Γιατί ξέσπασε όμως αυτή η υπόθεση σχετικά με την εκκλησία της Ελλάδας, και έφτασε έως το Ισραήλ; Η εκκλησία είναι ένας θεσμός του αστικού εποικοδομήματος, με μεγάλη σχετική αυτοτέλεια στη δράση του τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε διεθνικό. Μια δράση που φαίνεται να ακολουθεί την κρατική πολιτική στις συνθήκες εξάπλωσης της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων. Αλλά αυτή η δράση της συγκαλύπτεται, επειδή ακριβώς η ιδεολογικοπολιτική της παρέμβαση είναι έμμεση, αφού ως περιεχόμενό της έχει τη θρησκεία και τη διάδοσή της. Αυτή η παρέμβαση επιδρά στη διαμόρφωση της πολιτικής συνείδησης των λαϊκών μαζών, αλλά βρίσκει έδαφος στο θρησκευτικό αίσθημα το οποίο προϋπάρχει.

Η ιστορία ξεκινά λίγο μετά την ανάδειξη του Χριστόδουλου στην Αρχιεπισκοπή. Απο τότε έχουμε στροφή στην τακτική της δράσης της εκκλησίας.Ο Χριστόδουλος διεκδικεί μεγαλύτερο ρόλο στην κοινωνικοπολιτική ζωή της Ελλάδας, και στο πολιτικό σύστημα, ανοιχτά, ενίοτε και προκλητικά για τα έως τότε δεδομένα, φανερώνοντας επιδιώξεις να επιβληθεί ως άτυπος πολιτικός ηγέτης, υπεράνω κομμάτων. Ετσι, οι δημόσιες εμφανίσεις και η δράση του δεν άργησαν να καλλιεργήσουν αντιθέσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση από τη μια πλευρά και στην εκκλησία της Ελλάδας από την άλλη, με αιχμή τον ίδιο τον Χριστόδουλο. Αφορμή ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας και η καταδίκη του από τον Χριστόδουλο, και εναντίωση με εθνικιστικό περιεχόμενο στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Αυτή η ενατίωση εκφράστηκε στο όνομα της «αδελφοσύνης των ομοθρήσκων». Αργότερα σε συνεντεύξεις του μιλούσε, κατά της «νέας τάξης», της ισοπέδωσης πολιτισμών, λόγω «παγκοσμιοποίησης» και πρόβαλε έντονα κινδύνους αφανισμού του «έθνους». Σε μια περίοδο που η επιδίωξη διαμόρφωσης και ενίσχυσης της κοσμοπολίτικης συνείδησης στα λαϊκά στρώματα, από το αστικό νομικοπολιτικό εποικοδόμημα είναι αιχμή της δράσης του αφού η αστική τάξη της Ελλάδας συμμετέχει στην ιμπεριαλιστική δράση, γεγονός που αναδεικνύει την ιμπεριαλιστική φύση του ελληνικού καπιταλισμού,(π.χ. ρόλος και δράση στα Βαλκάνια και όχι μόνο).

Την ίδια περίοδο, η εκκλησία της Ελλάδας αναζητά ρόλο και σε επίπεδο ΕΕ. Η επιδίωξη απαιτούσε πρωτοβουλίες και ταυτόχρονα δυνατότητα λαϊκού ερείσματος της ορθοδοξίας σε επίπεδο ευρωπαϊκό. Δεν είναι τυχαία ως προς αυτό η κόντρα της με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, για το ποιος θα προλάβει να αποκτήσει πρόσβαση στις Βρυξέλλες μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και να εγκαταστήσει δικό του μηχανισμό. Σ' αυτό το στόχο ο Χριστόδουλος έχει ανάγκη από συμμαχίες. Και αυτές μπορούν να υπάρχουν μόνο αν προσεταιριστεί τις εκκλησίες και τα Πατριαρχεία της περιοχής του λεγόμενου «ορθόδοξου χριστιανικού τόξου» (Βαλκάνια, Ρωσία), σε κόντρα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο Χριστόδουλος έχει κατηγορηθεί πολλές φορές και μέσα από την Ιερά Σύνοδο για προσεταιρισμό του Πατριάρχη Ρωσίας των Βαλκανικων εκκλησιών κόντρα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Με άλλη «δύναμη» και δυναμική μπορεί να συμμετέχει και να δρα στα πλαίσια της ΕΕ, έχοντας μαζί της και τους υπόλοιπους, εκτός ΕΕ, ορθόδοξους χριστιανούς.

