Κατοικημένη από τους προϊστορικούς χρόνους, στην κοιλάδα (αρχαία Τριφυλλία), αναπτύχθηκε η Μολοσσίδα, πατρίδα της Ολυμπιάδας, μάνας του Αλεξάνδρου. Ο βασιλιάς της Ηπείρου, Πύρρος εγκατέστησε εκεί τα κάστρα και το στρατόπεδό του.

Στη βυζαντινή εποχή παρουσίασε μεγάλη ακμή. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε περίπου εφτά χιλιάδες κατοίκους. Από εκεί καταγόταν ο περιβόητος Χασέκης, ο τελευταίος βαλής των Αθηνών και η Χάμκω, μάνα του Αλή πασά. Το όνομά της σημαίνει «αλογότοπος», καθώς η ρίζα προέρχεται από τη σλαβική ονομασία «κόνι», που σημαίνει «άλογο».

Ανηφορίζοντας τα λιθόστρωτα καλντερίμια της Ανω Κόνιτσας, μπαίνουμε στην παλιά πόλη, με τα πέτρινα διατηρητέα αρχοντικά, από την εποχή της τουρκοκρατίας. Εκεί βρίσκεται το πατρικό σπίτι της Χάμκως και το τζαμί της πόλης.

Λίγα μέτρα πιο κάτω από το τζαμί, στην έξοδο της χαράδρας του Αώου, βρίσκεται το πέτρινο γεφύρι της Κόνιτσας. Επιβλητικό στεφάνι του ποταμού, με θέα στο χάος της χαράδρας, ήταν έργο του λαϊκού αρχιτέκτονα και πρωτομάστορα της πέτρας Ζιώγα Φρόντζου από το χωριό Πυρσόγιαννη. Είναι το μεγαλύτερο σε ύψος και πλάτος μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων (20Χ40 μ.) Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1823 και ολοκληρώθηκε το 1871, με κόστος 120 χιλιάδες τουρκικά γρόσια. Τι άλλο, άραγε μπορούμε να κάνουμε εκεί; Πολλά και διάφορα, ας τα πάρουμε με τη σειρά.

Πολύ κοντά στην Κόνιτσα, βρίσκεται το Μπουραζάνι. Στην καταπράσινη αυτή περιοχή, λειτουργεί ως σήμερα ένας παλιός νερόμυλος. Καθαρίζει χαλιά, βελέντζες και φλοκάτες με το σύστημα της νεροτριβής (χωρίς σαπούνι). Σε μικρή απόσταση, σε δασική έκταση 2.000 στρεμμάτων λειτουργεί πάρκο, με αγριόχοιρους, ελάφια και άλλα άγρια ζώα σε φυσικό περιβάλλον.

Περνώντας το παλιό τελωνείο της Μέρτζιανης, ο δρόμος ανηφορίζει για το χωριό Μολύβι, δίπλα ακριβώς στα σύνορα. Περίπου 400 μ. πριν, βρίσκεται η Μονή Μολυβδοσκεπάστου, κτίσμα βυζαντινής εποχής από τον Κωνσταντίνο Πωγωνάτο (670μ.Χ.).

Σε απόσταση 17 χλμ. από την Κόνιτσα, βρίσκεται η πέτρινη γέφυρα του Βοϊδομάτη. Του ποταμού με τα καταπράσινα παγωμένα νερά, που θεωρείται ο καθαρότερος της Ευρώπης. Η γέφυρα στέκεται πανέμορφη με φόντο την πυκνή βλάστηση και τα υπεραιωνόβια πλατάνια.

Οι ντόπιοι προτείνουν την πεζοπορία στη χαράδρα του Αώου (από την έξοδό της, στο γεφύρι της Κόνιτσας), κατά μήκος του ποταμού, μέχρι τη Μονή Στομίου (κτισμένη στο σημείο που στενεύει η χαράδρα). Η βλάστησή της οργιαστική. Λίγο πριν τη Μονή Στομίου συναντώνται οι καταρράκτες του Γράβου.

Μισή ώρα πορείας πάνω από την Κόνιτσα, βρίσκεται η περιοχή Αγ. Βαρβάρα. Το αποκαλούμενο «μπαλκόνι της Κόνιτσας» έχει θέα προς την πόλη, τα γύρω βουνά και τον κάμπο. Λίγο πιο πάνω, μόλις που διακρίνονται τα ερείπια του ενετικού κάστρου. Στα πόδια του χάσκει η χαράδρα του Αώου. Απέναντι, σχεδόν μονίμως χιονισμένη, η κορυφή του όρους Πάπιγκο.

Περίπου τέσσερις ώρες πορείας, μέσα στο κατάφυτο δάσος, χωρίζουν την Κόνιτσα από τις κορυφές της Τραπεζίτσας και του Ροϊδοβουνίου. Η θέα από την Τραπεζίτσα είναι πανοραμική: Τύμφη, Σμόλικας, Γράμμος, χαράδρα Αώου, χωριά Λάκκας Αώου.

Από το χωριουδάκι Αρίστη κατευθύνεται κανείς οδικώς στο βουνό Πάπιγκο ή Τύμφη ή Γκαμήλα (2.494 μ.). Ορειβάτες - πεζοπόροι συνεχίζουν οδοιπορικώς, σε σηματοδοτημένη μονοπάτι. Μετά από πέντε ώρες, οδηγούνται στη Δρακόλιμνη της Τύμφης (2.200 υψόμετρο). Στα πεντακάθαρα νερά καθρεφτίζονται οι κορυφές των γύρω βουνών και επιπλέουν μεγάλα κομμάτια πάγου.

Από το Κεράσοβο, το Παλιοσέλι, τους Πάδες ή τον Κλέφτη, με πορεία πέντε ωρών ανεβαίνει κανείς στο Σμόλικα - το δεύτερο μετά τον Ολυμπο, ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.637 μ.), κατάφυτο από δάση ελάτων, πεύκου και οξιάς. Μια ώρα πορείας ακόμα και ανάμεσα σε καταπράσινα λιβάδια, σε υψόμετρο 2.150 μέτρων απλώνεται η Δρακόλιμνη του Σμόλικα σε 120 μ. μήκος, 60 μ. πλάτος και 3,5 βάθος.

Γράφει ο Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ

Φωτογραφίες: Μανώλης ΠΑΚΙΑΣ.