Οι μάχες, που έδωσε το Κόμμα τη χρονιά που πέρασε, αφήνουν πλούσια συμπεράσματα για τη δουλιά στις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Πρόκειται για δουλιά με αρκετές ιδιαιτερότητες και δυσκολίες, το σχεδιασμό, την ποιοτική εμβάθυνση και τη βελτίωση της οποίας, τα μέλη του Κόμματος καλούνται να εντάξουν στον προσυνεδριακό διάλογο, όπως προκύπτει και από τις Θέσεις της ΚΕ για το 17ο Συνέδριο.

Με τη δουλιά του Κόμματος την περίοδο πριν από τις βουλευτικές εκλογές του Μάρτη, ιδιαίτερα τη δουλιά στα αστικά κέντρα, καταγράφηκε εμπειρία και εικόνα από τις γυναίκες της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων, καθώς και συμπεράσματα που πρέπει και μπορούν να αξιοποιήσουν όλες οι Κομματικές Οργανώσεις.

Το Κόμμα ήρθε σε επαφή με χιλιάδες γυναίκες, μέσα από περιοδείες σε κλάδους, όπως η κλωστοϋφαντουργία, οι εμποροϋπάλληλοι, οι ΔΕΚΟ, οι τράπεζες κ.ά. Με συσκέψεις σε σπίτια και γραφεία, στις οποίες ανταποκρίθηκαν γυναίκες κάθε ηλικίας. Η προσέγγιση μέσα στους εργασιακούς χώρους δεν ήταν απλή υπόθεση. Η εργοδοτική τρομοκρατία και ο «στιγματισμός» της εργαζόμενης (όπως, άλλωστε, και του εργαζόμενου) που θα διαθέσει χρόνο από τη δουλιά του, για να μιλήσει με τους κομμουνιστές, υπήρξαν ανασταλτικοί παράγοντες.

Ο προβληματισμός των γυναικών στρέφεται, κατά βάση, σε ζητήματα Υγείας, Πρόνοιας, σε ζητήματα που αφορούν στις συνθήκες μέσα στις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά τους: Η ποιότητα και η πρόσβαση στη μόρφωση, η ανεργία, η ακρίβεια, τα ναρκωτικά. Κοινά χαρακτηριστικά της πλειοψηφίας, αφ' ενός η αποδοχή των στόχων πάλης των κομμουνιστών («σωστά είναι αυτά που λέτε»), αφ' ετέρου όμως η αντίληψη ότι «άλλοι είναι αυτοί που αποφασίζουν» ότι «αφού τα πράγματα έχουν ήδη δρομολογηθεί, εμείς τι μπορούμε να κάνουμε;».

Εντονα αποτυπώνεται στις εργαζόμενες η αγωνία «αν θα έχουν δουλιά αύριο», η εργασιακή ανασφάλεια - ειδικά στον ιδιωτικό τομέα - φυσική συνέπεια των νέων εργασιακών σχέσεων (ελαστική, μερική, προσωρινή απασχόληση). Οπως και ο προβληματισμός για το πόσο μακρινή γίνεται πλέον η προοπτική της δημιουργίας οικογένειας. Ανησυχία προκαλεί το ελαστικό ωράριο εργασίας, οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, οι ολοένα και λιγότερες ευκαιρίες για ενασχόληση με τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό, με άλλα ενδιαφέροντα. Σημαντικό τμήμα των εργαζόμενων γυναικών, όχι μόνο δεν έχει συνδικαλιστική εμπειρία, αλλά και γνωρίζει ελάχιστα πράγματα για τους συνδικαλιστικούς φορείς και τη δράση τους.

Η συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου περιορίζει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της σύγχρονης γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων να ενταχτεί ενεργά στο εργατικό και λαϊκό κίνημα. Η γυναίκα που, μετά τη δουλιά θα πρέπει να ασχοληθεί με τη φροντίδα των μικρών παιδιών και με την προετοιμασία τους για το σχολείο, με τη φροντίδα των ηλικιωμένων, με το νοικοκυριό, δυσκολεύεται σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να δραστηριοποιηθεί στο συνδικάτο, να ασχοληθεί με την πολιτική της ενημέρωση, με την αυτομόρφωσή της.

