Η εκλογή Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών επί σειρά ετών χαρακτηριζόταν "τυπική" διαδικασία, για την οποία ουσιαστικά ελάχιστοι έδιναν σημασία, και η επιλογή των προσώπων γινόταν λίγο "τυχαία" και πάντως σίγουρα βιαστικά. Πολλές φορές, μάλιστα, ο κάθε Γενικός Γραμματέας θεωρούσε "δεδομένο" ότι η θητεία του ανανεωνόταν για τουλάχιστον μία φορά. Αλλά, σήμερα, τα πράγματα δεν εμφανίζονται καθόλου έτσι: Η φετινή εκλογή γενικού γραμματέα, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο τέλος του χρόνου, εξελίσσεται σε θρίλερ, με πολιτικές και διπλωματικές προεκτάσεις. "Ηρωας" του... θρίλερ, ο νυν Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπούτρος - Μπούτρος Γκάλι. Και στον ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο του... κυνηγού του, η αμερικανική διπλωματία.

Ας μην αρκεστούμε όμως σε αστεϊσμούς. Οι ΗΠΑ, με σθεναρές κινήσεις, επιχειρούν πράγματι να παραμερίσουν τον νυν Γενικό Γραμματέα και επίσης επιχειρούν να πιέσουν και τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (αυτό προτείνει γενικό γραμματέα) να συνταχθούν μαζί τους. Σημεία των καιρών;

Η αμερικανική διπλωματία, ήδη, εδώ και αρκετούς μήνες, προωθεί κινήσεις οι οποίες στόχο έχουν αφ' ενός να πλήξουν την αξιοπιστία του Γκάλι και αφ' ετέρου να αποκλείσουν πιθανή ενίσχυσή του μέσα από τους κόλπους του ΟΗΕ. Στις 23 Ιούλη, ο επικεφαλής της αμερικανικής αποστολής στον ΟΗΕ, Τζέιμς Ρούμπιν, δήλωσε ότι η αντίθεση της Ουάσιγκτον στην επανεκλογή του Γκάλι είναι "αμετάκλητη", απειλώντας ταυτόχρονα ότι στην περίπτωση κατά την οποία χρησιμοποιηθούν για την προώθησή της κονδύλια του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ θα ζητήσουν "τη διεξαγωγή έρευνας". Μια τέτοια χρήση των διαθεσίμων ή του προσωπικού του ΟΗΕ "δε θα ήταν νόμιμη", κατέληξε ο Αμερικανός αξιωματούχος.

Και, στις 9 Αυγούστου, νέες κατηγορίες από πλευράς ΗΠΑ ήρθανε στο φως, με ένα δημοσίευμα της εφημερίδας "Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν", η οποία εκφράζει πολλές φορές τις απόψεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Τι έλεγε το δημοσίευμα; Οτι ο Γκάλι χρησιμοποίησε μια αφρικανική διάσκεψη (του Οργανισμού για την Αφρικανική Ενότητα, συγκεκριμένα) για να προωθήσει την επανεκλογή του, κάνοντας ένα ταξίδι στο Καμερούν. Εκπρόσωπος του ΟΗΕ αρνήθηκε τις κατηγορίες, λέγοντας ότι επρόκειτο για συνέχιση της προσπάθειας για συνολική ειρήνευση στην Αφρική.

Πού θα πρέπει να αποδοθεί αυτή η συνεχής αμερικανική πολεμική κατά του Αιγύπτιου - αλλά όχι και τόσο Αραβα, κατά την κουλτούρα του τουλάχιστον - νυν Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού; Η επίσημη αιτιολογία, αν κανείς λάβει υπόψη του την επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται σε αμερικανικές εφημερίδες, είναι ότι ο Γκάλι "δεν είναι σε θέση" να οδηγήσει τον Οργανισμό στο σχήμα εκείνο που απαιτείται να υιοθετήσει, με την έναρξη του νέου αιώνα. Επιπλέον, όπως προσθέτουν οι υποστηρικτές της άποψης, ο Γκάλι έχει καθυστερήσει ή αδυνατεί να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που οφείλεται να γίνουν, δοθείσης της νέας - μεταψυχροπολεμικής - τάξης πραγμάτων, στους κόλπους του ΟΗΕ.

Αλλά η εβδομαδιαία επιθεώρηση "Economist" δε δείχνει να παίρνει και τόσο στα σοβαρά τη φιλολογία περί διοικητικής αδυναμίας του Γκάλι. Ο πραγματικός λόγος, γράφει, που η αμερικανική διπλωματία ανθίσταται τόσο πεισματικά στην επανεκλογή του, ελάχιστα έχει να κάνει με τα διοικητικά του ΟΗΕ: ο Γκάλι "τόλμησε" να λάβει αποφάσεις μόνος του, όταν οι περιστάσεις το απαίτησαν - θέτοντας τα αμερικανικά συμφέροντα σε δεύτερη μοίρα, και καμιά φορά θέτοντας σε κίνδυνο αμερικανικές ζωές.

Ισως έτσι εξηγείται η αμερικανική αντίθεση στην επανεκλογή του Γκάλι, παρά το ότι το 1991 ήταν οι ΗΠΑ εκείνες που προώθησαν την υποψηφιότητά του. Τότε, ο Γκάλι συγκέντρωνε υψηλές προσδοκίες, ειδικά από την αμερικανική διπλωματία, που έβλεπε πιθανή, στη μεταψυχροπολεμική εποχή, την αναγόρευση του ΟΗΕ σε "αστυνόμο του πλανήτη". Αλλά οι πρωτοβουλίες που πήρε δεν άρεσαν καθόλου, μα καθόλου, στην αμερικανική πολιτική ηγεσία - ειδικά στο δεξιό της τμήμα - και σήμερα η αντίθεση στην επανεκλογή του έχει φθάσει να αποτελεί κύριο ζήτημα της... προεκλογικής εκστρατείας για την προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ, το Νοέμβρη. Και μάλιστα, ακόμη και ο ήπιος (;) Δημοκρατικός Κλίντον, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος, εμφανίζεται σκληρότερος του... Ρεπουμπλικανού Μπομπ Ντόουλ!

Το θέμα προκαλεί, εκεί που κανείς δεν το περίμενε, κάτι σύνηθες σε πολύπλοκα διεθνή θέματα, όπου καταγράφονται σημαντικές ασυμφωνίες: Συσπειρώσεις και αντισυσπειρώσεις. Οι ηγεσίες των αφρικανικών χωρών αισθάνονται ότι "τους οφείλεται" να είναι κάποιος από τον ηπειρό τους ξανά Γενικός Γραμματέας. Αλλά υπάρχουν κι άλλες υποψηφιότητες, που προωθούνται από την Ευρώπη και άλλους "παίκτες" στη σκακιέρα: η Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, η πρωθυπουργός της Νορβηγίας. Η Μέρι Ρόμπινσον, Πρόεδρος της Ιρλανδίας. Και η Σαντάκο Ογκάτα, η ανώτατη επίτροπος της Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Τρεις γυναίκες - και πολλοί λένε ότι ήρθε η στιγμή να γίνει μια γυναίκα Γενική Γραμματέας του Οργανισμού.

Οπως κι αν έχει, πάντως, θα πρέπει να αναμένεται ότι η αμερικανική διπλωματία θα κορυφώσει τις πιέσεις της, όσο οι δύο κρίσιμες ημερομηνίες πλησιάζουν: εκείνη των... αμερικανικών εκλογών, και εκείνη της εκλογής νέου Γραμματέα...

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