Ομως ο πόλεμος στα Βαλκάνια έφερε σε αντίθεση τους πληθυσμούς αυτού του «ορθόδοξου χριστιανικού τόξου» με την Ελλάδα. Και ώθησε τον Χριστόδουλο στην έκφραση αντίθεσης στον πόλεμο. Ετσι το 2000 άνοιξε η υπόθεση των ταυτοτήτων. Η κόντρα πήρε ανοιχτές διαστάσεις, με τις διαβόητες «λαοσυνάξεις», τη συλλογή υπογραφών υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Ηταν μια ανοιχτή οργανωμένη παρέμβαση στην κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα με έντονη εθνικιστική ιδεολογικοπολιτική χροιά. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άνοιξε τότε την κόντρα, επιδιώκοντας να «σπρώξει» τα πράγματα προς τη δημιουργία συνθηκών προσαρμογής της εκκλησίας στα δεδομένα του κοσμοπολιτισμού του κεφαλαίου.

Αλλά φαίνεται πως δεν είναι μόνο η άρχουσα τάξη που συγκρούεται με τον Χριστόδουλο. Υπάρχει και ο αμερικανοΝΑΤΟικός παράγοντας, που δε «συγχωρεί» ακόμη και από ομοϊδεάτες του, τον όποιας μορφής και περιεχομένου - ακόμη και τον πλέον ανώδυνο - αντιαμερικανισμό. Που την περιοχή μας, στα πλαίσια των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, τη θεωρεί ως έναν κρίκο στην αλυσίδα των γεωστρατηγικών του επιδιώξεων που ξεκινά από τα Βαλκάνια και φτάνει έως τη Μέση Ανατολή και την Ασία, αλλά και τη Μεσόγειο και την Αφρική, ιδιαίτερα τη Βόρεια.

Ο Χριστόδουλος, είχε εμπλακεί στην ανάδειξη του Ειρηναίου, ως Πατριάρχη Ιεροσολύμων χρησιμοποιώντας και τον Βαβύλη. Ετσι αποκαλύπτεται η σχέση της εκκλησίας με την ΕΥΠ, λόγω Βαβύλη, και της δράση του στο Ισραήλ, δράση με εμπλεκόμενες ίσως, και ξένες μυστικές υπηρεσίες, τουλάχιστον τη Μοσάντ.

Ταυτόχρονα, στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη το αμερικανικό σχέδιο λύσης στα πλαίσια της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων του Παλαιστινιακού προβλήματος και της διευθέτησης του προβλήματος του μακροχρόνιου πολέμου στην περιοχή. Πολέμου που, αν και όχι πάντα ανοιχτά, αγκαλιάζει και άλλα κράτη στην περιοχή όπως π.χ. το Λίβανο και τη Συρία που δεν έχουν «εκσυγχρονιστεί», προκειμένου να συμμετέχουν στην προώθηση των ιμπεριαλιστικών σχεδίων, στα οποία βεβαίως το Ισραήλ θα έχει τον πρωταγωνιστικό περιφερειακό ρόλο. Δεν είναι τυχαίο, ως προς αυτά τα σχέδια, το γεγονός ότι προκάλεσαν εξελίξεις και στο Λίβανο και στη Συρία με τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου. Δρομολογούνται, επομένως, εξελίξεις ή πιο σωστά επιδιώκεται διευθέτηση χρόνιων ανοιχτών για τον ιμπεριαλισμό προβλημάτων, με πρώτο το Παλαιστινιακό και φαίνεται η δρομολόγησή τους, από την προσέγγιση της νέας Παλαιστινιακής ηγεσίας με το Ισραήλ. Λύση βεβαίως ενταγμένη στο πλαίσιο των επιδιώξεων των διεθνικών μονοπωλίων.

