Η μεγάλη αλήθεια ότι οι λαοί των Βαλκανίων, αν αφεθούν μόνοι τους χωρίς εξωτερικές επεμβάσεις, μπορούν να λύσουν τα όποια προβλήματα έχουν και να προχωρήσουν μαζί στο μέλλον, επιβεβαιώθηκε και κατά τη διάρκεια των τριήμερων εργασιών του Α Βαλκανικού Συνεδρίου Κινημάτων Ειρήνης, που ολοκληρώθηκαν την Κυριακή στη Θεσσαλονίκη.

Δύο ήταν τα βασικά αντικείμενα του συνεδρίου γύρω από τα οποία περιστράφηκε και η συζήτηση που έγινε. Το πρώτο ήταν: "Η κατάσταση στα Βαλκάνια και τα καθήκοντα του Φιλειρηνικού Κινήματος", με εισηγητή τον πρόεδρο της ΕΕΔΥΕ Ε. Μαχαίρα και το δεύτερο: "Ο συντονισμός των δραστηριοτήτων των Βαλκανικών Κινήσεων Ειρήνης", με εισηγητή τον γενικό γραμματέα της ΕΕΔΥΕ Θ. Παφίλη.Στις εργασίες του συνεδρίου πήραν μέρος αντιπρόσωποι από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Νέα Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Ελλάδα, καθώς και από την Κύπρο και την Αυστρία.

Η διασφάλιση της ειρηνικής πορείας των Βαλκανίων και η αναγκαιότητα για ενίσχυση της φιλίας και της συνεργασίας των λαών αποτέλεσαν κοινό παράγοντα στις ομιλίες και τις παρεμβάσεις των αντιπροσώπων. Οι συζήτηση εξελίχθηκε μέσα σε κλίμα αμοιβαίας κατανόησης παρ' όλες και τις διαφορετικές προσεγγίσεις που υπήρχαν σε ορισμένα ζητήματα.

Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Ειρήνης Γιουγκοσλαβίας Ζόραν Λάκιτς, αναφερόμενος στο ρόλο των φιλειρηνικών κινημάτων τόνισε ότι πρέπει να δείξουν στις κυβερνήσεις και τους λαούς των βαλκανικών χωρών ότι για να υπάρξει ειρήνη είναι αναγκαία η συνεργασία και η ανάπτυξη της εμπιστοσύνης μεταξύ των λαών και των κυβερνήσεων. Και κατέθεσε την πρόταση να πραγματοποιηθεί όσο το δυνατό συντομότερα συνάντηση των αρχηγών των βαλκανικών κρατών και παράλληλα τα φιλειρηνικά κινήματα να διευρύνουν τη συνεργασία τους. Στόχος τους, όπως τόνισε, πρέπει να είναι η απομάκρυνση όλων των ξένων στρατιωτικών βάσεων από τα Βαλκάνια, οι οποίες, όπως υπογράμμισε, αποτελούν εμπόδιο για την αμοιβαία εμπιστοσύνη και συνεργασία μεταξύ των βαλκανικών λαών. Επίσης πρότεινε τα Βαλκάνια να γίνουν ζώνη ειρήνης με σταδιακή μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων των βαλκανικών χωρών και μείωση των πόρων που διατίθενται για εξοπλισμούς, ώστε να διατεθούν για ειρηνικούς σκοπούς. "Εμείς, είπε, δεν είμαστε με την επιβαλλόμενη ειρήνη η οποία, όπως διδάσκει η ιστορία, αποτελεί περισσότερο ένα διάλειμμα πριν από έναν καινούριο πόλεμο. Δεν είμαστε επίσης ούτε με την ειρήνη που επιβάλλεται από την ισορροπία του τρόμου. Και τέτοια ειρήνη είναι μικρής διάρκειας. Είμαστε υπέρ της ειρήνης που στηρίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη. Είναι η μόνη προοπτική. Αυτοί που πιστεύουν στον πόλεμο προέρχονται από το παρελθόν".

