«Τίμησε την ιδιότητα του δασκάλου, όπως τίμησε και την ιδιότητα του κομμουνιστή», είπε στην αρχή της παρέμβασής του ο Θοδωρής Κωτσαντής, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, για τον δάσκαλο Γληνό που δόθηκε ολοκληρωτικά στη διδασκαλία, «την αγάπη για τα γράμματα και τους μαθητές του, την αγάπη του για τον λαό και τους αγώνες του, για τον σοσιαλισμό. Και υπήρξε παντού δάσκαλος, από τα σχολεία και τα διδασκαλεία Μέσης Εκπαίδευσης μέχρι και τα μαθήματα που οργάνωνε στις εξορίες και τις φυλακές. Υπήρξε δάσκαλος ακόμη και στις πιο σκληρές και δύσκολες στιγμές», είπε χαρακτηριστικά.

Πρόσθεσε ότι «ως παιδαγωγός διαμόρφωσε πολύ συνολικότερη αντίληψη γύρω από το εκπαιδευτικό σύστημα, για το τι σχολείο και πανεπιστήμιο έχουν ανάγκη τα παιδιά του λαού», ενώ έκανε αναφορές στην επικαιρότητα αυτής της σκέψης του σήμερα, σε αντιδιαστολή με την αντιεκπαιδευτική πολιτική και τις κυβερνητικές εξαγγελίες για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (βλ. αναλυτικά σελ. 5).

«Στην αναζήτηση, στη μελέτη που τόσο αγαπούσε, βρήκε στον σοσιαλισμό τη διέξοδο, τις απαντήσεις που ζητούσε για το μέλλον. Για την προοπτική της σοσιαλιστικής κοινωνίας δόθηκε ολόπλευρα», υπογράμμισε ο Θ. Κωτσαντής, προσθέτοντας: «Η ζωή και το έργο του δεν είναι μόνο πηγή γνώσης για θέματα παιδείας, είναι πρώτα και κύρια πηγή έμπνευσης για κάθε νέο σήμερα, που ασφυκτιά στο πλαίσιο αυτού του συστήματος, που βλέπει τις αντιφάσεις του, την αδικία και δεν μπορεί να τη δεχτεί, αναζητά απαντήσεις. Τον ίδιο δρόμο θέλουμε να βαδίσουμε, ψάχνοντας, διαβάζοντας, μαθαίνοντας την κοσμοθεωρία μας, πάντα με ανήσυχο πνεύμα και όρεξη να αναζητάμε την αλήθεια, να γνωρίσουμε αυτόν τον κόσμο για να μπορέσουμε να τον αλλάξουμε»!

Ο Θ. Κωτσαντής στάθηκε ακόμα στη μεγάλη σημασία που έδινε ο Γληνός απευθυνόμενος στους φοιτητές «στην ανάγκη η ενασχόληση με τον μαρξισμό να γίνεται με όρους επιστήμης» και συμπλήρωσε ότι «σε συνθήκες που οξύνεται η κρατική καταστολή και οι απαγορεύσεις - χαρακτηριστική η άρνηση του διευθυντή της αστυνομίας να δώσει άδεια για να πραγματοποιηθούν μαθήματα από τον Γληνό - δεν αδράνησε, δεν έπαψε να καθοδηγεί τους φοιτητές. Πήγαινε σε παράνομες μικρές συσκέψεις και συγκεντρώσεις φοιτητών σε συνοικιακά φοιτητικά φτωχόσπιτα της Αθήνας, σε απόκεντρα καφενεία και σε μισοπαράνομες εκδρομές».

Αναφέρθηκε ακόμα στην εμβληματική ομιλία του για τους δρόμους που ανοίγονται μπροστά στους νέους, επισημαίνοντας ότι «ο Γληνός βλέπει μέσα στο αστικό πανεπιστήμιο τη δυνατότητα να δημιουργηθούν ορισμένες προϋποθέσεις για να εισχωρήσουν οι επαναστατικές, μαρξιστικές ιδέες. Φυσικά, όχι να κυριαρχήσουν.

