«Ενας ολόκληρος λαός χρησιμοποιήθηκε ως πειραματόζωο στα νέα μέσα του τεχνολογικού πολέμου». Μ' αυτήν τη διαπίστωση έκλεινε το άρθρο του ο χημικός, ερευνητής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Νίκος Κατσαρός, στο τεύχος Γενάρη 2000 του επιστημονικού περιοδικού «Χημικά Χρονικά». Μια διαπίστωση, που έρχεται να επιβεβαιωθεί δραματικά ένα χρόνο μετά και να υιοθετηθεί από πολλούς επιστήμονες, αλλά και γενικότερα το λαό της χώρας.

«Φαντάζει εφιαλτικό το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται τέτοιου είδους όπλα. Τα οποία δεν έχουν μόνο άμεσα θύματα, αλλά μακροπρόθεσμα έχουν θύματα ολόκληρες γενιές. Αυτό είναι εφιαλτικό», δηλώνει σήμερα η Κ. Σαμαρά, χημικός Περιβάλλοντος, αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΑΠΘ, που μίλησε στο «Ρ». Και προσθέτει, δείχνοντας το δρόμο για την περιστολή των επιπτώσεων των πολέμων: «Ο επιστημονικός κόσμος δε στάθηκε στο ύψος του. Θα πρέπει να μιλήσει με αληθινή γλώσσα και να σταθεί κάθετα αντίθετος στη χρήση τέτοιων όπλων. Να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες για να σταματήσουν να χρησιμοποιούνται τα ραδιενεργά, χημικά και βιολογικά όπλα. Η επιστημονική κοινότητα θα έπρεπε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο, γιατί έχει τη γνώση».

Και αυτή ακριβώς η προσέγγιση έρχεται να απομονώσει και να αφήσει στην άκρη, τις όποιες κόντρες, διαφωνίες, και άλλες αντιθέσεις εμφανίζονται σήμερα ανάμεσα στους επιστήμονες, που καλούνται να αποδείξουν, αν η Ελλάδα έχει υποστεί τις συνέπειες του ΝΑΤΟικού πολέμου εναντίον της Γιουγκοσλαβίας ή όχι. Αν υπάρχουν μετρήσεις που να αποδεικνύουν υψηλά ποσοστά ραδιενεργού ή χημικής ρύπανσης στη Βόρεια Ελλάδα, αν κινδυνεύουν άμεσα οι κάτοικοι της περιοχής ή όχι. Γιατί το σημαντικό συμπέρασμα που εξάγεται από τις τελευταίες εξελίξεις είναι πως κάθε πόλεμος είναι επικίνδυνος και επιφέρει δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην υγεία, στη ζωή.

Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα μελέτης, που διενεργήθηκε εκείνη την περίοδο, από το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, σε συνεργασία με το Τμήμα Μετεωρολογίας του ΑΠΘ, για την πιθανότητα μεταφοράς ρύπων από την περιοχή της Γιουγκοσλαβίας με την έναρξη των βομβαρδισμών σε περιοχές πετροχημικών και χημικών βιομηχανιών, στη Βόρεια Ελλάδα και πιο ειδικά στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, η Κ. Σαμαρά αναφέρει: Σε καμία περίπτωση, δε διαπιστώθηκε μεταφορά ρύπανσης στο βορειοελλαδικό χώρο (στον αέρα και στα νερά) και οι συγκεντρώσεις των τοξικών και επικίνδυνων ρύπων (διοξίνες - φουράνια - PCBs) ήταν σε φυσιολογικά έως χαμηλά επίπεδα.

Στη Γιουγκοσλαβία όμως, οι βομβαρδισμοί έχουν επιφέρει ανυπολόγιστες καταστροφές και επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην υγεία και τη ζωή των κατοίκων. Σύμφωνα με τους πρώτους απολογισμούς που έγιναν από επιστημονικές επιτροπές, 4 ήταν οι περιοχές υψηλής ρύπανσης - «καυτά σημεία» - το Πάντσεβο, το Νόβισαντ, το Κραγκούγιεβατς και το Μπορ. Ομως, καταγράφηκαν και άλλες 14 περιοχές σημαντικής ρύπανσης. Ανάμεσα σ' αυτές τις βιομηχανικές περιοχές που προκλήθηκαν οικολογικές καταστροφές είναι: Μπαρίτσα, Κράλιεβο, Νις, Νέο Βελιγράδι, Πράχοβο, Πρίστινα.