Στην ομιλία του ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Συμβουλίου ΕιρήνηςΜ. Ολύμπιος τόνισε ότι πίσω από τις παλιές και πρόσφατες συγκρούσεις στα Βαλκάνια βρίσκονται οι μεγάλες δυνάμεις που υποκινούν την ένταση, για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους και μαζί τους οι ντόπιες κυβερνήσεις που καταφεύγουν στον εθνικισμό, για να αποσπάσουν την προσοχή των λαών και να τους εκμεταλλεύονται με μεγαλύτερη άνεση. "Οι λαοί, είπε, των Βαλκανίων δεν έχουν λόγο να πολεμήσουν ο ένας τον άλλο. Εχουν υποστεί πολλά δεινά από τέτοιες συγκρούσεις. Οι μόνοι που κερδίζουν είναι οι πολεμοκάπηλοι που μετατρέπουν το αίμα των λαών σε υπερκέρδη από το εμπόριο των όπλων και επεκτείνουν τις ζώνες επιρροής τους και τη νεοαποικιστική τους κυριαρχία". Και πρόσθεσε: "Καθήκον των λαών είναι να αντισταθούν σ' αυτή την τερατώδη και επικίνδυνη κατάσταση, καταπολεμώντας τον εθνικισμό - σοβινισμό και ενώνοντας τις δυνάμεις τους να αποκαταστήσουν το γόητρο του ΟΗΕ ως οργανισμού των λαών και όχι ως οργάνου του ιμπεριαλισμού".

Το μήνυμα του συνεδρίου, είπε στην ομιλία του ο Βέχμπι Φούρχι,πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης Κορυτσάς που εκπροσωπούσε το φιλειρηνικό κίνημα της Αλβανίας, είναι ότι οι λαοί είναι φίλοι. Και πρόσθεσε: "Το αίμα που έχει χυθεί είναι αρκετό. Φτάνει η τραγωδία της Βοσνίας. Οι λαοί πρέπει να ζουν ελεύθεροι, με ειρήνη, φιλία και δημοκρατία". Επίσης, αναφέρθηκε στους Αλβανούς οικονομικούς πρόσφυγες που έχουν έρθει στην Ελλάδα, τονίζοντας ότι αποτελούν μια "δυνατή γέφυρα επικοινωνίας" μεταξύ των δύο λαών και ζήτησε τη νομιμοποίησή τους. Συνεχίζοντας ο ίδιος τόνισε: "Τα Βαλκάνια να παίζουν, να είναι ένα βαρέλι με εκρηκτικά και να γίνουν ένα βαρέλι με κρασί της φιλίας και της χαράς των λαών τους. Λέμε "ναι" στη ζωή και "όχι" στο φάντασμα που λέγεται πόλεμος. Χορτάσαμε πια με πολέμους, τραγωδίες. Θέλουμε ειρήνη στην περιοχή για τα παιδιά μας".

Ο Νικολάι Τοντόροφ,ακαδημαϊκός, αντιπρόεδρος της Ενωσης Αντιφασιστών Βουλγαρίας σημείωσε ότι είναι μια αποφασιστική στιγμή για την ανανέωση του κινήματος ειρήνης. Σχετικά με τη Συνθήκη του Ντέιτον πήρε αποστάσεις από την κριτική, που της γίνεται και τόνισε ότι η χειρότερη ειρήνη είναι καλύτερη από τον πόλεμο και άφησε αιχμές για τους Σέρβους, λέγοντας ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να σταματήσει αν το ήθελαν αυτοί.

