«Κλείδωσε» χτες η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας - Τουρκίας προς επιτάχυνση των ευρωατλαντικών σχεδιασμών στην περιοχή και της συνεκμετάλλευσης, με επώδυνους συμβιβασμούς και μεγάλους κινδύνους για τους λαούς της περιοχής.

Την εξέλιξη έκανε γνωστή το ελληνικό ΥΠΕΞ, με μια λιτή ανακοίνωση όπου σημειώνει ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν τη διεξαγωγή του 61ου γύρου Διερευνητικών Επαφών, στην Κωνσταντινούπολη, προσεχώς». Σύμφωνα με κάποιες πηγές «είναι θέμα ημερών να γίνει η συνάντηση», μόλις ρυθμιστούν κάποια «πρακτικά ζητήματα», ενώ κατ' άλλους αυτή αναμένεται τη μεθεπόμενη βδομάδα.

Θυμίζουμε ότι ο προηγούμενος, 60ός γύρος έγινε το 2016. Επίσης ότι από την έναρξη των διερευνητικών επαφών, το 2002, η τουρκική αστική τάξη χρησιμοποίησε τις συναντήσεις αυτές ως βήμα για να βάζει, άμεσα ή έμμεσα, όλο το φάσμα των διεκδικήσεών της: «Γκρίζες ζώνες», κυριαρχία επί νησιών και νησίδων, αποστρατιωτικοποίηση νησιών, εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, διχοτόμηση του Αιγαίου αρχής γενομένης από την παραχώρηση στην Τουρκία δικαιώματος συντονισμού επιχειρήσεων Ερευνας και Διάσωσης σε εκτεταμένες ζώνες, κ.λπ.

Το δε πλαίσιο των επικίνδυνων διευθετήσεων που δρομολογούνται τίθεται από τα ευρωατλαντικά σχέδια στην περιοχή, όπως δείχνει και το γεγονός ότι η επανέναρξη των συνομιλιών συμφωνήθηκε ουσιαστικά στην τηλεδιάσκεψη που είχαν χτες ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ και η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν, με τη συμμετοχή και των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας της Τουρκίας.

Η τριμερής έγινε ενόψει και της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, που αρχικά ήταν προγραμματισμένη για αύριο και μεθαύριο, με θέμα τις τουρκικές προκλήσεις σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων, αλλά όπως ανακοινώθηκε χτες αναβάλλεται για 1 - 2 Οκτώβρη. Επισήμως ως λόγος της αναβολής προβλήθηκε ότι σωματοφύλακας του Μισέλ διαγνώστηκε με κορονοϊό, και βάσει του σχετικού βελγικού νόμου ο πρόεδρος του ΕΣ πρέπει να μείνει σε καραντίνα για μια βδομάδα... Εξέλιξη που, όπως σχολίαζαν διπλωματικές πηγές, «δίνει χρόνο στη διπλωματία».

Σε κάθε περίπτωση, με την ολοκλήρωση της τριμερούς ο εκπρόσωπος του Μισέλ δήλωνε πως «συζητήθηκαν διάφορες οπτικές που αφορούν τις διμερείς σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας», όπως και η «επανέναρξη των άμεσων ελληνοτουρκικών διερευνητικών συνομιλιών». Για την τελευταία σημείωσε ότι «θα προετοιμαστεί σε επίπεδο συμβούλων», προαναγγέλλοντας νέες εν κρυπτώ επαφές των διπλωματικών συμβούλων Μητσοτάκη και Ερντογάν, Ελ. Σουρανή και Ι. Καλίν αντίστοιχα, με εμπλοκή στις συνομιλίες και του συμβούλου της Μέρκελ Γ. Χέκερ.

Σύμφωνα δε με το τουρκικό υπουργείο Επικοινωνιών, κατά την τριμερή προέκυψε πως Ελλάδα και Τουρκία είναι έτοιμες να ξεκινήσουν διερευνητικές συνομιλίες, με τον Ερντογάν να σημειώνει ότι οι ενέργειες της Ελλάδας θα καθορίσουν την πρόοδο των συζητήσεων, όπως και ότι οι ενέργειες για τη μείωση της έντασης και της έναρξης του διαλόγου για την Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να «προστατευτούν» με αμοιβαίο τρόπο.

