Η τουρκική επιχείρηση στο B. Ιράκ συνεχίζεται. Δώδεκα μέρες μετά την εισβολή του, ο τουρκικός στρατός εγκαθίσταται, απλώνεται, αλλά δε φαίνεται να πολεμά. Η Δύση αρχίζει να αντιδρά περίεργα, μάλλον ασυνήθιστα, προς τη φίλη και σύμμαχο Τουρκία. Ολα δείχνουν πως ο αληθινός σκοπός της επιχείρησης και τα διακυβευόμενα σε αυτήν διαφέρουν σημαντικά από αυτά που προβάλλονται επίσημα.

Η εισβολή του τουρκικού στρατού στο βόρειο Ιράκ έγινε τη Δευτέρα, 20 Μαρτίου. Περισσότεροι από 35.000 Τούρκοι στρατιώτες, μια δύναμη σημαντικά μεγαλύτερη από αυτήν του κυπριακού "Αττίλα", πέρασαν εκείνο το πρωί τα σύνορα και με την υποστήριξη ισχυρού πυροβολικού και αεροπορίας άρχισαν να αναπτύσσονται στα εδάφη του ιρακινού Κουρδιστάν. Το γενικό Επιτελείο υποστήριξε ότι στόχος της επιχείρησης είναι η εξόντωση των 2.500 περίπου Κούρδων ανταρτών του ΡΚΚ, που διαθέτουν βάσεις στη συγκεκριμένη περιοχή. Επιπλέον, πρόσθεσε πως, αν αυτοί "εκκαθαριστούν", θα καταστεί εξαιρετικά δυσχερής ο ανεφοδιασμός των 10.000 περίπου ανταρτών, που υπολογίζεται ότι πολεμούν στο εσωτερικό της χώρας και έτσι ο τουρκικός στρατός θα μπορέσει να τους πλήξει ευκολότερα. Μέχρις εδώ, καλά.

Από τότε, όμως, έχουν περάσει δέκα μέρες και, καθώς φαίνεται, Κούρδοι αντάρτες δεν υπάρχουν πουθενά στο βόρειο Ιράκ. Η είναι παρά πολύ λίγοι. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, όσοι βρίσκονταν εκεί, καλά πληροφορημένοι για τις επικείμενες κινήσεις του τουρκικού στρατού, εγκατέλειψαν την περιοχή πριν αυτός φτάσει.

Πρώτες συμμαχικές αντιδράσεις...

Την ημέρα που άρχισε η επίθεση, η τουρκική κυβέρνηση είχε διαβεβαιώσει τους Αμερικανούς εταίρους της ότι η επιχείρηση θα ήταν περιορισμένης έκτασης και διάρκειας. Γι' αυτό, άλλωστε, η Ουάσιγκτον την επικρότησε ανοιχτά και οι Ευρωπαίοι έδειξαν μάλλον αδιάφοροι. Οσο περνούσαν, όμως, οι μέρες οι Τούρκοι αξιωματούχοι άρχισαν να κάνουν λόγο για την ανάγκη μακρόχρονης παραμονής στην περιοχή, ανάγκη που δε δικαιολογείται από τον επίσημα προβαλλόμενο στόχο. Αλλοι μίλησαν για εξάμηνο, ορισμένοι για ολόκληρο χρόνο. Τα πράγματα άλλαζαν σιγά σιγά.

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί άρχισαν να πραγματοποιούν μια μικρή, αλλά σημαντική, στροφή. Οι ΗΠΑ άρχισαν να μιλούν για γρήγορη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το βόρειο Ιράκ. Η Γερμανία ανακοίνωσε αναστολή των παραδόσεων στρατιωτικού υλικού προς την Αγκυρα και πάγωμα του κονδυλίου χρηματοδότησης της κατασκευής δύο τουρκικών φρεγατών σε γερμανικά ναυπηγεία, βάζοντας όρους ακόμη και για πολιτική επίλυση του κουρδικού. Και η Γαλλία έφτασε να πει ότι, όσο η Τουρκία συνεχίζει την επιχείρησή της στο βόρειο Ιράκ, η συμφωνία τελωνειακής σύνδεσης δε θα επικυρωθεί και πως ενδέχεται η Ευρωπαϊκή Ενωση να της επιβάλλει ακόμη και εμπάργκο όπλων!

Οι αμφιβολίες για το πρακτικό αντίκρισμα όλων αυτών των αυστηρών υπομνήσεων, βέβαια, παραμένουν, αφού η πολιτική των Ευρωπαίων έναντι της Τουρκίας, είναι παραδοσιακά χαλαρή και ευνοϊκή. Ωστόσο, οι ασυνήθιστα κοφτοί και ψυχροί αυτοί τόνοι κάτι σημαίνουν. ΗΠΑ, Γερμανία και Γαλλία, με τις συγκεκριμένες δηλώσεις του διαταράσσουν την πατροπαράδοτη ΝΑΤΟική "αλληλεγγύη" και, αναμφίβολα, θα έχουν σοβαρούς λόγους για αυτό.

