Η Γη περιβάλλεται από ένα δηλητηριώδες αέριο, το όζον, που κάποιοι επιστήμονες το παρομοιάζουν με «σάβανο», από το οποίο εξαρτώνται όλα τα ζωντανά πλάσματα. Λιγότερο από το ένα εκατομμυριοστό του μπλε αερίου της ατμόσφαιρας είναι δηλητηριώδες για τον άνθρωπο. Κοντά στο έδαφος συντελεί στη δημιουργία του νέφους και της όξινης βροχής. Ψηλά όμως στη στρατόσφαιρα, 15-50 χιλιόμετρα, σχηματίζει ένα σωσίβιο στρώμα, το οποίο έχει την ιδιότητα να φιλτράρει την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Για να γίνει κατανοητό πόσο αραιό είναι φανταστείτε ότι αν είχαμε τη δυνατότητα να το συγκεντρώναμε κάπου όλο, θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε ένα δακτύλιο γύρω από τη Γη πάχους όσο η σόλα ενός παπουτσιού.

Αν δεν υπήρχε το όζον η υπεριώδης ακτινοβολία θα σκότωνε κάθε ζωή πάνω στη Γη. Μικρή ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας περνά σήμερα αυτό το στρώμα και είναι η βασική αιτία του καρκίνουτουδέρματος. Μιας ασθένειας που ευθύνεται για το θάνατο 12.000 ατόμων το χρόνο μόνο στις ΗΠΑ. Πάνω από 18 άτομα ετησίως αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα όρασης, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στην ακτινοβολία.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το στρώμα του όζοντος προέρχεται από τους χλωροφθοράνθρακες (CFC), χημικά χρήσιμα που για πολλά χρόνια θεωρούνταν θαυματουργές ουσίες. Ουσίες φτηνές από άποψη κόστους, μη εύφλεκτες, μη δηλητηριώδεις και εύκολα αποθηκεύσιμες. Επαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση των ψυγείων και των κλιματιστικών. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν σαν προωθητές αερίων στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγο μετά, για τον ψεκασμό εντόμων στη γεωργία και την υποστήριξη φαρμάκων, διάφορων σπρέι μέχρι και σε βερνίκια για έπιπλα. Χρησιμοποιήθηκαν και συνέβαλαν αποφασιστικά στην επανάσταση των Η/Υ, στον καθαρισμό λεπτών κυκλωμάτων, χωρίς να προξενούν ζημιές. Ομως τα πολλά πλεονεκτήματά τους ακυρώνονται, λόγω της καταστροφής που επιφέρουν στο στρώμα του όζοντος. Παρασύρονται προς τα πάνω και το ταξίδι τους προς τη στρατόσφαιρα μπορεί να διαρκέσει μέχρι και οχτώ χρόνια. Εκεί μπορούν να ζήσουν μέχρι έναν αιώνα. Διασπώνται από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου αποδεσμεύοντας χλώριο, που αντιδρά με το όζον, μετατρέποντάς το σε οξυγόνο. Το χλώριο λειτουργεί σαν καταλύτης καταστρέφοντας χιλιάδες μόρια όζοντος. Κάθε άνοιξη πάνω από την Ανταρκτική ανοίγει μια τρύπα στο στρώμα του όζοντος που το μέγεθός της είναι ίσο με τις ΗΠΑ και το βάθος της με το ύψος του Εβερεστ.

