Η ύπαρξη νέων κομμάτων στην εκλογική μάχη, αλλά και η αναφορά της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στην πιθανότητα μελλοντικής δημιουργίας νέων σχημάτων και απεγκλωβισμού δυνάμεων από τα υπάρχοντα, ήταν φυσικό να έχουν το δικό τους μερίδιο στη συζήτηση:

Γ. ΜΠΟΥΡΔΑΡΑΣ (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ): Ο στόχος να μην υπάρχει αυτοδυναμία την επομένη των εκλογών, αν επιτευχθεί, σημαίνει ότι στις 23 Σεπτέμβρη θα έχουμε ουσιαστικά και τυπικά πρόβλημα διακυβέρνησης της χώρας. Η πρόταση του ΚΚΕ ποια συγκεκριμένα είναι για την επίλυση αυτού του προβλήματος;

Και το δεύτερο ερώτημα: μιλήσατε όχι μόνο σήμερα αλλά και στο παρελθόν για τις τάσεις που υπάρχουν δημιουργίας νέων πολιτικών σχηματισμών. Θα ήθελα, αν ήταν εύκολο, να μας λέγατε σε ποιους συγκεκριμένα χώρους σήμερα διαβλέπετε αυτές τις τάσεις;

ΑΛ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Πρώτον, δεν ξέρω, είναι η τρίτη - τέταρτη εκλογική μάχη που εμφανίζεται το πρόβλημα της δικομματικής αυτοδυναμίας και της απώλειας της αυτοδυναμίας σαν ένας κίνδυνος. Ακυβερνησία και κενό.

Σας υπογράφω, δε θα έχουμε ούτε κενό ούτε ακυβερνησία.Αφού ψήνονται τα σενάρια. Γι' αυτό ο λαός πρέπει την άλλη μέρα από τις εκλογές να έχει δύναμη και δύναμή του είναι το ΚΚΕ, για να μπορέσει από καλύτερες θέσεις να αντιπαλέψει και αυτά τα σενάρια. Θα γίνει κυβέρνηση, μην ανησυχείτε.

Δεν έδιναν πράσινο φως στον κ. Σημίτη να γίνουν εκλογές αν δεν είχαν εξασφαλίσει και τις εναλλακτικές λύσεις. Αυτό το λέμε όχι για να γίνει μοιρολάτρης ο λαός, κάποιοι στις κορφές γράφουν τα σενάρια, αλλά ακριβώς ο λαός, ξέροντας από πριν τα σενάρια, να μπορεί να αντεπιτεθεί.

Ας μην ανησυχούμε και ας μην σκοτωνόμαστε. Τα σενάρια είναι γραμμένα. Για δείτε πόση φαγωμάρα τώρα γίνεται για να πάει ο Ανδρουλάκης στο ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ. Μέχρι και απώλειες βουλευτών και στελεχών το ΠΑΣΟΚ. Γιατί; Ψήνεται να ανοίξει ο δρόμος.

Υπάρχουν τώρα και σε άλλες δυνάμεις. Μήπως στο Συνασπισμό δεν υπάρχουν έτοιμες δυνάμεις για τη σύμπραξη; Δεν είναι τυχαίο. Η υπόθεση με τον Ανδρουλάκη, όλη αυτή η φασαρία παραμονές εκλογών, που δε συμφέρει ένα κόμμα, είναι ακριβώς γιατί θέλει να προδιαγράψει. "Ελάτε θα σας δώσουμε έδρες, θα σας δώσουμε θέσεις στη διαχείριση της εξουσίας". Αλλά οι καρέκλες δεν είναι για μας καλές, όταν έχουν σχέση με τη διαχείριση.

Ενα ζήτημα αυτό. Μην ανησυχείτε. Αυτό που μετράει είναι να κινηθεί ο τόπος προς τα εμπρός. Να αρχίσουν οι διεργασίες, το φως, η προοπτική.Θα ήταν λάθος από την πλευρά μας να κάνουμε τους μάντεις και τους προφήτες. Εμείς ξεκινάμε από την εξής βάση, που έχει επιβεβαιωθεί 100 χρόνια τώρα. Ποια βάση;Υπάρχουν τα εργατικά λαϊκά στρώματα, υπάρχουν οι μικρομεσαίοι, που ένα μεγάλο τους μέρος κυριολεκτικά ασφυκτιά κάτω από την πίεση των πολυεθνικών, των πολυκαταστημάτων κλπ. Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο μέρος της αγροτιάς, το οποίο πάνε να το εξοντώσουν - όχι βιολογικά, κι εκεί θα πάει, η φτώχεια σε εξοντώνει - αλλά να πάψουν να είναι αγρότες.

