"Ε, όχι δα να μας πούνε, έτσι ή αλλιώς, γιατί επιμένουμε στη συνέπεια".

Κλέβω αυτή την ιερή αγανάκτηση της Κατερίνας Μάτσα, υπεύθυνης του προγράμματος απεξάρτησης στο περίπτερο "18 Ανω", σε μια από τις συνομιλίες μας γι' αυτήν τη συνέντευξη. Δεν προσωποποιείται η αγανάκτηση, αλλά κατατίθεται ως έκφραση εκείνων των ανθρώπων, που δίνουν τη μάχη της απεξάρτησης και γι' αυτό καταγράφεται, χωρίς άδεια.

Η συνέντευξη με την Κ. Μάτσα ήταν "δύσκολη" αυτή τη φορά. Ηταν "δύσκολη", με την έννοια ότι έπρεπε να τεθούν για συζήτηση πάρα πολλά. Τελικά, επιλέχτηκε η μορφή των άμεσων διαλόγων με γενικότερες προσεγγίσεις του θέματος των ναρκωτικών, που πηγάζουν από την καθημερινή, επιστημονική και στην "πρώτη γραμμή" αντιμετώπιση των ναρκωτικών.

- Πώς αισθάνονται οι επιστήμονες, αλλά και τα παιδιά των θεραπευτικών κοινοτήτων, που δίνουν τη μάχη της απεξάρτησης μέσα στο ναρκοκλίμα των τελευταίων ημερών;

- Αγανάκτηση για την υποκρισία μιας μερίδας, κυρίως του πολιτικού κόσμου, συνηγορούσης της πλειοψηφίας των ΜΜΕ, για την αντιμετώπιση με αυτόν τον τρόπο του προβλήματος.

Η αντιμετώπιση αυτή συσκοτίζει τις πραγματικές αιτίες του προβλήματος και αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από έναν ουσιαστικό προβληματισμό πάνω στο θέμα, χειραγωγεί συνειδήσεις και, βέβαια, δεν αφήνει τον κόσμο να ασχοληθεί ,όχι μόνο με τις αιτίες του προβλήματος, αλλά με τα δικά του πραγματικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, που τον καίνε σήμερα. Και, βέβαια, με το αζημίωτο κάποιων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Είναι μια πολύ μεγάλη επιχείρηση, που δεν έχει ως στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά άλλους στόχους: Οικονομικούς, ιδεολογικούς, πολιτικούς και ενάντια σ' αυτό οι άνθρωποι που ασχολούνται με το πρόβλημα, τόσο οι ειδικοί, όσο και αυτοί που βρίσκονται στην απεξάρτηση έχουν να δώσουν και δίνουν τη μάχη τους.

- Εκτός από τη συσκότιση, ποιες είναι οι άλλες πλευρές;

- Τεράστια υπερκέρδη. Σκεφτείτε μόνο τα αποτελέσματα της μεγάλης τηλεθέασης.

- Ενας γονιός, που αίφνης ανακαλύπτει ότι το παιδί του κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών, τι κάνει;

- Πρώτα πρώτα, δε χάνει την ψυχραιμία και δε βυθίζεται στην ντροπή. Αποφεύγει να το πάει στην Αστυνομία. Προσπαθεί να δημιουργήσει τους ουσιαστικούς όρους διαλόγου με το παιδί του, να το ακούσει. Να προσπαθήσει να καταλάβει τι συμβαίνει στην ψυχή του παιδιού του και γιατί αυτό το παιδί χρειάστηκε να πάρει κάποια ουσία. Αφού εγκαθιδρυθεί αυτός ο διάλογος μέσα στην οικογένεια, αυτή πρέπει να καταφύγει σε ειδικούς για την αντιμετώπιση σε άλλο, ευρύτερο πλαίσιο των πραγματικών προβλημάτων.

- Αν ο γονιός δεν έχει αυτά τα εφόδια, τι κάνει;

- Εφόσον δεν τα καταφέρει με τη συζήτηση, ας απευθυνθεί στους ειδικούς. Υπάρχουν οι συμβουλευτικοί σταθμοί, τα τμήματα εφήβων και νέων, να μάθει να συζητάει με το παιδί του. Ακόμα πρέπει να συνεργαστεί με τους εκπαιδευτικούς, γιατί και αυτοί βρίσκονται συνεχώς με το παιδί και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή του και μπορούν να παρέμβουν σε αυτό το σημαντικό διάλογο.

