Πώς πρέπει να είναι, άραγε, οργανωμένο το σχολικό σύστημα; Με ποιο στόχο; Εμείς λέμε «όχι» στο διαχωρισμό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε Δημοτικό και Γυμνάσιο, «όχι» στην περιορισμένη διάρκειά της μέχρι την ηλικία των δεκαπέντε ετών! «Οχι» στο «διπλό δίκτυο» του «Ενιαίου» Λυκείου και των ΤΕΕ! «Οχι» στο ταξικό «κοσκίνισμα» των μαθητών! Απαιτούμε την αντικατάσταση όλων αυτών με ένα Ενιαίο, Δωδεκάχρονο, Βασικό, Υποχρεωτικό Σχολείο, Δημόσιο και Δωρεάν για όλα τα παιδιά του λαού.

Η αντιπαράθεση, επομένως, πρέπει να προχωρήσει στον «πυρήνα» του προβλήματος: Τι και πώς πρέπει να μάθουν τα παιδιά και για ποιο σκοπό; Ποια είναι τώρα και ποια πρέπει να είναι η σχολική διαπαιδαγώγηση, τι άνθρωπο θέλει να διαμορφώσει η κοινωνία μας;

Το σημερινό σχολείο υπηρετεί τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, παρά τις επιμέρους κατακτήσεις του λαϊκού κινήματος. Ο θεμελιακός του στόχος είναι να «διαπαιδαγωγήσει» τους μαθητές στο «πνεύμα» του καπιταλισμού. Να αφομοιώσουν, δηλαδή, τα παιδιά τις «αξίες» της ταξικής ανισότητας, της εκμετάλλευσης, της υποταγής. Να μάθουν για τη «δημοκρατία» (την αστική), για την «ελευθερία» (των αστών), για την Ενωση των «ευρωπαϊκών λαών» (των μονοπωλίων).

Ταυτόχρονα, αναπαράγει γενικά τον ταξικό διαχωρισμό της κοινωνίας: Οι επιδόσεις των παιδιών της εργατικής τάξης και άλλων φτωχών εργαζομένων είναι κατά κανόνα χαμηλότερες από εκείνες των παιδιών της αστικής τάξης ή άλλων εύπορων οικογενειών. Η αιτία βρίσκεται στο διαφορετικό μορφωτικό περιβάλλον, στο διαφορετικό τρόπο ζωής, στη φοίτηση σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία, στα φροντιστήρια, στην ίδια τη διδακτική διαδικασία του σχολείου, που αφήνει ολοένα και πιο «πίσω» τους «αδύνατους» μαθητές. Οι εξαιρέσεις οφείλονται στην πίεση του λαϊκού κινήματος, στην αντίσταση των εργαζομένων γονιών και των παιδιών τους, που υποφέρουν για να εξοικονομήσουν τα έξοδα της «παραπαιδείας». Το πρόβλημα θα οξυνθεί με τη «σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία» και την «ελευθερία επιλογής σχολείου», που σχεδιάζουν.

Ο σημερινός μαθητής διαπαιδαγωγείται στον άκρατο ατομικισμό, στον ανταγωνισμό, στην παθητικότητα. «Βυθίζεται» σε μια στενή, τεχνοκρατική, εξειδικευμένη μελέτη αποσπασματικών θεμάτων, χωρίς πραγματική θεωρητική εμβάθυνση και διασύνδεση, χωρίς ουσιαστική γνώση της πρακτικής τους χρησιμότητας κι εφαρμογής. Χωρίς εργαστήρια για διερεύνηση και δοκιμή!

Ταυτόχρονα, ο βαθμός δυσκολίας τους είναι υψηλός σε σχέση με τις δυνατότητες της αντίστοιχης ηλικίας των μαθητών και τη μορφωτική «προίκα» των παιδιών από τις λαϊκές οικογένειες. Πολλά αντικείμενα που διδάσκονται στο Λύκειο είναι δυσνόητα, γιατί προαπαιτούν άλλες γνώσεις, μελέτη σε εργαστήρια αλλά και πείρα ζωής. Τι απομένει; Τι άλλο από τη «διπλή» διδασκαλία στο σχολείο και στο φροντιστήριο, όλα στον πίνακα ή στο χαρτί! Και σαν τελευταίο μέσο άμυνας των μαθητών η «αθάνατη» παπαγαλία, για να «σκοτώσει» κάθε προβληματισμό, κάθε δημιουργική αναζήτηση, κάθε ενδιαφέρον για το μάθημα αλλά και για τη μάθηση στο σύνολό της!

