Η μεταπολεμική (σημ.: μετά τον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο) καπιταλιστική ανάπτυξη στη χώρα μας κοντά στο ανδρικό Προλεταριάτο δημιούργησε και ένα αρκετά σημαντικό γυναικείο - ιδίως στη Μακεδονία.

Η άγρια εκμετάλλευση της Εργατικής Τάξης, από την κεφαλαιοκρατία και ιδίως των εργατριών που για 12 και 14 ώρες δουλειά παίρνουν ένα εξευτελιστικό μεροκάματο, τις έσπρωξε κι αυτές στον επίπονο αγώνα για την καλυτέρεψη της οικονομικής τους κατάστασης παίρνοντας μέρος ενεργό σ' αυτούς.

Σόλες τις απεργίες, σόλες τις εκδηλώσεις τους οι εργάτριες πάντα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή συμμετέχοντας πάντα στις θυσίες της τάξης τους.

Από το 1920 μέχρι το 1927 οι γυναίκες παίρνουν μέρος σόλους τους ταξικούς αγώνες που γίνονται. Η γενική συμμετοχή των καπνεργατριών στις απεργίες τους, οι φυλακίσεις και οι καταδιώξεις εναντίον τους στο διάστημα αυτό στη Θεσσαλονίκη, Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη το αποδείχνουν περίτρανα.

Στο 1923 όλες οι οργανωμένες εργάτριες πήραν μέρος στην τότε Πανελλαδική απεργία. Και από τότε η Εργατική Τάξη προσέφερε θύματα και θυσίες κι οι εργάτριες δεν έλειπαν έστω κι αν δεν είχαν αναλογία. Στη Θεσσαλονίκη μαζύ με τους καπνεργάτες 8 καπνεργάτριες φυλακίστηκαν στις φυλακές του Γεντή Κουλέ. Στην Καβάλα και στη Δράμα τον ίδιο καιρό φυλακίστηκαν 13 καπνεργάτριες και άλλες συνελήφθησαν και εκακοποιήθησαν. Από το 1923 μέχρι σήμερα η συμμετοχή τους στα κινήματα τα ταξικά ολοένα μεγαλώνει και συνειδητοποιείται. Στα γεγονότα της Δράμας οι μπράβοι του Εφέσιου και των καπνεμπόρων ετραυμάτισαν και τρεις καπνεργάτριες.

Στα γεγονότα της Καβάλας για την απαγόρευση της εξαγωγής ανεπεξέργαστων (καπνών) οι σφαίρες των οργάνων του Κράτους και των καπνεμπόρων δολοφονήσανε μια καπνεργάτρια και τραυματίσανε άλλες δυο.

Στην Ξάνθη και στις Σέρρες τον ίδιο χρόνο οι καπνεργάτριες συμμετείχαν εξίσου στους αγώνες των καπνεργατών με θυσίες. Στα 1925 στη Θεσσαλονίκη στα γεγονότα του Γενάρη έπαιρναν μέρος και οι καπνεργάτριες και τρεις απ' αυτές μαζύ με άλλους 22 συντρόφους των καταδικάζοντο απ' την αστική δικαιοσύνη σε 8 μήνες φυλάκιση.

Στα Τρίκαλα όταν ο Καβράκος δολοφονούσε αθώους εργάτας και αγρότας γιατί φώναζαν κάτω ο πόλεμος, μαζί μαυτές ήταν πάλι και μια αγρότισσα νεκρή. Σόλο το διάστημα της Παγκαλικής τρομοκρατίας που εμαίνετο σόλη την Ελλάδα, οι γυναίκες παίρναν μέρος σόλα τα επίπεδα στον αγώνα της Εργατικής Τάξεως, τις νόμιμες και τις παράνομες του εκδηλώσεις. Αλλά και μετά την πτώση του (Παγκάλου) εξακολουθούσαν στον ίδιο βαθμό να παίρνουν μέρος σε κάθε εκδήλωση. Είναι πρόσφατες ακόμα σκηνές των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη ο τραυματισμός άλλης καπνεργάτριας καθώς και η απεργία των εργατριών υφαντουργείων και ταπητουργείων στον Πειραιά και στην Αθήνα για να αποδείξουν μέχρι ποιο βαθμό συνειδητοποίησης έφτασε το γυναικείο κίνημα στη χώρα μας, μέχρι ποιο βαθμό έχει αναπτυχθεί στις εργάτριες της χώρας μας το αίσθημα της αλληλεγγύης και των κοινών τους συμφερόντων εις τους λοιπούς εργάτας.

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» στις 15 Μάρτη 1927 σε μια σελίδα που ήταν ολόκληρη αφιερωμένη στον αγώνα των εργατριών σ' όλο τον κόσμο.

