Τι είναι κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός (ΚΜΚ);

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ του ιμπεριαλισμού, η δύναμη του αστικού κράτους συνενώνεται ολοένα και πιο σφιχτά με τη δράση των μονοπωλίων, τάση η οποία επίσης είναι αντικειμενική. Αυτή η συνένωση είναι ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός (ΚΜΚ).

Εμφανίζεται ακόμη από την εποχή του Μαρξ, που στο «Κεφάλαιο» (τ. 3ος, σελ. 553), μελετώντας τη μετοχική εταιρία, αναφέρει ότι αυτή «Αποκαθιστά σε ορισμένες σφαίρες το μονοπώλιο και προκαλεί γι' αυτό την ανάμειξη του κράτους.

ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ στην εποχή του ιμπεριαλισμού η δράση του κράτους ως οργάνου ταξικής κυριαρχίας της άρχουσας τάξης και μοχλού αντιμετώπισης όλων των κοινωνικών αντιθέσεων, προκειμένου να διαιωνίζεται ενισχυμένη η εξουσία της, είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί και να δρα έτσι ώστε η εκμετάλλευση να εντείνεται, αφού μέσω αυτής αυξάνονται τα κέρδη και μεγεθύνεται το κεφάλαιο. Η λειτουργία του προσαρμόζεται αντικειμενικά στην εξέλιξη του καπιταλισμού.

ΑΥΤΟ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ στην υπέρμετρη όξυνση του ενδομονοπωλιακού ανταγωνισμού και των κινδύνων που προκύπτουν απ' αυτούς, για το ίδιο το κεφάλαιο, τη συσσώρευση και αναπαραγωγή του, τη διευκόλυνση της μεγέθυνσης του κεφαλαίου, την κερδοφορία του. Αυτές οι επιδιώξεις καθιστούν αναγκαία την ολοένα και μεγαλύτερη ανάμειξη του κράτους στην οικονομία και σε όλη την κοινωνική ζωή σε σχέση με τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό.

Η ΑΠΟΨΗ που αντιμετωπίζει τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό σαν την ενασχόληση του κράτους αποκλειστικά με την επιχειρηματική δραστηριότητα είναι λαθεμένη. Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός σημαίνει ρυθμίσεις στην οικονομία, αλλά και σ' ολόκληρη την κοινωνική ζωή, προς όφελος των μονοπωλίων. Ετσι η άποψη που λέει π.χ. ότι με τις ιδιωτικοποιήσεις παύει να υφίσταται ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός δεν είναι σωστή. Αν, για παράδειγμα, το κεφάλαιο απαιτεί κρατικοποίηση επιχειρήσεων, γιατί αυτό είναι το γενικό του συμφέρον, αυτό θα υλοποιηθεί. Στις σημερινές συνθήκες, το κεφάλαιο απαιτεί, γιατί αυτό βοηθά στη συγκεντροποίησή του, τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών επιχειρηματικών τομέων και μάλιστα στρατηγικής σημασίας.

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, το κεφάλαιο απαιτεί παρεμβάσεις που να εντείνουν την εκμετάλλευση. Σ' αυτό αποσκοπούν όλες οι διαβόητες αναδιαρθρώσεις που επιβάλλονται με πυρήνα τις εργασιακές σχέσεις, η εισοδηματική πολιτική λιτότητας, οι ιδιωτικοποιήσεις τομέων, όπως η Υγεία, η Παιδεία, η Πρόνοια, αλλά και η Κοινωνική Ασφάλιση. Ολες αυτές είναι κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις και δεν είναι οι μοναδικές. Οι κυβερνήσεις νομοθετούν κατά τρόπο που να υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου, με τους μοχλούς αναδιανομής, όπως π.χ. οι φορολογικοί νόμοι, οι κρατικοί προϋπολογισμοί, ή ακόμη παρεμβαίνουν στις ταξικές αντιθέσεις (διαιτησία στις συλλογικές διαπραγματεύσεις) κ.ά.

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ το κράτος παρεμβαίνει σε ζητήματα που είναι απαραίτητα για την οργάνωση της κοινωνίας, όπως τα δημόσια έργα, την Εκπαίδευση, την Υγεία, την Πρόνοια κλπ. Αλλά ακόμη και σ' αυτούς τους τομείς το αστικό κράτος δρα σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Για παράδειγμα τα μεγάλα έργα κατασκευάζονται σε όφελος της πλουτοκρατίας και τελευταία αποτελούν ουσιαστικά ιδιοκτησία της (έργα με αυτοχρηματοδότηση) ή παραχωρούνται τζάμπα σε επιχειρηματίες ή ιδιωτικοποιούνται (π.χ. Ολυμπιακά έργα). Στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού αυτές οι παρεμβάσεις του κράτους προσαρμόζονται ολοένα και πιο στενά στις απαιτήσεις των μονοπωλίων, σε συνδυασμό με την ολοένα και πιο οργανική ενασχόληση του κράτους με την υπόθεση της καπιταλιστικής οικονομίας στο σύνολό της.