Επί της ουσίας, μας λέει αυτό που γράφουμε και στην πρόταση του Κόμματος για το πανεπιστήμιο. Δηλαδή, ότι υπάρχουν αντικειμενικά περιθώρια, "να αποσπαστούν επιστήμονες από τον ιδεολογικό εναγκαλισμό με την αστική τάξη και (...) να στρατευτούν στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης στην οποία η επιστήμη διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο"».

Πρόσθεσε ότι ο Δ. Γληνός, όντας μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, είχε την ευθύνη της δουλειάς στη νεολαία και «σύμφωνα με μαρτυρίες, στη συζήτηση για τη δημιουργία μιας ενιαίας οργάνωσης νέων, έθετε ως ουσιαστική προϋπόθεση την ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ». Κι ακόμα ότι μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ «η δράση του Γληνού είναι υπόδειγμα για τα χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ ότι ο κομμουνιστής είναι μαχητής και μόνο μαχητής, συνειδητός, πειθαρχικός, με πρωτοβουλία και πίστη στο Κόμμα για τον ξεσκλαβωμό του λαού».

Και κατέληξε τονίζοντας ότι «παρά τα εμπόδια, παρά τη λυσσασμένη προσπάθεια να υποβαθμίσουν το έργο του, να το σαμποτάρουν, να επιβάλουν τη σιωπή του, όχι μόνο δεν τα κατάφεραν, αλλά έγινε ακριβώς το αντίθετο. Το έργο του αναγνωρίστηκε πλατιά, η σκέψη του, οι παιδαγωγικές πρακτικές του φωτίζουν μέχρι σήμερα. Ο δάσκαλος Δημήτρης Γληνός υψώθηκε στις συνειδήσεις και κέρδισε μία θέση στην καρδιά αυτών που γνώρισαν το έργο του».

Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και ο φασισμός στην ιδεολογική διαδρομή και διαμόρφωση του Δ. Γληνού ήταν το θέμα της παρέμβασης του Βασίλη Μόσχου, μέλους του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, που επισήμανε ότι από το 1926 ακόμα ο Γληνός «υποστηρίζει ότι οι κρίσεις στο καπιταλιστικό σύστημα είναι σε κάθε περίπτωση σύμφυτες με αυτό και συμπληρώνει ότι ο πόλεμος είναι αποτέλεσμα των κατά καιρούς κρίσεων και όχι μια ανθρώπινη συμπεριφορά αίτιο των κρίσεων».

Και συνέχισε: «Από τη δεκαετία του 1930 και έπειτα, η προσέγγιση του Δημήτρη Γληνού για τον πόλεμο, σταδιακά, απαλλάσσεται από αντιφάσεις, αναγνωρίζει τις νομοτέλειες του πολέμου, αποτυπώνει την εκδήλωσή τους στην παρούσα τότε συγκυρία, περιλαμβάνει πρόταση διεξόδου από αυτόν και περιέχει και την αντιπαράθεση με τις επί του θέματος αστικές θεωρίες».