Αυτός όλος ο κόσμος δεν είναι κομμουνιστές, ούτε θα γίνουν άμεσα κομμουνιστές. Προοπτικά θα γίνουν, αλλά δε θα γίνουν άμεσα. Αυτοί θα βρουν μορφές έκφρασης. Τώρα θα είναι τυπικά πολιτικά σχήματα, παραδοσιακά, θα είναι νέες μορφές και συσπειρώσεις; Δε θα τα ιδρύσουμε εμείς αυτά τα σχήματα, δε θα τα φτιάξουμε στα γραφεία του ΚΚΕ. Θα τα γεννήσει η πάλη.Και ξέρετε, η ιστορία όλων των χωρών έχει δείξει πολλές μορφές πολιτικής και κοινωνικής έκφρασης της δύναμης αυτής της αντίστασης, της δύναμης για βαθιές αλλαγές και ανατροπές.

Και μ' αυτή την έννοια, αυτά τα είπαμε και στο Συνέδριό μας, είναι γραμμένα, το ΚΚΕ θα επιδιώξει κοινή δράση και σύμπραξη σε ένα ζήτημα, σε δύο, σε περισσότερα, ανάλογα. Ενα κόμμα πρέπει να βοηθάει την τάση. Δεν μπορεί να κλείνει σε συνταγές τις εξελίξεις και να τις προκαθορίζει. Τις τάσεις πρέπει να βοηθάει.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κάνατε αυτό το λόγο για δυνατότητα σχηματισμού νέων πολιτικών σχηματισμών. Πώς το εννοείτε αυτό; Εννοείτε ότι αυτή η εκλογική μάχη θα δώσει δυνατότητα διάσπασης στις πολιτικές δυνάμεις;

ΑΛ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Οχι, μιλάμε για τις τάσεις και τις εξελίξεις, που πολλές φορές μετά από μεγάλες μάχες, είτε επιταχύνονται θετικά, είτε και επιβραδύνονται. Επόμενα, όσο πιο ψηλό είναι το ποσοστό του ΚΚΕ, πιστεύουμε, θα επιταχυνθούν οι θετικές εξελίξεις.Τώρα, να κάνουμε πλήρη χρονικό προσδιορισμό, ο λαός πρέπει να δει την τάση. Διότι κοιτάξτε, το ΚΚΕ αφαιρεί ψήφους από το δικομματισμό, αλλά και αδυνατίζει την εμβέλεια και την επιθετικότητα της αντιδραστικής, της αντιλαϊκής πολιτικής.

Δεν αφαιρεί μόνο ψήφους από τα δύο κόμματα, δεν τους μειώνει μόνο τους βουλευτές, τους μειώνει και τη δυνατότητα και την ευχέρεια να αντεπιτίθενται. Κάνει πιο αποτελεσματική τη λαϊκή παρέμβαση.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ (MEGA): Σε αυτές τις εκλογές κατεβαίνει για πρώτη φορά ένα κόμμα του οποίου πολλές θέσεις ταυτίζονται ή βρίσκονται πολύ κοντά στις θέσεις του κόμματός σας. Μιλάω για το Δημοκρατικό Κίνημα του κ. Τσοβόλα.

Φοβάστε ότι αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στο εκλογικό ποσοστό του κόμματός σας;

ΑΛ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Εμείς καθόλου δε φοβόμαστε. Αντίθετα θέλουμε να υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις με παραπλήσιες και συγγενικές θέσεις. Αμα φοβόμαστε τέτοιες πολιτικές δυνάμεις, τότε τι κάνουμε δηλαδή; Αφού λέμε για μέτωπα, για συσπειρώσεις, για προοπτική βαθιών ανατροπών; Εμείς στενοχωριόμαστε που δεν υπάρχουν ως τα σήμερα τέτοιες δυνάμεις. Οχι να τις φοβόμαστε.

Αλλά ας πάρουμε τώρα το συγκεκριμένο κόμμα. Βεβαίως είναι ένα καινούριο κόμμα θα μου πείτε, όμως έχουμε το εξής δεδομένο: Πρώτο, βγαίνει ο αρχηγός του ο κ. Τσοβόλας και λέει, εγώ είμαι με το ΠΑΣΟΚ μέχρι το 1990.