... και πιθανές αιτίες τους

Οι σοβαροί αυτοί λόγοι, σύμφωνα τουλάχιστον με τους "Τάιμς της Νέας Υόρκης" και τον συνεργάτη τους, έμπιστο σύμβουλο επί στρατηγικών θεμάτων του Ρ. Νίξον, Ουίλιαμ Σαφάιρ, βρίσκονται στα πετρέλαια του Ιράκ και την επιθυμία της Τουρκίας για συνεννόηση και συνεργασία με την κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Ο Σαφάιρ υποστηρίζει πως ο πραγματικός σκοπός της τουρκικής εισβολής στο βόρειο Ιράκ είναι η διασφάλιση του ελέγχου του πετρελαιαγωγού που περνά από το Φισκαμπούρ, περιοχή που δεν ελέγχει πια ο Σαντάμ Χουσεφιν. Αγκυρα και τουρκικός στρατός ενεργούν σε συνεννόηση με τη Βαγδάτη για να διασφαλίσουν τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις από τους "απρόβλεπτους" Κούρδους και θα επιδιώξουν να παραμείνουν στην περιοχή μέχρι να αρθούν οι κυρώσεις σε βάρος του Ιράκ και να αναλάβει εκ νέου τον πλήρη έλεγχο των εδαφών του.

Οι εκτιμήσεις του Σαφάιρ μπορεί να είναι σωστές, μπορεί και όχι. Πάντως, οδηγούν πιο κοντά σε δύο παράγοντες, που δεν αποκλείεται να έχουν πολύ μεγαλύτερη σχέση με την τουρκική εκστρατεία από ό,τι αρχικά φάνηκε. Ο λόγος για το Ιράκ και τη δική του κουρδική κοινότητα.

Οι πιο τυχεροί από τους άλλους

Οι Κούρδοι του Βορείου Ιράκ έμοιαζαν, στο διάστημα 1991 - 1994, ως ο τυχερότερος από τους κουρδικούς πληθυσμούς των κρατών της περιοχής. Σε αντίθεση με τους ομοεθνείς τους του Ιράν, της Συρίας αλλά, κυρίως, της Τουρκίας, που ζούσαν κάτω από την άγρια καταστολή, είχαν κατορθώσει - χάρη στη διεθνή συγκυρία, τις συμπτώσεις των δυτικών συμφερόντων και την πολυεθνική δύναμη προστασίας που εδρεύει στην Τουρκία - να συγκροτήσουν ένα δικό τους αυτόνομο κουρδικό κράτος στα βουνά του ιρακινού Κουρδιστάν.

Ο στόχος του ιρακινού κουρδικού κινήματος για τη μετατροπή του αυτόνομου εδαφικού θύλακα σε ανεξάρτητο κράτος δεν κατέστη, βέβαια, δυνατό να επιτευχθεί, αφού σύσσωμη η Δύση αντιτάχτηκε σε αυτόν. Σε γενικές γραμμές, όμως, το αυτόνομο κουρδικό κράτος και τα δύο μεγάλα κόμματα - οργανώσεις που το κυβερνούσαν, το "Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν" και η "Πατριωτική Ενωση του Κουρδιστάν" είχαν να επιδείξουν πολλά στους τομείς της αναδιοργάνωσης της ζωής και της βελτίωσης των συνθηκών της. Αλλά οι εμφύλιες συμπλοκές, που, από τον Μάη του 1994, άρχισαν να φέρνουν σε αντιπαράθεση τις δύο οργανώσεις, για λόγους κυρίως οικονομικούς και εξουσίας και, κατά δεύτερον, πολιτικούς, διέψευσαν τα όνειρα.

Η διάσπαση του ιρακινού κουρδικού κινήματος φαίνεται ότι ενθάρρυνε τους εχθρούς. Αξιοποιώντας τις εμφύλιες συγκρούσεις στο ιρακινό Κουρδιστάν, που κάθε τόσο επαναλαμβάνονται, πρώτη η Βαγδάτη, γύρω στα μέσα του Φλεβάρη, συγκέντρωσε στρατεύματά της στη μεθόριο του 36ου παράλληλου και επιτέθηκε εναντίον των θέσεων της "Πατριωτικής Ενωσης". Οι εχθροπραξίες σταμάτησαν εκεί λίγες μέρες πριν την είσοδο του τουρκικού στρατού στο βορρά του ιρακινού Κουρδιστάν, για να επαναληφθούν πάλι την περασμένη Παρασκευή.

Με την τουρκική εισβολή στο βορρά του κρατιδίου, η κατάσταση στην περιοχή επιδεινώνεται. Οι Τούρκοι στρατιώτες αναπτύσσονται στις περιοχές που ελέγχει το "Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν" και οι αξιωματούχοι του, είτε από φόβο, είτε από λάθος εκτίμηση, συνεργάζονται μαζί τους, αφήνοντάς τους να κινούνται κατά βούληση. Ο διπλός αυτός κλοιός - Βαγδάτης και Αγκυρας - ίσως δεν είναι τυχαίος. Οι Κούρδοι του Ιράκ, κυκλωμένοι από παντού, χάνουν πλέον τον έλεγχο της περιοχής τους. Η εισβολή του τουρκικού στρατού συντελεί στην πλήρη αποσταθεροποίηση του "αυτόνομου κρατιδίου" του ιρακινού Κουρδιστάν, πλήττοντας το κουρδικό κίνημα στο σύνολό του και υποβοηθώντας καίρια στην έλευση άλλης μιας αποτυχίας στην ιστορία των προσπαθειών του για ανεξάρτητη πατρίδα.

Μαριάννα ΤΟΛΙΑ