Υπάρχει, λέει η Κ. Μάτσα, διαφορά ανάμεσα στη χρήση κάποιας ουσίας και στην τοξικομανία, την εξάρτηση δηλαδή ως τρόπο ζωής. Και αυτός ο τρόπος ζωής δεν επιλέγεται απλά και μόνο επειδή υπάρχουν διαθέσιμα ναρκωτικά. Η τοξικομανία είναι το προϊόν της συνάντησης, σε μια δεδομένη στιγμή, μιας ουσίας με μια προσωπικότητα ευάλωτη, ελλειμματική, εύθραυστη, με εσωτερικά κενά, με βαθιές και ανικανοποίητες συναισθηματικές ανάγκες, μια προσωπικότητα που προδιαθέτει στην εξάρτηση, μέσα σ' ένα πλαίσιο οικογενειακό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό, που βρίσκεται σε βαθιά κρίση.

Ο νέος στρέφεται στις ουσίες και γίνεται τοξικομανής, γιατί δεν αντέχει τον εαυτό του και τους άλλους μέσα στην πραγματικότητα που ζει, γιατί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να στηριχτεί στις δυνάμεις του και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, γιατί ψάχνει να βρει ένα δρόμο φυγής από την ανυπόφορη, μίζερη πραγματικότητα που τον συνθλίβει, γιατί βλέπει τους ανθρώπους γύρω του, ακόμα και τους γονείς του, να κάνουν το ίδιο, ν' ακολουθούν και αυτοί το δρόμο της δικής τους φυγής (με ηρεμιστικά, με αλκοόλ, με την τηλεόραση και άλλους τρόπους).

Ο έφηβος μπορεί να δοκιμάσει διάφορες ουσίες από περιέργεια, πειραματισμό, μίμηση. Δε γίνεται όμως τοξικομανής, επειδή απλά δοκίμασε. Δε γίνεται τοξικομανής, επειδή απλά τον ελκύει η παρανομία. Γίνεται τοξικομανής για να αισθάνεται διαφορετικός από τους άλλους, τους βολεμένους, τους ισοπεδωμένους, τους καταναλωτικούς, τους ατομικιστές, τους αδιάφορους, τους καθημερινούς ανθρώπους χωρίς ιδανικά και αξίες. Γίνεται τοξικομανής, για να υποφέρει λιγότερο από την επιθετικότητα των άλλων, για να αντέξει τον ψυχικό του πόνο. Γίνεται τοξικομανής για ν' αντέξει την κρίση του και την κρίση της κοινωνίας, όπως αυτός "διαθλάται" μέσα από την οικογένεια του σε κρίση. Γίνεται τοξικομανής, για ν' αποκτήσει μια κοινωνική ταυτότητα, να μπει σ' έναν κοινωνικό ρόλο, να ενταχθεί σε μια ομάδα "διαφορετικών", "παράνομων", "παρεκκλινόντων", "περιθωριακών", σαν μια απελπισμένη κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στην κοινωνία της αποξένωσης, της εξατομίκευσης, της μοναξιάς, που αρνείται στο νέο οποιαδήποτε αναγνώριση ενηλικίωσης, που δεν του αφήνει περιθώρια ανεξαρτητοποίησης, που ενισχύει με κάθε τρόπο τα άγχη και τις ανασφάλειές του, που δεν του δίνει ευκαιρίες για να αναλάβει τις ευθύνες του, δεν του αφήνει περιθώρια να εκπαιδευτεί και να βάλει μακροπρόθεσμους στόχους, τον καταδικάζει στην ανεργία και τη μιζέρια, τον θεωρεί ακατάλληλο να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο, τον αποκλείει.

Στη σημερινή εποχή του γενικευμένου κοινωνικού αποκλεισμού η ίδια η εφηβεία συνιστά ένα γκέτο, εμποδίζοντας την πρόσβαση του εφήβου στην ωριμότητα, τη διανοητική, τη συναισθηματική, την ψυχολογική, εμποδίζοντας την ανάπτυξη δεσμών κοινωνικής αλληλεγγύης, την πίστη σε κοινωνικές αξίες και αναφορές, εμποδίζοντας τελικά την κοινωνική του ενσωμάτωση τόσο σε επίπεδο οικονομικό όσο και σε επίπεδο κουλτούρας. Τη συγκρότηση δηλαδή της κοινωνικής του ταυτότητας. Πριν ο νέος αναζητήσει τα ναρκωτικά στο περιθώριο, έχει ήδη αισθανθεί ο ίδιος κοινωνικά αποκλεισμένος, ζώντας κάτω από τη διαρκή απειλή της ανεργίας, του ΕΪΤΖ, της εξαθλίωσης.

Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος υπάρχει για όλους τους νέους σήμερα, που βιώνουν την κρίση σε όλα τα επίπεδα και κάποιοι απ' αυτούς - οι πιο ευάλωτοι, οι πιο ανώριμοι συναισθηματικά - δεν την αντέχουν. Δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός από κανένα και για κανένα.