Το Πατριαρχείο έχει ρόλο στις αραβοϊσραηλινές αντιθέσεις και συγκρούσεις. Σχετικά με αυτό ίσως να φαίνεται αντιφατική η εξέλιξη ως προς τον Πατριάρχη και την εμπλοκή του. Γιατί η δράση του (ακόμη πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι πούλησε εδάφη του παλαιστινιακού τμήματος της Ιερουσαλήμ στο Ισραήλ) δεν ερχόταν σε αντίθεση με το Ισραήλ. Αλλά φαίνεται να μη βολεύει την κατάσταση ο Ειρηναίος, βλέποντας μακροπρόθεσμα τη δρομολόγηση του σχεδίου που οι ιμπεριαλιστές προωθούν από κοινού με το Ισραήλ για τη λύση του Παλαιστινιακού. Ετσι άρχισε η υπονόμευσή του με ένταση, αφού στρέφονται οι Αραβες ορθόδοξοι ενάντιά του. Μήπως ακριβώς αυτό επιδίωξε αυτή η αποκάλυψη; Να χάνει τα αραβικά και Παλαιστινιακά ερείσματά του ο Ειρηναίος; Ή μήπως ο υπερβάλλων ζήλος του υπέρ του Ισραήλ δυσκολεύει και το ίδιο το Ισραήλ και τη νέα Παλαιστινιακή Αρχή ως προς την προοπτική που χαράσσουν για το Παλαιστινιακό; Μήπως, επίσης, δυσκολεύει τις παρεμβάσεις της ελληνικής κυβέρνησης στους Παλαιστίνιους για αποδοχή λύσης που βολεύει τους ευρωατλαντικούς; Η Κοντολίζα Ράις, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ είπε μετά τη συνάντηση στις ΗΠΑ με τον Ελληνα ΥΠΕΞ, ότι θα συνεργαστούν και γι' αυτό το θέμα.

Ταυτόχρονα, πρέπει να πάρουμε υπόψη και την εξής σημαντική παράμετρο: Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Κωνσταντινούπολη (Ιούνης 2004) οριστικοποιήθηκε και αποφασίστηκε το σχέδιο ιμπεριαλιστικής δράσης για τη «Μεγάλη Μέση Ανατολή», που πυρήνας του είναι η υποταγή των αραβικών κρατών και των κρατών της Βόρειας Αφρικής στα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Ως ιδεολογικό υπόβαθρο χρησιμοποιείται η δράση για τον λεγόμενο εκδημοκρατισμό αυτών των κρατών, δηλαδή για την προσαρμογή ή τη βίαιη αντικατάσταση των καθεστώτων τους από καθεστώτα που να αναπτύσσουν και να υπηρετούν το μονοπωλιακό καπιταλισμό. Στην ίδια απόφαση τονίστηκε ο σημαντικός ρόλος του Ισραήλ στην προώθηση του συγκεκριμένου σχεδίου και η ενεργητική και οργανική συνεργασία του με το ΝΑΤΟ. Και φαίνεται ότι η άκρως φιλοϊσραηλινή στάση του Ειρηναίου δε βολεύει αυτά τα σχέδια.

Οσο για τις όψιμες κραυγές περί διαχωρισμού εκκλησίας - κράτους, αυτές από κάποιες δυνάμεις είναι υποκριτικές και σε τελευταία ανάλυση αποτελούν μέρος του προβλήματος επανακαθορισμού του ρόλου και της δράσης του θεσμού της εκκλησίας στα πλαίσια του συστήματος. Γιατί πραγματικός διαχωρισμός μπορεί να υπάρξει μόνο αν εξαλειφθούν οι αιτίες και οι συνθήκες που τον εξοβελίζουν ως ένα αστικού χαρακτήρα εκσυγχρονισμό, αφού χρειάζονται την εκκλησία ως τμήμα του νομικοπολιτικού εποικοδομήματος. Και η εξάλειψή τους είναι διαλεκτικά δεμένη με την κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.