισμένη να λειτουργεί ...δεύτερο σχολείο στο σπίτι, αναλαμβάνοντας τη μελέτη των παιδιών, νιώθει πολύ επιβαρυμένη. Οι μητέρες βιώνουν τη μητρότητα σαν μια βαρύτατη θυσία: «Είναι ωραία να ασχολούμαι με τα παιδιά μου, λένε, όμως πρέπει να τους δώσεις πάρα πολλά. Εχω γίνει χειρότερα από στρατιωτάκι. Μ' αρέσει, αλλά θέλω ένα διάλειμμα στη ζωή μου, μιαν ανάσα».

Οι περισσότερες δεν έχουν δικό τους χρόνο να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους, δεν έχουν ελεύθερο χρόνο ξεχωριστό από τον οικογενειακό ελεύθερο χρόνο. «Η διατήρηση των παραδοσιακών ρόλων είναι εντυπωσιακή στη χώρα μας», παρατήρησε η ερευνήτρια. «Μόνο μια πρωτοπορία γυναικών επενδύουν στον προσωπικό ελεύθερο χρόνο και αυτό γίνεται αφετηρία διεκδικήσεων... Ομως, οι περιορισμοί στο χώρο και στο χρόνο για την πλειονότητα των γυναικών σηματοδοτούν διακρίσεις και σ' αυτόν τον τομέα!».

Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα έγινε από την ομάδα συμβούλων του ΚΕΘΙ Βόλου, στο Νομό Μαγνησίας ανάμεσα σε γυναίκες - υπεύθυνες μονογονεϊκών οικογενειών. Εδώ, όπως φάνηκε, οι κοινωνικές προκαταλήψεις για τις χωρισμένες ή άγαμες μητέρες ζουν και βασιλεύουν, ενώ οι ίδιες δυσκολεύονται να βρουν μια δουλιά και να επιβιώσουν οι ίδιες και τα παιδιά τους.

Η έρευνα έγινε από τις: Μαρία Τόπα, Ανθή Αναστασίου, Διονυσία Καλκαβούρα και Βιβή Μάνθου. Οπως αποκάλυψε, στην περιοχή, το ποσοστό διαζυγίων είναι υψηλό και οι ίδιες οι ερωτώμενες το απέδωσαν στα προβλήματα που δημιουργεί στην οικογένεια κυρίως η ανεργία.

Οι διαζευγμένες αντιμετωπίζονται αρνητικά έως επικριτικά από το κοινωνικό περιβάλλον, ιδιαίτερα αν πήραν οι ίδιες την πρωτοβουλία για το διαζύγιο. Η άγαμη μητέρα ενοχλεί και τρομοκρατεί - δεν υπολογίζονται συνήθως οι συνθήκες που την ώθησαν να κάνει τη συγκεκριμένη επιλογή. Οι αποκλίσεις και η διαφορετικότητα προκαλούν συχνά κοινωνικό αποκλεισμό. Οι μητέρες που καταφεύγουν στο ΚΕΘΙ έχουν σαν αρχικό αίτημα την απασχόληση, χωρίς να τους ενδιαφέρει το είδος της εργασίας που θα βρουν, φτάνει να επιβιώσουν αυτές και τα παιδιά τους. Συνήθως, δε διαθέτουν επαγγελματικά προσόντα, δεν έχουν «δικτύωση», που θα τους επέτρεπε να βρουν δουλιά και η αυτοεκτίμησή τους είναι χαμηλή. Οσες παρακολουθούν σεμινάρια επιδοτούμενα κατάρτισης, το κάνουν για το μικρό εισόδημα - που θα είναι βέβαια προσωρινό (σε συνέχεια, όμως, δεν υποστηρίζονται από τις υπηρεσίες για να βρουν δουλιά).

Η κοινωνία, όμως, περιμένει πολλά από τη γυναίκα, υπογράμμισε η ψυχολόγος Μαρία Τόπα. Πρέπει να είναι καλή μητέρα, παιδαγωγός, σύντροφος του άντρα, επαγγελματίας. Αν παραβεί τους «κανόνες», απομονώνεται κοινωνικά. Η κοινωνία είναι πιο ανεκτική για τον άντρα, ενώ είναι σκληρή για τη γυναίκα, που ξεφεύγει από τους προγεγραμμένους ρόλους και θέλει να διεκδικήσει τα προσωπικά της «θέλω» και «πιστεύω». Είναι, κατέληξε, μύθοι αυτά που λέγονται για τα βήματα προς την ισότητα!

Οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια, δουλιά διπλή και κακοπληρωμένη, περικοπή κοινωνικών υπηρεσιών - ή, πιο συχνά, ανυπαρξία τους - χωρίς ανάλογη κρατική μέριμνα, εκμετάλλευση απ' όλες τις μεριές, ανεργία, υποτίμηση - αυτό είναι το τοπίο της «ισότητας» στην Ελλάδα, που κυβερνητικοί εκπρόσωποι θέλουν να παρουσιάσουν ότι έχει επιτευχθεί για τις γυναίκες. Ζητούν να κάνουν «αφαίμαξη», ακόμα και από αυτά τα λίγα δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί σε διάρκεια χρόνων με αγώνα και αίμα.