Στα χρόνια του Μεσοπολέμου, όπως σωστά επισημαινόταν στο άρθρο, οι γυναίκες είχαν ενταχθεί με μαζικούς όρους στην παραγωγή και στη χώρα μας. Το διάστημα 1907 - 1920 η συμμετοχή των γυναικών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό σχεδόν διπλασιάστηκε: Απ' το 7,3% (56.525) αυξήθηκε στο 13,6% (219.188 εργαζόμενες). Μετά την ήττα του αστικού στρατού της εκστρατείας στη Μικρά Ασία και την εγκατάσταση στην Ελλάδα εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, ο αριθμός των εργαζόμενων γυναικών αυξήθηκε περαιτέρω λόγω και της μαζικής ένταξης των προσφύγων γυναικών στη βιομηχανία. Ως αποτέλεσμα, το 1928, η συμμετοχή των γυναικών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό αυξήθηκε εντυπωσιακά στο 26,2% (633.465).

Οι γυναίκες εργάζονταν σε άθλιες συνθήκες, με χαμηλότερα μεροκάματα σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους τους και ατέλειωτες ώρες εργασίας.

Το περιοδικό «Ο αγώνας της γυναίκας» έγραψε χαρακτηριστικά για τις συνθήκες εργασίας στον ταχύτατα - τότε - αναπτυσσόμενο κλάδο της ταπητουργίας:

«Γυναίκες που δουλεύουν δώδεκα και δεκατέσσερις ώρες τη μέρα με ανάπαυση μισής ώρας το μεσημέρι πάνω στο σκαμνί της δουλειάς. Παιδιά 10 και 12 χρονών ζαρωμένα τις ίδιες ώρες κοντά στη μάνα ή τη γιαγιά με το πηγούνι σκυμμένο στα γόνατα, με τα δάχτυλα κατεστραμμένα απ' το δέσιμο των κόμπων και το κορμί καμπουριασμένο για πάντα. Ξερό ψωμί για φαγητό παρμένο κι αυτό στο σκαμνί της δουλειάς το μεσημέρι. Εργαστήρια πολλά εγκατεστημένα σε χώρους που ήταν πριν αποθήκες και στάβλοι. Ημερομίσθια που εξασφαλίζουν μονάχα την πείνα. Που επιβάλλουν το αποστράγγισμα των δυνάμεων μέσα στην εντατική και πολύωρη δουλειά. Που υποχρεώνουν η μάνα να σύρη κοντά της το παιδί της χωρίς να μπορέση ποτέ ν' ανοίξη τα μάτια του στο φως της μάθησης, χωρίς να νιώση τη χαρά της ηλικίας που ετοιμάζουν πλατύτατο στάδιο σε κάθε ηθικήν εκμετάλλευση» (Μ. Σ., «Οι εργάτριες ταπητουργίας», «Ο αγώνας της γυναίκας», τεύχ. 41/1927, σελ. 1).

Ταυτόχρονα, οι «φαμπρικούδες» είχαν να αντιμετωπίσουν και τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής, που θεωρούσαν λίγο - πολύ τη γυναικεία εργασία ως κάτι το ανυπόληπτο, σχεδόν ανήθικο.

Σ' αυτές τις συνθήκες, το Κόμμα μας, που από την ίδρυσή του υποστήριξε μια σειρά από προτάσεις και αιτήματα, ιδιαίτερα ριζοσπαστικά για την εποχή τους (όπως η «πλήρης αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωσις των γυναικών προς τους άνδρας»), προσπάθησε να εντάξει τις γυναίκες στις γραμμές του και στις τάξεις του εργατικού κινήματος.

Και έτσι, παρά τις σοβαρές δυσκολίες και τις κοινωνικές προκαταλήψεις, δεν έλειψαν τα αγωνιστικά ξεσπάσματα, οι απεργιακοί αγώνες που οι γυναίκες εργάτριες άφησαν το «στίγμα» τους, όπως τα παραδείγματα που καταγράφονται απ' τον «Ριζοσπάστη».

Οι αγώνες αυτοί αποτέλεσαν και παρακαταθήκη και άνοιξαν δρόμο για την ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών της εργατικής, λαϊκής πλειοψηφίας στον αγώνα για τα δικαιώματά τους στη ζωή, στη δουλειά, για την κατάργηση της ταξικής εκμετάλλευσης.

Βλέπε περισσότερα:

Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918 - 1949, τόμ. A2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 472 - 494.

Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (Επιμ.) «1922. Ιμπεριαλιστική Εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2022, σελ. 289 - 323.