Οι μαζικές απολύσεις, το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων, απομακρύνουν όλο και περισσότερες εργαζόμενες από την παραγωγική διαδικασία. Ο «συγκερασμός των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων της γυναίκας», έτσι όπως το προσδιορίζει η άρχουσα τάξη, πάγιο επιχείρημα για τη γυναικεία... πρωτιά στη μερική και ελαστική απασχόληση, αναστέλλει τη χειραφέτησή της γυναίκας, τη ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησής της. Η γυναίκα των λαϊκών στρωμάτων εξακολουθεί να επωμίζεται το μεγαλύτερο κομμάτι των δουλιών του σπιτιού, υποχρεώσεις αποτυπωμένες στην κοινωνική συνείδηση ως «γυναικείες». Αντίληψη που η σταδιακή κατάρρευση της δημόσιας Υγείας, Παιδείας και Πρόνοιας, λόγω της ασκούμενης αντιλαϊκής πολιτικής, καλλιεργεί ακόμα περισσότερο. Αυτά που το κράτος ...εξαιρεί από την ευθύνη του περνούν στις «γυναικείες δουλιές». Το άγχος και η σωματική κόπωση συσσωρεύονται σε μεγάλο βαθμό, με τις ανάλογες συνέπειες. Ταυτόχρονα, η κυρίαρχη πολιτική επιφυλάσσει στη γυναίκα, δήθεν για τη διευκόλυνσή της, περιστασιακή απασχόληση, και όχι σταθερή, πλήρη εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων δουλιά, σύμφωνη με τις ανάγκες της. Τα νέα δεδομένα ευνοούν τη μοιρολατρία, την ηττοπάθεια, τη συντηρητικοποίησή της. Από την άλλη μεριά, η έλλειψη εμπιστοσύνης σχετίζεται και με το γενικότερο υπάρχοντα συσχετισμό δύναμης στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Στη συνείδηση πολλών γυναικών, και ιδιαίτερα νέων, τα βήματα προόδου που έχουν σημειωθεί στην κοινωνική θέση της γυναίκας τα τελευταία 30 χρόνια (νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων, νόμοι κατά της προίκας και της μισθολογικής ανισότητας) παραπέμπουν λανθασμένα σε κατάργηση της ανισοτιμίας. Η αίσθηση ότι «έχουν το πάνω χέρι» μέσα στο ζευγάρι, συχνά δημιουργεί ψευδαισθήσεις που αποσιωπούν ότι η γυναικεία ανισοτιμία είναι σύμφυτη με την εκμεταλλευτική φύση του καπιταλισμού. Οτι δηλαδή, η χειραφέτηση της γυναίκας δεν μπορεί να κατακτηθεί σε επίπεδο «οικογένειας». Δεν εξαρτάται από τις καλές διαθέσεις ή τις προοδευτικές απόψεις του συζύγου ή του πατέρα, αλλά απαιτεί άλλου είδους παραγωγικές σχέσεις. Οτι η γυναικεία ανισοτιμία μπορεί να μην εκφράζεται πλέον π.χ. στον αποκλεισμό από την εκπαίδευση, αλλά εκφράζεται με την «προτεραιότητα» που έχει η γυναίκα στη μερική απασχόληση και στην ανεργία, φαινόμενα στα οποία τα γυναικεία ποσοστά διαμορφώνονται υπερδιπλάσια από τα αντρικά.

Με βάση όλα τα παραπάνω προκύπτουν μια σειρά καθήκοντα για τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες, προκειμένου να συμμετέχουν ολοένα και περισσότερες γυναίκες από τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες, για να συνειδητοποιούν την ανάγκη του αγώνα για τη λαϊκή εξουσία και λαϊκή οικονομία, επομένως και τη συμμετοχή τους στο Μέτωπο ως μονόδρομο. Ως το μέσο για τη ρήξη με τη σημερινή εξουσία, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη λύση των προβλημάτων τους. Και ταυτόχρονα για να συνειδητοποιούν την ανάγκη της οργανωμένης πολιτικής πάλης μέσα από τις γραμμές του Κόμματος. Επομένως, προκύπτουν καθήκοντα που συμβάλλουν και στην ισχυροποίηση του ΚΚΕ.