Αναφέρθηκε στην «Τριλογία του Πολέμου» που γράφει εξόριστος στη Σαντορίνη, σημειώνοντας: «Εκεί, αποδεικνύει την αβασιμότητα θεωριών οι οποίες εξηγούν ή ακόμη δικαιολογούν τον πόλεμο με βάση την τυχαιότητα, την ψυχολογία του πληθυσμού, τη μη ανάπτυξη της ηθικής, τις ηγετικές προσωπικότητες, τις παρελθούσες συμπεριφορές, το εθνικό συμφέρον, το γεωπολιτικό περιβάλλον, την ανθρώπινη φύση, τις φυλετικές διακρίσεις και την αντικατάσταση παρηκμασμένων πολιτισμών από ανερχόμενους. Επειτα, προσδιορίζει, πληρέστερα, ως αιτία του πολέμου το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, τα αδιέξοδα, τις αντιθέσεις, την ανισομετρία του, την υπάρχουσα καπιταλιστική - οικονομική κρίση, τα συνυφασμένα με αυτό συμφέροντα και τους αναπτυσσόμενους ανταγωνισμούς, ειδικότερα την επιδιωκόμενη ανατροπή των αποτελεσμάτων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου από τα ηττημένα σε αυτόν τον πόλεμο καπιταλιστικά κράτη και από όσα θεωρούν τον εαυτό τους "αδικημένο" από τη μεταπολεμική διευθέτηση. Επιπλέον, εντοπίζει τη σημασία του πολέμου στην κοινωνική εξέλιξη και καταλήγει στην αναγκαιότητα μετασχηματισμού του σε κοινωνική επανάσταση και στην αναγκαιότητα επικράτησης του σοσιαλισμού».

Για τον φασισμό, ο Β. Μόσχος εξήγησε ότι «όσο το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα και το ΚΚΕ διαμορφώνουν τη γραμμή του "αντιφασιστικού μετώπου", ο Δημήτρης Γληνός δρα στο πλαίσιό της», ωστόσο διατηρεί σημεία από την πρότερη προγραμματική αντίληψη. «Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι ο φασισμός είναι παράγωγο του καπιταλιστικού συστήματος, κυρίως αποτέλεσμα της προετοιμασίας μιας σειράς κρατών για τον επικείμενο πόλεμο, της επιδιωκόμενης οικονομικής σταθεροποίησής τους, και της ανάγκης για εξάλειψη του οποιουδήποτε εσωτερικού μετώπου. Επιπλέον, αντιλαμβάνεται τον φασισμό ως οριστικοποίηση της αντιδραστικότητας του καπιταλιστικού συστήματος και συνεπακόλουθα τη φασιστική ιδεολογία ως εξέλιξη της αστικής ιδεολογίας στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Φυσικά, αποδομεί και την ταύτιση φασισμού - σοσιαλισμού από τους αστούς».

Ο Β. Μόσχος πρόσθεσε ότι ο Γληνός πρόβλεψε «τη χρησιμοποίηση του φασισμού ως "όπλου" κατά των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων, του αγώνα τους, του σοσιαλισμού και της ΕΣΣΔ και διαπιστώνει πρόσθετα ότι ενισχύεται για τον παραπάνω λόγο και από αστούς των κρατών, τα οποία διατηρούν το κοινοβουλευτικό σύστημα. (...) Επιπρόσθετα, ο Δημήτρης Γληνός καταλογίζει στη σοσιαλδημοκρατία ενίσχυση όσων αιτιών και παραγόντων οδήγησαν στον φασισμό και αδράνεια κατά την επικράτηση του», τόνισε ο Β. Μόσχος και κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι ο Γληνός «μας έδωσε πλούσιες επεξεργασίες και ανέπτυξε θέσεις χρήσιμες για την υπέρβαση αδυναμιών στη στρατηγική του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος και του ΚΚΕ πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στη διάρκειά του και μετά από αυτόν, επομένως χρήσιμες και σήμερα στον αγώνα για την ανατροπή της αστικής εξουσίας και τον σοσιαλισμό».

Εστιάζοντας κυρίως στο φιλοσοφικό έργο του Δ. Γληνού, ο Δημήτρης Κοιλάκος, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, φώτισε πλευρές σχετικά με την κατάληξη της διαδρομής της σκέψης του κομμουνιστή διανοούμενου σε αυτό που ο ίδιος προσδιόριζε ως «τον κόσμο της αληθινής ζωής».