Παράλληλα ο Τούρκος Πρόεδρος φέρεται να εξέφρασε την εκτίμησή του στη μεσολάβηση της Γερμανίας, ενώ ανέφερε πως μία διάσκεψη με τη συμμετοχή όλων των μερών, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων, θα είναι προς όφελος όλων. Τέλος, για την προσεχή Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ δήλωσε ότι ελπίζει σε μία νέα ώθηση στους δεσμούς Τουρκίας - ΕΕ σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η τελωνειακή ένωση, τα ταξίδια χωρίς βίζα και το Μεταναστευτικό, που «θα συμβάλουν στην ανάπτυξη θετικών και επωφελών σχέσεων».

Μπροστά στις επιταχυνόμενες εξελίξεις, χτες το απόγευμα υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του Κυρ. Μητσοτάκη με τον Κύπριο Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, προκειμένου - σύμφωνα με πηγές - να τον ενημερώσει για την απόφαση επανέναρξης διερευνητικών και για το σχετικό παρασκήνιο. Επισήμως, βέβαια, το Μαξίμου διέχεε ότι «συζητήθηκε ο συντονισμός των ενεργειών Ελλάδας και Κύπρου ενόψει της Ειδικής Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία»...

Προηγουμένως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στ. Πέτσας, μιλώντας στον ρ/σ «Πρώτο Θέμα» και διαβεβαιώνοντας για την «αποφασιστικότητα» της κυβέρνησης να προχωρήσει στις επικίνδυνες διευθετήσεις για τα συμφέροντα της αστικής τάξης, τόνιζε ότι «το μόνο πρόβλημα που έχουμε είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Αν δεν βρούμε λύση, ο δρόμος είναι ανοιχτός με ένα συνυποσχετικό να πάμε στο Δικαστήριο της Χάγης, για να τελειώσει αυτή η εκκρεμότητα δεκαετιών. Εχουμε πει κι άλλες φορές ότι τελείωσε η εποχή των δισταγμών».

Αργότερα χτες το απόγευμα, ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας, μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας (φορέας της ΝΔ) για τον λεγόμενο αναθεωρητισμό και τις «προκλήσεις ασφαλείας» στην Ανατ. Μεσόγειο, στηλίτευε μεν τη στάση της Τουρκίας, ότι δημιουργεί προβλήματα «αστάθειας» σε σύγκρουση με μια σειρά από γείτονές της, ωστόσο δεν απέκλειε να υπάρχουν «ένα μικρό φως στην άκρη του διαδρόμου και μια ευκαιρία» για διευθετήσεις.

Ερωτηθείς δε γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν συντάσσεται σε επίπεδο ΕΕ με τη Λευκωσία σε βέτο για κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, αν δεν συνοδευτούν με ταυτόχρονες κυρώσεις κατά της Αγκυρας, έσπευσε να ξεχωρίσει τα δύο ζητήματα. Οπως είπε, η ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας, αλλά μόνο να καταρτιστεί ένας κατάλογος για πιθανές επιλογές κυρώσεων που θα επιβληθούν αν η Τουρκία συνεχίσει τις προκλήσεις. «Είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις», επέμεινε, καλώντας οι κυρώσεις στην Αγκυρα για την περίπτωση της Κύπρου να επιβληθούν με βάση το ήδη ψηφισμένο πλαίσιο κυρώσεων για την Κύπρο, το οποίο, καταρτισμένο ήδη από τον Ιούλη 2019 και με μέτρα - χάδι για την Αγκυρα, δεν την απέτρεψε στο παραμικρό από το να αλωνίζει όλο αυτό το διάστημα στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ταυτόχρονα, ο υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε αναγκαία την «αμερικανική παρουσία» στην περιοχή, χαιρετίζοντας σε κάθε περίπτωση τη δραστηριότητα του Αμερικανού ομολόγου του Μ. Πομπέο (αναμένεται εδώ ξανά από Δευτέρα) και του Αμερικανού πρέσβη. Δεν παρέλειψε βέβαια να «θυμίσει» στην Ουάσιγκτον ότι «η Τουρκία τού σήμερα δεν είναι η Τουρκία του 1960, μια σύμμαχος που μπορούσες να βασιστείς πάνω της», αλλά «απομακρύνεται από τη δυτική συμμαχία», κρύβοντας βέβαια ότι είναι το επίδικο της «ΝΑΤΟικής συνοχής» στην περιοχή, που υπηρετεί η κυβέρνηση, αυτό που δρομολογεί και τις επικίνδυνες διευθετήσεις με την Τουρκία.