Εντύπωση προκάλεσαν οι απόψεις που εξέφρασε ο Γιόργκι Ιβάνοφ από την ΠΓΔΜ, ο οποίος υποστήριξε ότι τα αμερικανικά στρατεύματα που βρίσκονται στη χώρα του με τον μανδύα του ΟΗΕ έχουν συμβάλει στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στη χώρα αυτή. "Η δική μας εμπειρία, είπε, είναι πολύ διαφορετική. Η συμπεριφορά της ειρηνευτικής δύναμης που βρίσκεται στη χώρα μας διαφέρει από τη στάση που περιγράφει η εισήγηση. Είμαστε η μόνη χώρα που προήλθε από τη διάλυση της Πρώην Γιουγκοσλαβίας, που δεν έχει εμπλακεί στον πόλεμο". Στη συνέχεια ισχυρίστηκε ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ βοήθησαν τον λαό της ΠΓΔΜ να νιώσει ασφάλεια και ότι η αποστολή τους είναι ειρηνευτική. Για τους λόγους αυτούς εξέφρασε τις ευχαριστίες του στις δυνάμεις του ΟΗΕ, όπως είπε και πήρε αποστάσεις από την τοποθέτηση του προέδρου της ΕΕΔΥΕ.

Παίρνοντας το λόγο ο Θ. Παφίλης έθεσε το ερώτημα: "Από ποιον κινδυνεύει η ειρήνη και η ασφάλεια στα Βαλκάνια και στον κόσμο; " Ο κίνδυνος, όπως τόνισε, προέρχεται από τη νέα τάξη. Οι λαοί δεν τρελάθηκαν ξαφνικά και ζητούν τον πόλεμο. Και πρόσθεσε: Δεν μπορεί να υπάρχει φιλειρηνικό κίνημα που να θέλει να λέγεται φιλειρηνικό και να μην βλέπει ποιος είναι ο μεγάλος εχθρός της ειρήνης, που δεν είναι άλλος από τις ΗΠΑ. Απευθυνόμενος έμμεσα στον εκπρόσωπο από την ΠΓΔΜ, σημείωσε πως "όταν εγκαθίστανται οι Αμερικανοί σε μια περιοχή δεν το κάνουν για το καλό των λαών, αλλά για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα". Ο Θ. Παφίλης έκανε λόγο για μια ιδιόμορφη κατοχή στα Βαλκάνια. Και απαντώντας στις απόψεις περί... σταθεροποιητικού ρόλου του ΝΑΤΟ αναφέρθηκε στην ελληνική εμπειρία και συγκεκριμένα στο 1974 και το Κυπριακό, αλλά και στις τελευταίες εξελίξεις στο Αιγαίο. Τόνισε την ανάγκη για διάλυση του ΝΑΤΟ και την αντικατάστασή του από συλλογικό σύστημα ασφάλειας.

Στην εμπειρία της χώρας του ως ουδέτερης χώρας αναφέρθηκε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Ειρήνης Αυστρίας Τ. Σνόνφελντ.Η ουδετερότητα, είπε, έδωσε ασφάλεια στην Αυστρία. Και πρόσθεσε ότι η ουδετερότητα αυτή μπορεί ν' αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, εξέφρασε φόβους ότι η ουδετερότητα της Αυστρίας ουσιαστικά καταργείται με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στη ΔΕΕ που θα ακολουθήσει. Και ζήτησε να ενταθεί ο αγώνας ενάντια στη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ. Σχετικά με το ΝΑΤΟ είπε ότι δε φέρνει τη "νέα τάξη", αλλά την "παλιά τάξη", για να υπογραμμίσει ότι την πραγματική νέα τάξη θα φέρουν τα κινήματα ειρήνης.

Τη δική τους εμπειρία μετέφεραν στο συνέδριο εκπρόσωποι από Επιτροπές Ειρήνης από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως Λάρισα, Μεσσηνία, Κρήτη, Πάτρα, εκπρόσωπος της "Νεανικής Δράσης για την Ειρήνη" και εκπρόσωποι μαζικών φορέων από τη Θεσσαλονίκη.

Τις εργασίες του συνεδρίου παρακολούθησαν οι βουλευτές του ΚΚΕ Στρ. Κόρακας και Γ. Κατσαρός.