«Μέσα από την ανάπτυξη του φιλοσοφικού έργου του Γληνού - τόνισε - βλέπουμε να αναδεικνύεται με ξεκάθαρο τρόπο το ζήτημα της κομματικότητας στη φιλοσοφία, αλλά και γενικά στην επιστήμη. Κι αυτό γιατί το έργο του χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξή του μέσα σε συνθήκες διαπάλης με τις κυρίαρχες αστικές αντιλήψεις και τους βασικούς εκφραστές τους, με επίγνωση των κρίσιμων επίδικων της εποχής και με αυτά ως γνώμονα, φωτίζοντάς τα ολοκληρωμένα στην ιστορική τους διάσταση και προοπτική. Σε κάθε βήμα της πορείας διαμόρφωσης και ανάπτυξης της επιστημονικής προσωπικότητας του Γληνού, η ιδεολογική στράτευση συνοδευόταν και από την αντίστοιχη πολιτική στράτευση και δράση (...) και κάθε τέτοιο βήμα περιείχε μέσα και το σπέρμα του επόμενου», τόνισε.

Επισήμανε ότι «ο μαχητικός χαρακτήρας της συμβολής του Γληνού στην ανάπτυξη της μαρξιστικής λενινιστικής φιλοσοφικής σκέψης στην Ελλάδα αποτυπώνεται με χαρακτηριστικό τρόπο στην αντιπαράθεσή του την τριετία 1932-1934 με τους νεοκαντιανούς του λεγόμενου "κύκλου της Χαϊδελβέργης", με ηγετικές μορφές τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και τον Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο, και την αρθρογραφία των περιοδικών "Αρχείο Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Επιστημών" και "Ιδέα"».

Και αναφέρθηκε αναλυτικά σε πλευρές αυτής της μαχητικής διαπάλης, για να τονίσει συμπερασματικά: «Μέσα από τις τοποθετήσεις του, ο Γληνός αναδεικνύει ότι ο άνθρωπος, ως κομμάτι της φύσης κι ο ίδιος, παλεύει μέσα της κι αλλάζει τη θέση του έναντι αυτής, την υποτάσσει, ενώ ταυτόχρονα, αλλάζει κι ο ίδιος, και ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας μπορεί με την πράξη να κατακτά τη γνώση του κόσμου και του εαυτού του. Μια γνώση και μια πράξη που δεν αφορούν μόνο τον φυσικό κόσμο, αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα. Κι όπως συν τω χρόνω συνειδητοποιεί θεωρητικά μα και βιωματικά κι ο ίδιος, η επαναστατική δραστηριότητα για τον μετασχηματισμό αυτής της κοινωνικής πραγματικότητας δεν εδραιώνεται σε κάποιες αυθαίρετες ιδέες και αρχές, αλλά στην επιστημονική γνώση της ίδιας της πραγματικότητας που στοχεύει να αλλάξει, και για την επιτυχία αυτής της αλλαγής μπορεί και πρέπει να υπολογίζει στις δυνατότητες που διανοίγονται με την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Με τις παρεμβάσεις και το έργο του, ο Γληνός δεν αρκείται στο μαχητικό αντιπάλεμα των ιδεαλιστικών θέσεων, αλλά συμβάλλει και στην προαγωγή της μαρξιστικής φιλοσοφίας», σημείωσε ο Δ. Κοιλάκος για να καταλήξει: «Ο Γληνός έδειξε ότι είναι απαραίτητη η προαγωγή της διαλεκτικοϋλιστικής θεώρησης για τη φύση, την κοινωνία και τη νόηση ως της φιλοσοφίας που όχι μόνο εξηγεί τον κόσμο "πληρέστερα και ικανοποιητικότερα από κάθε άλλη φιλοσοφία", όπως έλεγε, αλλά και ως φιλοσοφίας που "βοηθά να αλλάξει ο κόσμος", καθώς είναι ο "προάγγελος μιας καινούργιας μέρας", σύμφωνα με μια εμπνευσμένη διατύπωσή του».