Σε ανάλογο φόντο, ο Ντ. Χάρις, εκτελεστικός διευθυντής της «American Jewish Committee», δηλώνοντας «παλιός φίλος» της Τουρκίας, επέκρινε την ηγεσία Ερντογάν για τις σημερινές επιλογές της και για «νεο-οθωμανισμό». Οι ΗΠΑ, τόνισε, ήθελαν την Τουρκία να λειτουργεί ως πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο, με σημαντικό ρόλο στο σταυροδρόμι ΝΑ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Σοβιετικής Ενωσης. Ξεκαθάρισε βέβαια ότι ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει πάντα να λαμβάνει υπόψη του για τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Αγκυρα ότι οι ΗΠΑ έχουν βάσεις στην Τουρκία, σημαντικά συμφέροντα σε μια κρίσιμη περιοχή, και ότι οι όποιες αποφάσεις του θα έχουν συνέπειες για τις ΗΠΑ.

Στο μεταξύ, χτες αναμενόταν να συναντηθούν για άλλη μια φορά στα κεντρικά του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες οι στρατιωτικοί αντιπρόσωποι Ελλάδας και Τουρκίας στη Στρατιωτική Επιτροπή της λυκοσυμμαχίας, ο αντιναύαρχος Γ. Παυλόπουλος και ο αντιπτέραρχος Ι. Ουνέρ, για τη γνωστή ΝΑΤΟική «πλατφόρμα» και τον «μηχανισμό αποκλιμάκωσης τοπικών εντάσεων» μεταξύ των δύο χωρών. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε γενικές γραμμές προτείνεται μεταξύ άλλων να υιοθετηθεί μια «κόκκινη γραμμή» επί 24ώρου βάσης ανάμεσα στους αρχηγούς ΓΕΕΘΑ των δύο χωρών, μέσω δικτύων επικοινωνιών της λυκοσυμμαχίας, π.χ. με εμπλοκή του ΝΑΤΟ/MARCOM (η διοίκηση ναυτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ), για επεισόδια όπου εμπλέκονται ναυτικές δυνάμεις των δύο χωρών, και του ΝΑΤΟ/AIRCOM όποτε εμπλέκονται αεροπορικές.

Εξάλλου, στα κείμενα που παρουσίασε ο γγ του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ το προηγούμενο διάστημα στους δύο αντιπροσώπους για να υποβάλουν «παρατηρήσεις», απέφυγε οποιαδήποτε ονομαστική αναφορά στις δραστηριότητες του «Ορούτς Ρέις». Μόνο στάθηκε στην ανάγκη «άμεσα και μεθοδικά να αποχωρήσουν όλες οι ευρισκόμενες σε κόκκινο συναγερμό αεροπορικές και θαλάσσιες αναπτύξεις δραστηριοτήτων που άρχισαν ως αποτέλεσμα των πρόσφατων διμερών εντάσεων, ξεκινώντας με την απόσυρση όλων των ναυτικών μονάδων και των σχετικών πολιτικών σκαφών από το σύνολο της περιοχής της αντιπαράθεσης, με σκοπό την αποκλιμάκωση και την αποφυγή των συγκρούσεων». Τοποθέτηση που ξεκάθαρα τσουβαλιάζει την τουρκική προκλητικότητα με την υπεράσπιση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Να σημειωθεί στο μεταξύ πως με νέα αντι-NAVTEX που εξέδωσε χτες, η Τουρκία κατηγορεί την Ελλάδα ότι με τη δέσμευση περιοχής για ασκήσεις κοντά στη Λήμνο παραβιάζει το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, επαναφέροντας τις γνωστές απαράδεκτες διεκδικήσεις της.