Το φθινόπωρο του 1982 μια ομάδα επιστημόνων έκανε τις συνηθισμένες μετρήσεις της στη βάση HalleyBay. Τότε έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι πολύ από το όζον του ουρανού δεν υπήρχε. Οι μετρήσεις από ένα δορυφόρο όμως έδειχναν ότι δεν υπήρχε πρόβλημα με το όζον. Ετσι πίστεψαν πως έκαναν λάθος κι ότι τα όργανα μέτρησης ήταν παλιά και έπρεπε να αντικατασταθούν. Δυο χρόνια μετά με καινούρια πλέον όργανα εντοπίζουν ακόμα μικρότερη ποσότητα όζοντος και δημοσιεύουν τα ευρήματά τους στο διεθνούς φήμης περιοδικό Nature. Από τη NASA μελετούν ξανά τα στοιχεία του δορυφόρου ανακαλύπτοντας ότι είχε καταγραφεί μαζική εξάντληση όζοντος. Στις 5/10/1987 το συνολικό ποσό του όζοντος πάνω από τη βάση Halley ήταν λιγότερο από το μισό πριν από το άνοιγμα της «τρύπας». 150 επιστήμονες από 19 διεθνείς οργανισμούς συγκεντρώθηκαν στην ΠουέρταΑρένα της Χιλής, που είναι η νοτιότερη πόλη του κόσμου, για να εντοπίσουν τα αίτια του φαινομένου. Ενα ειδικά εξοπλισμένο αεροπλάνο διέτρεξε απόσταση 175.000 χιλιομέτρων στην περιοχή της τρύπας του όζοντος, για να διαπιστώσει τον υπαίτιο της καταστροφής. Τους χλωροφθοράνθρακες. Το 1989, μελετώντας τις συνθήκες στην Ανταρκτική καταλήγουν σε παρόμοιες διαπιστώσεις, τόσο ως προς το μέγεθος του προβλήματος, όσο και ως προς τις αιτίες.

Μια τρίτη ομάδα επιστημόνων, το 1988, διαπιστώνει ότι το όζον εξασθενεί και σε περιοχές πέρα από τους πόλους. Και πιο συγκεκριμένα το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, σχεδόν όλη η Βόρεια Αμερική, η πρώην Σοβιετική Ενωση, η Βόρεια Κίνα και η Ιαπωνία. Οι επιστήμονες είχαν βρει ότι υπήρχε μείωση 1% τα καλοκαίρια και 4% τους χειμώνες στο στρώμα του όζοντος στο διάστημα 1969-1989.

Η εξασθένιση αυξάνει όσο πιο βόρεια πηγαίνει κανείς. Η καταγραφείσα απώλεια όζοντος ήταν διπλάσια από αυτήν που είχαν εκτιμήσει οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Ενα άλλο εξίσου σημαντικό συμπέρασμα των επιστημόνων ήταν, ότι το όζον είχε αραιωθεί περίπου 5% σ' όλο το χρόνο, σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη νοτιότερα των 60 μοιρών, κάτι που επίσης δεν είχαν προβλέψει οι υπολογιστές. Το πρόγραμμα για το περιβάλλον των Ενωμένων Εθνών εργάζεται στο ζήτημα πάνω από μια δεκαπενταετία. Αν και δυο επιστήμονες, ο Σ. Ρόουλαντ και ο Μ. Μολίνα, από παλιότερα είχαν κάνει αξιόλογες εργασίες η διεθνής αφύπνιση είναι αργή. Ακόμα και η Διεθνής Σύμβαση της Βιέννης το 1985 επικεντρώνεται στην έρευνα και την ανταλλαγή πληροφοριών, χωρίς να βάζει συγκεκριμένα μέτρα. Για πρώτη φορά το ζήτημα για τον περιορισμό των χλωροφθορανθράκων τίθεται στο Μόντρεαλ το 1987, ύστερα από πολύ σκληρές διαπραγματεύσεις. Η διαδικασία ήταν περίπλοκη, γιατί εμπλέκονταν και οι χώρες του Τρίτου Κόσμου που όμως έπρεπε να ληφθεί υπ' όψη η κατάστασή τους.

Αποφασίστηκε ο περιορισμός των ουσιών αυτών μέχρι το έτος 2000. Το 1997 έγινε ακόμα ένα σημαντικό βήμα. Στο Λονδίνο αποφασίστηκε από μια σειρά χώρες το σταμάτημα της παραγωγής χλωροφθορανθράκων, αλλά και άλλων χημικών ενώσεων που προξενούν βλάβες στο στρώμα του όζοντος. Ομως, ακόμα κι αν εξαλειφθούν όλα τα χημικά που καταστρέφουν το όζον - πράγμα απίθανο- η ατμόσφαιρα θα επανέλθει στη μορφή του 1986 σε εκατό χρόνια.