Η αυγή του 20ού αιώνα βρίσκει τη δημιουργία ιμπεριαλιστικών συνασπισμών σε γοργό βηματισμό. Ηδη από την 7η δεκαετία του 19ου αιώνα, έχει αρχίσει μια έντονη γαλλορωσική προσέγγιση. Στα 1904, γίνεται, με ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια, η γαλλοβρετανική συνεννόηση (η περιβόητη Entent Cardiale). Στα 1907, η προσέγγιση Βρετανίας - Ρωσίας ολοκληρώνει την εικόνα. Αλλά και η Γερμανία δε μένει αδρανής. Προσεγγίζει την Αυστρία δημιουργώντας, έτσι, το συνασπισμό των "Κεντρικών Αυτοκρατοριών". Βαθμιαία, προσεγγίζει και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπου ο παράδοξος (και, ουσιαστικά, τελευταίος) σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ (1842 -1918) κάνει μια φανατική και ύστατη προσπάθεια διατήρησης στη ζωή του παρελθόντος. Ενα από τα πιο τρανταχτά γεγονότα της εποχής είναι η επίσκεψη του Κάιζερ Γουλιέλμου του Β - στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, το 1898. Εκεί, δηλώνει ανοιχτά και δημόσια ότι "ο Σουλτάνος και τα 300.000.000 μουσουλμάνων σε όλο τον κόσμο που τον θεωρούν πνευματικό ηγέτη τους μπορούν να είναι βέβαιοι για τη φιλία του Γερμανού Αυτοκράτορα. Εστι, ταυτόχρονα, με τη συγκρότηση των ιμπεριαλιστικών σχηματισμών έχουμε και ένταση της μεταξύ τους πάλης.

Ενα από τα πιο φανερά επίκεντρά της είναι ο εφοδιασμός και η εκπαίδευση των βαλκανικών στρατών. Οι Γερμανοί κινούνται πολύ δραστήρια, όπως δείχνει γνωστή έκθεση επιτελών τους που παρακολουθούν γυμνάσια του βουλγαρικού στρατού, το 1903, όπου οι Βούλγαροι χαρακτηρίζονται"Πρώσοι της Ανατολής". Ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος ζητά, την ίδια χρονιά, από τον Κάιζερ Γουλιέλμο τον Β να αναλάβει η Γερμανία την εκπαίδευση του ελληνικού στρατού. Ο Κάιζερ αρνείται, γιατί, όπως λέει, θα δυσαρεστηθεί η Τουρκία. Στα 1908, την ίδια πρόταση κάνει ο ίδιος ο Κάιζερ Γουλιέλμος ο Β στον βασιλιά Γεώργιο τον Α, συμπληρώνοντας ότι αυτός θα αναλάβει και το συμβιβασμό Ελλάδας - Τουρκίας.

Το βέβαιο είναι ότι οι εξελίξεις των κρατών της περιοχής βρίσκονται κάτω από τη στενή παρακολούθηση και εξάρτηση των μεγάλων κέντρων του ιμπεριαλισμού. Αυτό φαίνεται πολύ καθαρά και από έναν παράγοντα που, ίσως, δεν έχει αρκετά προσεχτεί: Την έντονη τάση της χρονικής σύμπτωσης.

Στην περίοδο αυτή, έχουμε και στην Ελλάδα και στην Τουρκία σοβαρότατα γεγονότα με σοβαρότατα επακόλουθα.

Τον Ιούλη του 1980, έχουμε την περιβόητη επανάσταση των Νεοτούρκων, που ξεσπά στο Μοναστήρι και τη Θεσσαλονίκη και επικρατεί αστραπιαία σε όλη την Αυτοκρατορία. Χωρίς να εξετάσουμε με λεπτομέρειες στο τεράστιο αυτό θέμα, στεκόμαστε στο ότι οι πρωταγωνίστριες δυνάμεις είναι εδρασμένες στην τουρκική διανόηση και τη στρατιωτική, κατά κύριο λόγο, αλλά και πολιτική διοικητική αριστοκρατία. Στόχος τους είναι η διατήρηση της Αυτοκρατορίας. Πάντως, οι Νεότουρκοι οδηγούνται στην ακόμη στενότερη σύνδεση με τη γερμανική πολιτική. Από τη μια μεριά, παραλαμβάνουν μια χώρα ήδη πλατιά υποθηκευμένη στον γερμανικό ιμπεριαλισμό και, από την άλλη, φαίνεται ότι υπολογίζουν ότι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, ο νεότερος και πιο αδύνατος, είναι, ακριβώς γι' αυτό, ο πιο κατάλληλος σαν σύμμαχος.

