Κλείνουμε σήμερα την επισκόπησή μας στα περιβαλλοντικά προβλήματα των Μεσογειακών χωρών "ακτινογραφώντας" την Αλβανία. Μια χώρα με τεράστια οικονομικά, κοινωνικά και κυρίως πολιτικά προβλήματα. Οι εξεγερμένοι πολίτες του Νότου εξακολουθούν να βρίσκονται με το όπλο στο χέρι την ίδια στιγμή που το ΝΑΤΟ έχει στείλει τους χωροφύλακές του, μεταξύ των οποίων και δικούς μας "σοσιαλιστές" που όπως πάντα είναι πρόθυμοι να υπακούσουν τα κελεύσματα των ξένων κέντρων (και παράκεντρων) των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον. Κι ας μην ξεχνάμε ότι αύριο έχουμε και τις εκλογές που θα αναδείξουν νέα (;) κυβέρνηση.

Πολλά από τα περιβαλλοντικά προβλήματα της Αλβανίας είναι όμοια μ' εκείνα που συναντάμε στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ιδιομορφίες που σε πολλές περιπτώσεις είναι μοναδικές, τόσο ως προς την έκταση, όσο κι ως προς την ένταση που εμφανίζονται. Ας ξεκινήσουμε με την πρώτη ομάδα. Σ' αυτή περιλαμβάνεται η κακή διαχείριση των φυσικών πόρων,που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή 280 εκταρίων δάσους. Την ίδια στιγμή έχουμε τη λειτουργία βιομηχανιών στους κλάδους της μεταλλουργίας, χαρτιού, χημικά και θερμοηλεκτρικά με πεπαλαιωμένη τεχνολογία που προξενούν εκτεταμένη ρύπανση. Η ανεξέλεγκτη χρήση των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στα πλαίσια της εντατικής καλλιέργειας έχουν υποβαθμίσει το έδαφος (σσ η ερημοποίηση των εδαφών είναι προ των πυλών) και μολύνει τα υπόγεια ύδατα. Στα υγρά και στερεά λύματα δεν υπάρχει σοβαρή διαχείριση. Παράλληλα, η περιβαλλοντική πληροφόρηση είναι ανύπαρκτη. Ετσι δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα αυτή έχει τον υψηλότερο δείκτη παιδικής θνησιμότητας στην Ευρώπη και μεγάλη συχνότητα σε πνευμονικές παθήσεις και καρκίνους. Ομως εκτός της ρύπανσης πρέπει να συνεκτιμηθούν παράγοντες όπως οι ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, η κακή διατροφή και η χαμηλή ποιότητα υγειονομικής περίθαλψης.

Μπορεί να τους έταξαν "λαγούς με πετραχήλια", όμως η κατάσταση αλλάζει με δραματικό τρόπο μετά την αλλαγή πολιτικού σκηνικού. Το 1991 το ΑΕΠ μειώθηκε 30% και το 1992 11%. Οσο για τον πληθωρισμό έχει ξεπεράσει το 300%. Και είναι πια πέρα από κάθε αμφισβήτηση η συσχέτιση φτώχειας και περιβαλλοντικής υποβάθμισης.Το νομικό πλαίσιο εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές και δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για την πιθανή βελτίωσή του. Το αντίθετο μάλιστα. Οι "συνταγές" του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Διεθνούς Τράπεζας για τη μείωση των ελλειμμάτων και την πτώση του πληθωρισμού δεν αφήνουν το παραμικρό περιθώριο για στροφή προς το περιβάλλον και τη σωτηρία του. Η παράνομη υλοτομία καλπάζει, όπως και οι αυθαίρετες κατασκευές, οι καταστροφές ελαιώνων και οι ζημιές στη χλωρίδα και την πανίδα.Μέχρι και πάρκα μέσα στις πόλεις έχουν καταστραφεί. Εντονότατη είναι η αυθαίρετη δόμηση. Οχι μόνο για κατοικίες, αλλά για παραθεριστικά κέντρα και ξενοδοχεία στα παράλια από κεφαλαιούχους ιταλικής κυρίως προέλευσης. Ας μη ξεχνάμε ότι ο εταίρος μας αυτός θέλει να παίξει τον κηδεμόνα στην περιοχή. Κάτι που το έδειξε με όση έμφαση μπορούσε στην κρίση της εξέγερσης του Νότου ενάντια στον Μπερίσα. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει κάνει κι αυτή την εμφάνισή της, παράλληλα με την εμφάνιση ενός μεγάλου αλλά απαξιωμένου τεχνολογικά στόλου αυτοκινήτων. Η αλλαγή του τρόπου ζωής των κατοίκων είχε επιπτώσεις και σε δυο τομείς ακόμα. Αυξήθηκε σημαντικά η αστική ρύπανση και μειώθηκε η παροχή των πόσιμων νερών (κυρίως στις πόλεις). Εκείνο πάντως που είναι το πιο φρικιαστικό, είναι η κατανάλωση τροφίμων χωρίς τον παραμικρό έλεγχο και η χρήση ληγμένων φαρμάκων που κάνει όλα τα παραπάνω να μοιάζουν με σκιές.

Αν και η κατάσταση είναι κάτι παραπάνω από σοβαρή, υπάρχουν κάποια θετικά στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν μακροπρόθεσμα σε λύσεις. Προϋπόθεση φυσικά αποτελεί η αλλαγή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Γιατί η σημερινή μορφή το μόνο που θα συνεχίσει είναι να εκχωρεί έναντι ψιχίων τη χώρα σε επιχειρηματίες εξ Ιταλίας, Γερμανίας και Ελλάδας. Με το αζημίωτο φυσικά!! Η ρύπανση συνολικά στη χώρα, λόγω χαμηλής ανάπτυξης, είναι χαμηλότερη συγκριτικά με την ΕΕ (σσ: όμως κάποιες περιοχές έχουν μετατραπεί σε κρανίου τόπο). Πολλές περιοχές έχουν μείνει ανέπαφες από κατασκευές και άλλα έργα. Αρκετές επίσης είναι ακόμα "παρθένες", ακόμα και στην παράκτια ζώνη προς το Ιόνιο. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής - όχι σ' όλη τη χώρα πλέον - και η μαζική χρήση των μέσων μεταφοράς αναμφισβήτητα δρουν προς θετικές κατευθύνσεις. Να σημειώσουμε τέλος, τη μεγάλη παράδοση της Αλβανίας στην ανακύκλωση χαρτιού και γυαλιού που έχει υποχωρήσει σήμερα, αλλά που μπορεί εύκολα να ξεκινήσει πάλι.