«Το τοπικό περιβάλλον και ο Δούναβης έχει υποστεί σημαντική καταστροφή, έχει ρυπανθεί σε μεγάλο βαθμό. Θα μπορούσε να βοηθηθεί η κατάσταση, αν λαμβάνονταν κάποια μέτρα. Υπάρχουν μέθοδοι απορρύπανσης εδάφους και νερών. Μακάρι αυτή η "ανασυγκρότηση των Βαλκανίων" να είχε έναν τέτοιο στόχο. Δυστυχώς όμως, φαίνεται πως έχει κυρίως επιχειρηματικούς στόχους. Υπάρχει τεχνολογία για την απορρύπανση, όμως κοστίζει και όταν κανείς τις ανθρώπινες ζωές δεν τις βάζει υψηλά, δεν προχωρεί σε τέτοια μέτρα», αναφέρει η Κ. Σαμαρά. Μιλώντας για τις επιπτώσεις στην υγεία του ντόπιου πληθυσμού, σημειώνει πως «είναι σημαντικές, τόσο από τη ραδιενέργεια, όσο και από τα χημικά, όμως αυτές θα εμφανιστούν μετά από κάποια χρόνια».

Και με τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών ή συνεχίζουν να ζουν στη Γιουγκοσλαβία σήμερα; Κινδυνεύουν; Η απάντηση είναι σαφής και εδώ πλέον αφορά και τη χώρα μας, τους στρατιώτες της και τους φοιτητές της. «Βεβαίως κινδυνεύουν, εφόσον ζουν σε ένα επιβαρυμένο περιβάλλον. Μπορούν να προστατευτούν, μη τρώγοντας τα προϊόντα που παράγει η γη, μη πίνοντας το νερό που βγαίνει από εκεί. Αλλά σε ό,τι αφορά την έκθεση στην ατμόσφαιρα, πώς θα την αποφύγουν; Θα κυκλοφορούν συνέχεια στους δρόμους με στολή και μάσκα, Θα φιλτράρουν τον αέρα που θα αναπνέουν;

Εφόσον πρόσφατες μετρήσεις ραδιενέργειας αναφέρουν ότι υπάρχουν περιοχές μολυσμένες με ραδιενέργεια, νομίζω ότι και οι Ελληνες φαντάροι και οι Ελληνες φοιτητές υπόκεινται στους ίδιους κινδύνους, όπως ο ντόπιος πληθυσμός. Αρα, υπάρχει κίνδυνος. Πρέπει να γίνουν περισσότερες μετρήσεις εκεί, εξειδικευμένες, οι οποίες θα δοθούν στη δημοσιότητα. Να ξέρουμε τι υπάρχει εκεί, σαν μετρήσεις. Γιατί σαν συμπτώματα, σαν επιδράσεις μπορεί να φανούν αργότερα».

Και κλείνοντας τη συζήτηση για την παρουσία Ελλήνων στρατιωτών στο Κόσσοβο και τους κινδύνους, στους οποίους εκτίθενται χωρίς να έχουν προηγούμενα ενημερωθεί, η Κ. Σαμαρά δηλώνει πως «δεν έπρεπε να πάει στρατιωτική δύναμη εκεί. Δεν έχει καμία δουλιά να βρίσκεται εκεί».

Τελικά, πίσω από όλες αυτές τις αποκαλύψεις, ΝΑΤΟικών και άλλων παραγόντων, σήμερα, κρύβεται το ενδιαφέρον ορισμένων για την προστασία του περιβάλλοντος και των λαών; «Κάποια πράγματα δεν είναι τόσο αθώα. Γίνεται λόγος για προώθηση προϊόντων ακτινοπροστασίας, νέων όπλων. Δεν ξέρουμε τι πραγματικά κρύβεται. Το Σελίνιο που υπάρχει στη Γιουγκοσλαβία; Ολα αυτά, τελικά, έγιναν ως πειράματα για το πόσο αποτελεσματικά είναι τα νέα "έξυπνα όπλα";».