Τον Αύγουστο του 1909, έχουμε, στην Ελλάδα, ένα γεγονός όχι λιγότερο γνωστό: Το Γουδί. Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων δεν προσπάθησαν καν να κρύψουν ότι αυτά συνδέονται με τα συμβαίνοντα πέραν του Ολύμπου. Συνδέονταν, όμως, και με κάτι άλλο: Με την απόφαση της Αγγλίας και της Γαλλίας, να μην αφήσουν να πέσει σε γερμανικά χέρια άλλο ένα εκλεκτό κομμάτι. Οι ανησυχίες τους δεν είναι αβάσιμες. Ηδη, το 1908, έχει υπογραφεί, με την υποστήριξη και του πρωθυπουργού Γ. Θεοτόκη, περίεργη συνθήκη, που υπογράφουν επίσημοι, ημιεπίσημοι και ανεπίσημοι, μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας - Ρουμανίας. Προβλέπει τελωνειακή ένωση και ανατολική ομοσπονδία. Γερμανική παρασκηνιακή κίνηση; Πάντως, το Γουδί οδηγεί στη στερέωση των αγγλογαλλικών θέσεων. Αυτό δείχνει, κατ' αρχήν, περίτρανα η θεαματική επικράτηση του Ελ. Βενιζέλου, αλλά και κάτι άλλο: Ηδη τον Γενάρη του 1910, έρχονται δύο στρατιωτικές αποστολές, μια γαλλική, υπό τον στρατηγό Εντού, που θα αναλάβει την εκπαίδευση του στρατού, και μια αγγλική, υπό τον ναύαρχο Τόφελ, που θα αναλάβει την εκπαίδευση του στόλου. Η βίαιη αντίδραση του διαδόχου Κωνσταντίνου δείχνει, για πρώτη φορά τόσο καθαρά, πόσο στενά συνδέονται οι εσωτερικές αντιθέσεις με τις παγκόσμιες.

Μέσα από μια πολύπλοκη διαδικασία, η κατάσταση καταλήγει στον 1ο Βαλκανικό Πόλεμο (5.10 - 20.11.1912). Ο πόλεμος αυτός είχε ως αποτέλεσμα το τελειωτικό ξεκαθάρισμα των Βαλκανίων από τον οθωμανικό ζυγό και, σε κάποια του στιγμή, ξέφυγε από τον έλεγχο του ιμπεριαλισμού. Δεν ξέφυγε, όμως, ούτε μπορούσε να ξεφύγει τελείως. Τα τελικά αποτελέσματα επανήλθαν στη δεδομένη κοίτη.

Κατ' αρχήν, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι "ο πόλεμος γίνεται με γαλλικά χρήματα" (Γ. Κορδάτος), αλλά και ούτε ότι έρχεται στο γενικό κλίμα, που δημιούργησε η περίφημη "κρίση του Αγκαντίρ" (Ιούλης - Νοέμβρης 1911), που έφερε την Αντάντ και τη Γερμανία στα πρόθυρα πολέμου. Η νέα διάταξη των δυνάμεων βελτιώνει ακόμη περισσότερο τη θέση της Αντάντ στα Βαλκάνια: Μεγάλη ενίσχυση της Ελλάδας και της Σερβίας, μεγάλη εξασθένηση της Τουρκίας, μικρή ενίσχυση της Βουλγαρίας, ενίσχυση της επιρροής της Αντάντ στη Ρουμανία. Το γνωστό και πολύκροτο επεισόδιο Βενιζέλου - Κωνσταντίνου για τις επιχειρήσεις στη Θεσσαλονίκη έδειξε άλλη μια φορά, σε κρίσιμες συνθήκες, πόσο στενά συνδέονταν οι εσωτερικές και εξωτερικές αντιθέσεις. Λιγότερο γνωστή είναι η συστηματική προώθηση από τον Ζιλ Καμπόν, πρεσβευτή της Γαλλίας στο Βερολίνο του ζωτικού κρίκου των γαλλο - γερμανικών επαφών, της, ας την πούμε έτσι,"βενιζελικής κατεύθυνσης".

Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου (10.8.1913) διαμορφώνει το νέο εδαφικό καθεστώς, της Βαλκανικής ύστερα από δύο βαλκανικούς πολέμους, αλλά και ενόψει ενός τρίτου: Η συμφωνία δεν είχε καλά καλά υπογραφεί και ξέσπασε ένα νέο, ακόμη πιο σοβαρό, διεθνές επεισόδιο. Τον Δεκέμβρη του 1913, έρχεται στην Κωνσταντινούπολη η γερμανική στρατιωτική αποστολή με επικεφαλής τον Λίμαν φον Ζάντερς. Η Ρωσία και η Γαλλία αντέδρασαν έντονα. Πήραν μόνο μια τυπική ικανοποίηση, που έδειχνε ότι η κατάσταση βάδιζε τον δρόμο της.