- Με τα παιδιά του δρόμου, που ψάχνουν "το τίποτε", τι γίνεται;

Εδώ είναι ο ρόλος του κράτους. Να τα μαζέψει απ' τα χαρτόκουτα που κοιμούνται και να τους εξασφαλίσει υγιεινές συνθήκες διαμονής και να επιχειρήσει την ένταξη σε προγράμματα απεξάρτησης όσων είναι χρήστες. - Εστω, ότι γίνεται ένα "ντου" της Αστυνομίας. Μετά, το λόγο έχει το αστυνομικό δελτίο με τις συλλήψεις;

- Θα πρέπει να σταματήσει αυτή η κατάσταση. Πιστεύω ότι είναι ένα παιγνίδι της Αστυνομίας, που φορτώνει όλη αυτή την ιστορία στους νέους για να συγκαλύψει το γεγονός ότι οι μεγάλοι έμποροι της ηρωίνης βρίσκονται σε πολύ ψηλά κλιμάκια και είναι αυτοί που διαφεύγουν πολύ εύκολα και αποφυλακίζονται ακόμα ευκολότερα. Είναι αυτοί που διακινούν τα σκληρά ναρκωτικά και είναι αυτοί που συμβάλλουν στο στήσιμο τέτοιων επιχειρήσεων, για να μαζεύει η Αστυνομία τους πιτσιρικάδες με το χασίς. Η καθημερινή "ανακάλυψη" πιτσιρικάδων με χασίς αφήνει στο απυρόβλητο τους μεγαλέμπορους, οι οποίοι έχουν προσβάσεις σε πολλά επίπεδα.

- Ποια θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση του χρήστη;

- Σίγουρα, δεν πρέπει να πάει στη φυλακή. Αν μπει εκεί, είναι ο πιο "ασφαλής" τρόπος, για να καταλήξει, από απλός χρήστης, σε ηρωινομανή. Ο εξαρτημένος θα πρέπει να έχει ευκαιρίες και να του γίνουν προτάσεις στην πράξη και όχι στα λόγια.

- Τι σημαίνει στην πράξη;

- Να υπάρχουν θεραπευτικά προγράμματα...

- Που δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή για τις ανάγκες που υπάρχουν

- Οφείλει, λοιπόν, η πολιτεία να μην είναι υποκρίτρια. Πρέπει, αφ' ενός, να ενισχύσει τα ήδη λειτουργούντα και - το σπουδαιότερο - να φτιάξει νέα προγράμματα.

Αυτό πρέπει να απαιτήσουμε στο επίπεδο της θεραπείας και όχι να του λες μπες στη μεθαδόνη, διότι αυτό δεν είναι θεραπεία.

- Γιατί δεν είναι θεραπεία;

- Αναπαράγει τον ίδιο τρόπο ζωής.

- Ο γονιός, που δεν μπορεί να πείσει το παιδί του για να μπει σε κάποιο πρόγραμμα, έχει την κρυφή ελπίδα για τα υποκατάστατα;

- Αν αντικαταστήσει μια ουσία με μια άλλη, το αφήνει να βουλιάξει ακόμα περισσότερο στην εξάρτηση.

- Γιατί θα βουλιάξει;

- Το θέμα δεν είναι το είδος της ουσίας. Είναι το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος έχει υποτάξει τη ζωή του στην αναζήτηση μιας ουσίας. Εχουν φύγει απ' τη ζωή του ενδιαφέροντα, ασχολίες, αναζητήσεις, κοινωνικές σχέσεις, ... τα πάντα. Επομένως, είτε του δόσεις ηρωίνη, υπνοστεντόν, μεθαδόνη, μορφίνη ή οτιδήποτε άλλο, η εξάρτηση παραμένει. Απλά, τον νομιμοποιείς. Και, βεβαίως, τον αφήνεις στο περιθώριο.

- Ο γονιός μπορεί να επιμείνει στη δοκιμή του υποκατάστατου

- Υπάρχουν γονείς, που αγοράζουν ναρκωτικά με την κρυφή ελπίδα ότι έτσι θα τα σώσουν απ' τη φυλακή ή θα τα αποτρέψουν από κάποια παρανομία. Ο γονιός είναι απελπισμένος και μπορεί να κάνει οποιαδήποτε σκέψη και πράξη λάθος. Το θέμα είναι να του πεις καθαρά, και να τον κάνεις να καταλάβει, ότι δε λύνει το πρόβλημα. Αλλιώς, ως πού θα φτάσει;

Υπάρχουν περιπτώσεις, που χρειάστηκε να δουλέψουμε μέχρι και ένα χρόνο μαζί με τους γονείς, μέχρι να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις να μπει το παιδί στη θεραπεία. Μέχρι να μπει το παιδί στη θεραπεία, πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα στην οικογένεια και πρέπει να αλλάξει και η στάση των γονιών.

- Κι αν σ' αυτό το διάστημα συμβεί το μοιραίο;

- Καταλαβαίνω αυτή την αγωνία. Γι' αυτό και χρειάζεται καλύτερη συνεργασία των γονιών με τα προγράμματα, για να μπορέσουν να πιέσουν καλύτερα το παιδί συναισθηματικά, ν' αλλάξουν τη στάση τους και να το βοηθήσουν να πάρει τη μεγάλη απόφαση.

Η μεθαδόνη δε θα το σώσει. Στη μεθαδόνη συνήθως γίνεται συνδυασμός. Παίρνουν νόμιμα τη μεθαδόνη και παράνομα την ηρωίνη.

Η μεθαδόνη έχει συγκεκριμένες ενδείξεις: Οταν ο άλλος έχει αποτύχει σε όλα τα άλλα προγράμματα, όταν έχει ΕΪΤΖ, όταν είναι καρκινοπαθής, ή σε μια έγκυο γυναίκα.

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