Με ντοκουμέντα του αντιδικτατορικού αγώνα από το Αρχείο του ΚΚΕ είναι πλέον «στολισμένο» το ιστορικό κελί του Μίκη Θεοδωράκη στις πρώην φυλακές του Ωρωπού, εκεί όπου κρατήθηκε από τον Οκτώβρη του 1969 μέχρι τον Απρίλη του 1970.

Τα ντοκουμέντα περιλαμβάνουν ανατυπώσεις από επιστολές κρατουμένων, αφίσες και τρικάκια του ΚΚΕ και της ΚΝΕ από την περίοδο της δικτατορίας, φωτογραφίες και ντοκουμέντα που συνδέονται με την εξέγερση του Πολυτεχνείου κ.ά. Οι ανατυπώσεις αυτές δωρίστηκαν από το Κόμμα στον δήμο Ωρωπού, για να παραμείνουν και να αξιοποιηθούν στον χώρο με τον οποίο συνδέονται ιστορικά, προσβάσιμες στο κοινό.

Ανάμεσα στις ανατυπώσεις ξεχώρισε ένα χειρόγραφο μήνυμα του ίδιου του Μίκη Θεοδωράκη, που το έγραψε τον Δεκέμβρη του 1969 από τον Ωρωπό και στο οποίο κάνει έκκληση για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατούμενων. Αφού πρώτα μιλάει για τα Χριστούγεννα που έρχονται και για τα παιδιά που χαρούμενα θα μαζεύονται κάτω από τα στολίδια των χριστουγεννιάτικων δέντρων, θυμίζει ότι κάποια παιδιά, τα παιδιά των πολιτικών κρατουμένων, θα μείνουν για άλλη μια χρονιά μακριά από τους γονείς τους. Και συνεχίζει χαρακτηριστικά:

«Ομως σε τούτο τον τόπο ποτέ δεν κόπηκε στη μέση το τραγούδι. Η τυραννία δεν τρόμαξε ποτέ τον λαό μας. Ούτε στιγμή δεν κλονίστηκε η πίστη μας σ' Αυτόν, που είμαστε ένα κομμάτι απ' τη σάρκα του.

Ετσι και τώρα πιστεύουμε ότι η λευτεριά μας βρίσκεται στα χέρια του, και είμαστε βέβαιοι πως με τον αγώνα του θα μας αποσπάσει για μια ακόμα φορά απ' τα νύχια του τυράννου και θα κάνει να ξανακουστεί θριαμβικά πάνω απ' τη χώρα το τραγούδι της λευτεριάς.

Με τούτη την πίστη και την καρδιά ζεστή απ' το όραμα μιας Ελλάδας λεύτερης και δημοκρατικής, απευθύνουμε τις ευχές μας για την ευτυχία που αξίζει και καλούμε όλους τους Ελληνες και Ελληνίδες, όλους τους τίμιους και ελεύθερους ανθρώπους της Γης να αξιώσουν την κατάλυση της τυραννίας, την αποκατάσταση της λευτεριάς και δημοκρατίας στη χώρα μας. Να απαιτήσουν αποφασιστικά την απελευθέρωσή μας».

Η κινητοποίηση που υπήρχε στο εσωτερικό της χώρας αλλά και διεθνώς για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων της χούντας ήταν μεγάλη. Είναι χαρακτηριστικά γι' αυτό το τρικάκι του ΚΚΕ για «Λευτεριά στους πολιτικούς κρατούμενους» και η αφίσα της ΚΝΕ του 1969 με το αίτημα για «Γενική πολιτική αμνηστία στην Ελλάδα», γραμμένο σε τέσσερις γλώσσες, που επίσης εκτέθηκαν στις ανατυπώσεις, μαζί και με άλλα τρικάκια με αιτήματα και καλέσματα του αντιδικτατορικού αγώνα.

Η διεθνής απήχηση που είχε αυτό το αίτημα αντανακλάται έντονα στις πρωτοβουλίες και στις δράσεις αλληλεγγύης που οργανώνονται ειδικά για τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος ήταν ήδη διεθνώς καταξιωμένος δημιουργός. Ετσι, κατά τη διάρκεια της κράτησης - φυλάκισής του, στο εξωτερικό αναπτύσσεται ένα κίνημα αλληλεγγύης για την απελευθέρωσή του, με εκατοντάδες μεγάλες προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών σε ΗΠΑ και Ευρώπη να συστήνουν επιτροπές, να μαζεύουν υπογραφές και να εκδίδουν ψηφίσματα. Στη Σοβιετική Ενωση το κάλεσμα για τη δημιουργία μιας διεθνούς καλλιτεχνικής επιτροπής απελευθέρωσης του Μίκη Θεοδωράκη φέρει την υπογραφή των συνθετών Ντμίτρι Σοστακόβιτς και Αράμ Χατσατουριάν. Σε αυτούς ο Μίκης απάντησε με ευχαριστήρια επιστολή μέσα από το κελί του στον Ωρωπό, και η επιστολή αυτή ήταν επίσης ανάμεσα στα ντοκουμέντα που εκτέθηκαν από το Αρχείο του ΚΚΕ. Τους έγραφε ο Μίκης:

«Ακριβοί, πολυσέβαστοι φίλοι

Από το σκοτεινό κελί της φυλακής σάς στέλνω τη θερμή και μεγάλη ευγνωμοσύνη. Επιτρέψτε μου να θεωρήσω την ευγενική πρωτοβουλία σας σαν σημαντική και πολύτιμη υποστήριξη όλων των πολιτικών δεσμωτών της χούντας, όλου του καταπιεζόμενου ελληνικού λαού.

Εγώ είμαι δυο φορές χαρούμενος και περήφανος που στη σκληρή μας πάλη για την ελευθερία και τη δημοκρατία βρίσκονται μαζί μας τέτοιοι μεγάλοι καλλιτέχνες σαν και σας, τους οποίους θαυμάζω, και τέτοιος μεγάλος λαός σαν τον σοβιετικό λαό, τον ακούραστο υπερασπιστή της ειρήνης σ' όλο τον κόσμο και της ελευθερίας των λαών.

Με την πιο θερμή ευγνωμοσύνη και την εγκάρδια αναγνώριση

Μ. Θεοδωράκης».

Παράλληλα εκτέθηκαν ντοκουμέντα που είναι ενδεικτικά για το κλίμα της εποχής, τις συνθήκες στις φυλακές, αλλά και το μαχητικό αγωνιστικό πνεύμα των κρατουμένων.

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά που εκτέθηκε από τον Χαρίλαο Φλωράκη, ο οποίος ήταν επίσης κρατούμενος στον Ωρωπό και απευθυνόταν προς τη διεύθυνση του στρατοπέδου στις 25 Μάρτη 1971, με αφορμή την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, όπου μεταξύ άλλων σημείωνε:

«Εμείς οι κρατούμενοι στο στρατόπεδο Ωρωπού, που αγωνιστήκαμε για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας, για τη δημοκρατία, την ειρήνη και την πρόοδο της χώρας, θεωρούμε χρέος μας να τιμήσουμε τη σημερινή 150ή επέτειο του '21 με την έκφραση της αντίθεσής μας προς τη σημερινή στρατιωτική, δικτατορική κυβέρνηση και την πολιτική της, με την προβολή της αξίωσης μας:

Να αποκατασταθούν στη χώρα μας οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Να εξασφαλισθεί στον ελληνικό λαό το δικαίωμα να εκφράσει ελεύθερα την κυριαρχική του θέληση.

Να απολυθούν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, εξόριστοι και φυλακισμένοι.

Εις ένδειξιν διαμαρτυρίας κατέρχομαι σήμερον εγώ και οι άλλοι συγκρατούμενοί μου του στρατοπέδου εις 24ωρον απεργίαν πείνης.

Χαρ. Φλωράκης».

Αντίστοιχα, εκτέθηκε επιστολή 50 ασθενών, πολιτικών κρατουμένων, που μεταφέρθηκαν στον Ωρωπό από το Λακκί της Λέρου και τον Μάη του 1970 απηύθυναν έκκληση προς «την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, τον ΔΕΣ και την Παγκόσμια Κοινή Γνώμη». Σε αυτήν επισημαίνουν ότι η υγεία τους είναι σε άθλια κατάσταση και ο γιατρός στο Λακκί τους είχε συμπεριλάβει στον κατάλογο που είχε υποβληθεί στη δικαστική επιτροπή για κατά προτεραιότητα απόλυσή τους. «Αντί όμως απολύσεως, προτιμήθηκε η αλλαγή του στρατοπέδου και η συνέχιση της κράτησής μας. Αυτό όμως δεν είναι τίποτα άλλο παρά η μεταφορά του ασθενούς στον προθάλαμο του Νοσοκομείου για να πεθάνη. Φυσικά αυτή είναι και η επιδίωξη της χούντας, η βέβαια εξόντωσή μας», δηλώνουν, και ζητούν την παρέμβαση του ΟΗΕ για τη σωτηρία τους.

Ανάμεσα στα ντοκουμέντα της εποχής που εκτέθηκαν ήταν επίσης η ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στις 18 Νοέμβρη 1973 για τον λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, καθώς και το εξώφυλλο του «Οδηγητή», της εφημερίδας της ΚΝΕ, έναν χρόνο μετά, τον Νοέμβρη του 1974, αφιερωμένο κι αυτό στον ξεσηκωμό που έγινε η αρχή του τέλους για τη χούντα.

Συγκινητική ήταν, τέλος, η φωτογραφία που εκτέθηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γιάννη Ρίτσο από το 4ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», το 1978 στο Περιστέρι.