Στο προηγούμενο σημείωμά μας είχαμε περιγράψει ορισμένες από τις άμεσες επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου στην υγεία του ανθρώπου. Ομως, εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις υπάρχουν και οι έμμεσες που μπορεί να αποβούν ακόμα πιο επικίνδυνες.

Είναι γνωστό ότι τόσο τα έντομα, όσο και τα μικρόβια αναπτύσσονται συνήθως σε ζεστό και υγρό περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μεγάλη κατηγορία από αυτά και οι παραμικρές μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών επιφέρουν μεταβολές. Αν δεν υπάρξει αναστροφή του φαινομένου ο αιώνας μας σίγουρα θα είναι η «χρυσή περίοδος των μικροβίων», σύμφωνα με τον R.Shope(βλ.Clobal climat change and infectious diseases). Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 1990 εκτίμησε ότι οι κλιματολογικές μεταβολές θα εξάρουν την εμφάνιση ασθενειών όπως: ελονοσία, λεμφική φλιαρίαση, ογκοκέρκωση, σχιστοσωμίαση, τρυπανοσωμίαση και λεσμινίανση. Μάλιστα, αναφερόμενη στην πιθανή μεταβολή της κατανομής τις διαβαθμίζει (και τις κατατάσσει) από πολύ, ως πάρα πολύ πιθανές. Στις τροπικές χώρες η ελονοσία για παράδειγμα ευθύνεται για 1 εκατομμύριο θανάτους το χρόνο. Αλλο 1 εκατομμύριο παιδιά, επίσης, χάνουν της ζωή τους νοτίως της Σαχάρας από την ίδια ασθένεια. Αν, σήμερα, η ελονοσία απειλεί 280 εκατ., σε τριάντα χρόνια θα απειλεί περίπου 2 δισ. Η ελονοσία, ως γνωστό, μεταδίδεται από τα κουνούπια για τα οποία οι άριστες συνθήκες, για να μολυνθούν και να μεταδώσουν τη μόλυνση βρίσκονται μεταξύ 20 και 30 βαθμών Κελσίου και υγρασία 60%. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας θα μετατρέψει από τρεις σε μια τη βδομάδα που χρειάζεται για να αναπτυχτεί το κουνούπι.

Τα έντομα είναι αυτά που μεταδίδουν πάνω από 100 ιούς (οι μισοί μεταδίδονται μέσω των κουνουπιών)! Η γκάμα των ασθενειών είναι τεράστια και περιλαμβάνει από απλούς πυρετούς μέχρι τη θανατηφόρο εγκεφαλίτιδα. Οταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές τότε μπορεί οι ασθένειες όχι απλά να εξαπλωθούν τοπικά, αλλά να «ξεφύγουν» από κάθε έλεγχο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της χολέρας πριν από μερικά χρόνια στην τροπική ζώνη. Οι επονομαζόμενοι διαβιβαστές των ιών επηρεάζονται από τη θερμοκρασία, τις βροχοπτώσεις, την υγρασία, τους ανέμους και τα υπόγεια ύδατα. Η αύξηση της θερμοκρασίας και των βροχοπτώσεων π.χ. στην Αυστραλία είναι πιθανό να συνδυαστεί με εμφάνιση ή επέκταση ασθενειών που είτε δεν υπάρχουν, είτε είναι αυστηρά περιορισμένες σήμερα. Οσο για τις ΗΠΑ έχει εκτιμηθεί ότι η εγκεφαλίτιδα του St. Luisμπορεί να μεταφερθεί βορειότερα αν εξακολουθήσει να αυξάνεται η θερμοκρασία, όπως και η νόσος Lyme(που μεταδίδεται με τσιμπούρια).

Τα σενάρια για το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι πολλά, όπως είχαμε την ευκαιρία να περιγράψουμε παλιότερα. Σε κάτι όμως φαίνεται να υπάρχει -στην επιστημονική κοινότητα- συμφωνία. Η αύξηση της θερμοκρασίας θα επηρεάσει τις βροχοπτώσεις, άρα και την κατανομή των επιφανειακών νερών και φυσικά των πλημμυρών. Αν λάβουμε το σενάριο αυτό ως δεδομένο, τότε είναι βέβαιο ότι σε πάρα πολλές περιοχές η ποιότητα των πόσιμων υδάτων θα υποβαθμιστεί δραματικά. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την εξάπλωση της χολέρας, της διάρροιας και της δυσεντερίας. Χώρες φτωχές με υγειονομικά μέσα ανύπαρκτα που και σήμερα αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στη στοιχειώδη αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών είναι βέβαιο ότι θα κινδυνεύσουν με πλήρη αφανισμό. Αλλά ο αφανισμός αυτός θα συμπαρασύρει κι άλλες χώρες μια και η βροχή (και το θερμότερο κλίμα) θα αποτελέσουν τη μετάδοση των ασθενειών και σ' άλλες χώρες. Οι πλημμύρες που θα αυξηθούν θα προκαλέσουν επιδημικές εκρήξεις στους τόπους φιλοξενίας των θυμάτων από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, με άμεσο κίνδυνο μετάδοσής τους. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχει συνήθως συνδυαστεί με τις καταστροφές στις γεωργικές καλλιέργειες. Εμείς θα προσθέσουμε άλλη μια παράμετρο που δε συζητείται. Τι θα γίνει με τα απόβλητα των αποχετεύσεων;

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασματικά, ούτε από ορισμένα κράτη. Η πολυπλοκότητα και οι δραματικές επιπτώσεις του σ' ολόκληρο τον πλανήτη απαιτούν γενναίες αποφάσεις. Κι εδώ βρίσκεται το κομβικό σημείο της όλης υπόθεσης. Η κύρια ευθύνη για την άνοδο της θερμοκρασίας βρίσκεται στην εκπομπή μιας σειράς «αερίων - δολοφόνων», με πρώτο και καλύτερο το διοξείδιο του άνθρακα, που απελευθερώνεται από την καύση του πετρελαίου και του κάρβουνου. Δηλαδή εμπλέκονται κυρίως οι εταιρίες πετρελαίου, η βιομηχανία που το χρησιμοποιεί και τα αυτοκίνητα. Η μοναδική διέξοδος είναι η στροφή προς εναλλακτικές μορφές ενέργειας, η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και η αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου. Πόσο εφικτά όμως είναι τα παραπάνω στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της πολιτικής τουyes man; Το λόγο έχουν οι λαοί.