Κοιτάξτε να δείτε, το ΠΑΣΟΚ, ξέρει πάρα πολύ καλά ο ελληνικός λαός ότι το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε με φόρα, με θετικά συνθήματα και τα ξεπούλησε όλα. Καθαρά πράγματα. Και το ΠΑΣΟΚ έχει τεράστια ευθύνη γι' αυτή την κατάσταση στην Ελλάδα. Για τη μοιρολατρία, για την απάθεια, για την υπόσκαψη του μαζικού λαϊκού κινήματος, που είχε συμβάλει να αναπτυχθεί μέχρι το 1981.

Αυτό λέει ο κ. Τσοβόλας. Θα ξαναδοκιμάσουμε δηλαδή την πορεία του ΠΑΣΟΚ; Δηλαδή τα ραντεβού με την ιστορία, τα μεγάλα λόγια, "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο", το οποίο σαν σύνθημα ήταν σωστό, αλλά ήταν μεγάλα λόγια στο στόμα του ΠΑΣΟΚ. Θέλει να μας πάει ο κ. Τσοβόλας να ξαναγυρίσουμε πίσω; Να ξαναδοκιμάσουμε τη συνταγή της 8ετίας στο ΠΑΣΟΚ; Ε, όχι. Πάμε πίσω έτσι.

Δεύτερο. Ο κ. Τσοβόλας, το ΔΗΚΚΙ, λέει και τα εξής αντιφατικά πράγματα. Ενώ από τη μια μεριά μιλάει με σκληρά λόγια, που σε μερικές περιπτώσεις θυμίζουν και εμάς, για το μεγάλο κεφάλαιο, για την πλουτοκρατία κλπ., την ίδια ώρα λέει: κοινωνική ειρήνη και συνεργασία των παραγωγικών τάξεων.

Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Συνεργασία του ΣΕΒ με την εργατική τάξη. Συνεργασία των ιδιοκτητών μεγάλων κατασκευαστικών εταιριών, μεγαλεμπόρων και μεγαλοεισαγωγέων με τους μικρομεσαίους.

Συνεργασία δηλαδή του ΚΟΝΤΙΝΕΝΤ και του ΠΡΑΚΤΙΚΕΡ με τον έμπορο και το βιοτέχνη. Αυτά τα λέει και γραπτά ο κ. Τσοβόλας. Ε, αυτό από χέρι σημαίνει πλήρη αφοπλισμό των λαϊκών στρωμάτων. Δηλαδή, να συνεργαστείς με αυτούς που σε ξεζουμίζουν. Δε γίνεται αυτό το πράγμα.

Μ. ΜΑΝΗ (ΦΛΑΣ): Ας πούμε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης των προηγούμενων συναδέλφων. Στο χτεσινό σας άρθρο στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ, μεταξύ άλλων λέτε, ότι το ΚΚΕ εάν ισχυροποιηθεί, μπορεί να συμβάλει σε θετικές μετεκλογικές διεργασίες και καταλήγετε "για να λυτρωθούν ενδεχομένως δυνάμεις από τη μέγκενη του δικομματισμού και της συναίνεσης".

Υποθέτω, μιλάτε για υπαρκτές, για σημερινές δυνάμεις εφόσον λέτε, ότι ίσως λυτρωθούν. Επειδή το "δυνάμεις" είναι γενικό, έχετε ξεκαθαρίσει ότι κόμματα δεν υπάρχουν σήμερα. Με το "δυνάμεις" τι εννοείτε;

ΑΛ. ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Επειδή είμαστε τώρα σε εκλογές και πρέπει να σκεφτόμαστε και λίγο με όρους εκλογικούς, πόσοι ψήφισαν το ΠΑΣΟΚ το 1993; Πόσοι ψήφισαν τη ΝΔ και τα άλλα κόμματα; Είναι δυνατόν εμείς να σκεφθούμε - ας πάρω τα δυο μεγάλα κόμματα - ότι όλοι αυτοί που ψηφίζουν τα κόμματα ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, είναι εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου και της συναίνεσης και της ιμπεριαλιστικής πράξης πραγμάτων; Ελεος, δεν το πιστεύουμε κάτι τέτοιο.