Η συσπείρωση όλο και περισσότερων εργαζομένων γυναικών στις γραμμές του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος αποτελεί αναγκαιότητα σήμερα για την ενίσχυση της ταξικής πάλης και για τα προβλήματα των γυναικών. Οπως βεβαίως και η συμμετοχή τους στις γραμμές του γυναικείου κινήματος, ιδιαίτερα γυναικών από την εργατική τάξη και άλλες προοδευτικές κοινωνικές δυνάμεις (μικρομεσαίοι της πόλης και του χωριού, διανόηση). Συμμετοχή που έχει τη δική της συμβολή στην ενίσχυση του μαζικού κινήματος των γυναικών από τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα. Αλλωστε, η αιτία των γενικότερων λαϊκών προβλημάτων, αλλά και των ειδικότερων που απασχολούν τη γυναίκα (όπως η προστασία της μητρότητας, η απαγόρευση της γυναικείας εργασίας τη νύχτα), δεν είναι άλλη από το καπιταλιστικό σύστημα. Το γυναικείο κίνημα πρέπει να έχει στις προτεραιότητές του, τις διεκδικήσεις και τις ανάγκες των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Η συσπείρωση γυναικών σε γυναικείους φορείς, πρέπει και μπορεί να αξιοποιείται για τη ριζοσπαστικοποίηση της γυναικείας συνείδησης. Εχει σημαντική συμβολή στην αποκάλυψη όλων των μορφών της γυναικείας καταπίεσης, η οποία συμπληρώνει την ταξική της εκμετάλλευση, ως συνέπειά της. Μπορεί να συμβάλλει στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για διεκδικητικούς αγώνες.

Παραμένει σε μεγάλο τμήμα των εργαζομένων αλλά και των μελών του Κόμματος, η αντίληψη ότι το θέμα της γυναικείας χειραφέτησης είναι κάτι ξέχωρο από το εργατικό κίνημα. Είναι πρωταρχικής σημασίας να γίνει κατανοητό πως, όχι μόνο το γυναικείο κίνημα δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο μέτωπο πάλης, αλλά ότι αποτελεί μια από τις βασικές συνιστώσες του λαϊκού κινήματος. Αλλά, επειδή η εργαζόμενη αυτοπροσδιορίζεται πρώτα ταξικά, και μετά φυλετικά, πρώτο της μέλημα, πρέπει να είναι η εγγραφή και η ενεργοποίησή της στο συνδικάτο του κλάδου. Και αυτό το ζήτημα είναι υπόθεση όλων μας και όχι μόνο των εργαζομένων γυναικών. Η δράση της εργάτριας, της εργαζόμενης γενικότερα, ώστε το εργατικό κίνημα να μελετήσει τις ιδιαίτερες ανάγκες της γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων (που κατά βάση συνδέονται με τη μητρότητα και τις βιολογικές ιδιαιτερότητες του γυναικείου οργανισμού), να διαμορφώσει ανάλογα αιτήματα, τα οποία και θα ενσωματώσει στο διεκδικητικό του πλαίσιο, είναι βεβαίως και δική της υπόθεση. Ωστε να προωθείται έτσι και να επιταχύνεται η ανάπτυξη ταξικής συνείδησης και στο γυναικείο κομμάτι της εργατικής τάξης και της συμμετοχής του στην ταξική πάλη. Ως ένα πεδίο που συμβάλλει και στην πολιτική συνειδητοποίηση. Αλλά αυτό το τελευταίο απαιτεί και τη στοχοπροσηλωμένη ιδεολογικοπολιτική δουλιά στις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, με σχεδιασμό και με βάση τις αιτίες των ιδιαίτερων προβλημάτων τους, αλλά και το πώς θα λυθούν. Συστηματική υπομονετική και επίμονη ταυτόχρονα δράση, καταμερισμό, με διάταξη δυνάμεων και έλεγχο, από τα καθοδηγητικά όργανα και τις ΚΟΒ.