Ενα «φρούτο» των τελευταίων χρόνων είναι τα περίφημα «Προγράμματα»: «Περιβαλλοντική Αγωγή», «Αγωγή Υγείας», «Ευέλικτη Ζώνη», κλπ. Είναι ξεχωριστές «δραστηριότητες», που δεν εντάσσονται στο υποχρεωτικό Αναλυτικό Πρόγραμμα, αλλά λειτουργούν σε προαιρετική βάση. Ετσι, τα εφαρμόζει όποιο σχολείο ή όποια τάξη και με όποια επιλογή περιεχομένου θέλει! Με αυτά, επομένως, ανοίγουν το δρόμο σε μια στρατηγική επιλογή της άρχουσας τάξης, βασικό στοιχείο των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στην Εκπαίδευση: Στο «σπάσιμο» του τυπικά ενιαίου χαρακτήρα των Προγραμμάτων Σπουδών. Θα παραμείνει μια υποχρεωτική «ζώνη» μαθημάτων, κοινή για όλα τα σχολεία και όλες τις τάξεις, και θα δημιουργηθεί μια άλλη, «ευέλικτης» σύνθεσης και εφαρμογής. Στα πλαίσιά της θα διδάσκονται διαφορετικά αντικείμενα από τάξη σε τάξη, από σχολείο σε σχολείο! Η αξιολόγησή της θα έχει ιδιαίτερη σημασία για τη συνολική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων, για το διαχωρισμό τους σε κατηγορίες.

Στα Προγράμματα αυτά προωθείται με έμφαση η «σύνδεση» με τις «τοπικές κοινωνίες» και η «συνεργασία» με χορηγούς. Ετσι, προετοιμάζουν τη χρηματοδότηση του σχολείου από γονείς αλλά και επιχειρήσεις, οι οποίες, με αυτό το «κανάλι», εισβάλλουν απευθείας στην τάξη! Το περιεχόμενο των Προγραμμάτων κινείται στην «πρώτη γραμμή» της σύγχρονης αστικής ιδεολογίας. Τα παιδιά θα γνωρίσουν τους όρους της «επιχειρηματικότητας» (θα ασκηθούν, δηλαδή, στον καπιταλισμό), μαθαίνοντας πώς θα χρηματοδοτούν τη σχολική γιορτή ή την εφημεριδούλα τους σύμφωνα με τους κανόνες της «αγοράς»! Θα «προστατεύσουν» το περιβάλλον φυτεύοντας λουλούδια και θα μάθουν ότι αρκεί να ξέρεις σήματα κυκλοφορίας για να είσαι ασφαλής στους δρόμους!

Τη «σωστή» εφαρμογή κάθε Προγράμματος - βασικά την επιλογή «κατάλληλου» θέματος - ελέγχουν τα στελέχη της εκπαίδευσης ή εξωυπηρεσιακοί φορείς (όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Πού κατοχυρώνεται, λοιπόν, η πολυδιαφημιζόμενη «ελευθερία» παρέμβασης του εκπαιδευτικού στο περιεχόμενό τους; Ακόμη, η δήθεν «καινοτόμος» διδακτική μεθοδολογία των Προγραμμάτων, εκτός από το ότι είναι αρκετά παλιά στην Ιστορία της Παιδαγωγικής, δεν οδηγεί σε δομημένες, επιστημονικά έγκυρες, άρα και παιδαγωγικά χρήσιμες γνώσεις και ικανότητες, αλλά σε επιφανειακές, άναρχες «δεξιότητες», κατά το πρότυπο της «κατάρτισης».

Μακάρι να μάθαιναν τα παιδιά και μεθόδους προσέγγισης, ερμηνείας και αλλαγής της πραγματικότητας! Αυτές, όμως, εάν είναι όντως επιστημονικές, οδηγούν αναπόφευκτα στις αρχές του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού. Οι ίδιες αρχές αποτελούν τα γνωστικά και μεθοδολογικά θεμέλια για τη διασύνδεση των γνώσεων και τη δημιουργία βιοθεωρίας και κοσμοθεωρίας σε αντικειμενική και προοδευτική βάση. Αλλά πού!

Το αστικό σχολείο του σήμερα, μέσα στη δίνη των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων, σύμφωνα με το «φινλανδικό» ή άλλο καπιταλιστικό «μοντέλο», προορίζεται να οξύνει τον ταξικό διαχωρισμό, την ιδεολογική χειραγώγηση, τη μονομέρεια, την παρεμπόδιση της συνολικής «αφύπνισης» των νέων ανθρώπων. Η αντιδραστικότητα της αστικής τάξης στην εποχή μας αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς και στον τομέα της Εκπαίδευσης. Η διεκδίκηση του Ενιαίου Δωδεκάχρονου Σχολείου ως του σχολείου των λαϊκών αναγκών της εποχής μας αποτελεί άμεση ανάγκη. Μόρφωση για όλους, ανάπτυξη του συνόλου των ανθρωπίνων δυνάμεων, δραστηριοποίηση στην κατεύθυνση της κοινωνικής προόδου, να το αίτημα των καιρών για εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, για όλη την εργατική τάξη, για όλο το λαό!