Μέσα σ' αυτά τα κόμματα, υπάρχουν δυνάμεις οι οποίες κατά τη γνώμη μας ανήκουν, αλλά είναι έτοιμες δυνάμεις να δρασκελίσουν το κατώφλι. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αγωνιστεί, έχουν δώσει μάχες. Συλλαλητήρια, κινητοποιήσεις και στο χώρο του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Δεν πάλεψαν; Τις κινητοποιήσεις τις έκαναν μόνο οι κομμουνιστές; Τις εμπνεύσαμε, τις βοηθήσαμε, είμαστε μπροστά, αλλά δεν είμαστε μόνοι μας.

Κατ' αρχήν, μιλάμε γι' αυτές τις δυνάμεις. Και είναι πολλές. Και είναι άνθρωποι οι οποίοι έχουν δράσει και σαν πρωτεργάτες στους διάφορους χώρους. Ξέρω πού το πάτε. Ολο περιστρέφεται το θέμα, συνεργασία του ΚΚΕ με τις σημερινές πολιτικές δυνάμεις. Οι συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις έχουν συγκεκριμένη πολιτική πρακτική, αφήστε τι λένε στα προγράμματα.

Μπορούμε δηλαδή να συνεργαστούμε εμείς με τα κόμματα εκείνα που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη του Μάαστριχτ; Που συμφωνούν, ναι, η Ελλάδα να συμμετέχει στη νέα στρατηγική του ΝΑΤΟ; Η οποία καταργεί σύνορα, η οποία προβλέπει ανοιχτές επεμβάσεις στο εσωτερικό των χωρών, προβλέπει αλλαγή συνόρων, προβλέπει συγκρότηση δολοφονικών πολυεθνικών δυνάμεων. Και θα οδηγήσουν εκεί και Ελληνες φαντάρους να πάνε. Μπορούμε να συμφωνήσουμε με αυτά τα κόμματα;

Θα μου πείτε, μα έχουν βγει υπέρ; Κοιτάξτε, γενικά έχουν πει ναι, συμμετοχή. Δεύτερον, έχουν κρύψει από τον ελληνικό λαό τέτοια πράγματα, ακριβώς για να μην κριθούν και τα ίδια τα κόμματα ότι συμφωνούν. Ε, δεν μπορούμε να πάμε με αυτά τα κόμματα. Δεν πάνε να σηκώνουν παντιέρα επανάστασης, δεν πάνε να σηκώνουν παντιέρα σοσιαλισμού, δεν πάνε να σηκώνουν παντιέρα της Αριστεράς. Τα λόγια μετράνε ή οι πράξεις; Αυτό, είναι καθαρό. Τώρα, εάν στο μέλλον εμφανιστούν αυτές οι δυνατότητες, γιατί θα πούμε όχι; Αλλά γιατί συζητάμε τώρα, τι θα γίνει μετά από τρία χρόνια και δυο χρόνια; Εμείς αυτό θέλουμε να συζητήσουμε με τον ελληνικό λαό, έχεις μια συγκεκριμένη μάχη, 22 Σεπτέμβρη. Αυτή τη μάχη πρέπει να τη δώσεις όσο γίνεται καλύτερα. Στις 23 Σεπτέμβρη, βεβαίως και μετά, θα συνεχίσεις τους αγώνες σου από καλύτερες θέσεις.

Εμείς δεν κρύβουμε τις θέσεις μας, τις λέμε. Ρωτήστε τα άλλα κόμματα τι θα κάνουν μετά από τις εκλογές. Τι θα κάνουν στα συγκεκριμένα; Στην αγροτική πολιτική, σε μια σειρά ζητήματα, τι θα κάνουν; Οχι τις γενικούρες, "εκσυγχρονισμός", "ανανέωση", "νέες ιδέες", "νέα πολιτική", "νέα εποχή", "προκλήσεις" και κάτι τέτοια. Συγκεκριμένα. Θα συμβιβαστούμε με αυτό ή θα το αντιπαλέψουμε; Θα ζητήσουμε την κατάργησή τους ή όχι;

Θα κάνουμε δημοψήφισμα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ για να ανοίξουμε δρόμους ουσιαστικής αντίστασης; Θα πάρουμε μέρος στις πολυεθνικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ; Θα αφήσουμε να διχοτομηθεί η Κύπρος; Θα δεχτούμε την αμφισβήτηση των συνόρων; Θα πάμε στη Χάγη για να βάλουμε για συζήτηση τα σύνορα της Ελλάδας; Ας τοποθετηθούν σε αυτά. Οχι θεωρίες.