Οι τεχνοκράτες, που επεξεργάστηκαν το σχεδιασμό, είχαν ρητή την εντολή που το νόημά της είναι: "Να μην αποφοιτούν από το λύκειο περισσότεροι απ' όσους θέλω να δεχτώ στην ΑΕ", και αυτοί έκαμαν το χρέος τους. Σχεδίασαν τέτοιο σύστημα εξετάσεων που να τους δίνει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

Ξέχασαν, απλούστατα, ότι το σχολείο δεν είναι εξεταστικό κέντρο και ότι οι εξετάσεις (και όταν ακόμα γίνονται με όλη την εκπαιδευτική δεοντολογία) δεν είναι η ουσία του σχολείου, αλλά το επιστέγασμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η ουσία του σχολείου βρίσκεται στη διαπαιδαγώγηση που ασκεί στους νέους ανθρώπους. Τι είδους ανθρώπους φτιάχνει. Τέτοιος προβληματισμός δεν υπάρχει στο Πρόγραμμα 2000 και στην παιδεία των ανοιχτών οριζόντων. Κάποια τετριμμένα ψελλίσματα, που μάλιστα είναι και παραπλανητικά, αραδιάζονται έτσι για να δικαιολογήσουν φιλοσοφικά το τερατούργημα, που ακολουθεί, αλλά και που δεν μπορεί να κρύψει, αντίθετα μάλιστα κάνει εμφανέστερο το σκοπό του. Αντιστρέφει την πραγματικότητα. Αντί να δει την τεχνολογία και την οικονομική διάσταση της ζωής ως προϊόντα της ανθρώπινης ύπαρξης, βλέπει τον άνθρωπο ως μια παράμετρο της τεχνολογίας και της οικονομίας.

Είναι αναμφισβήτητο ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε ένα οριακό σημείο, οδηγείται σε αδιέξοδο που είναι προϊόν της ταξικής εκμετάλλευσης του καπιταλισμού. Για μας δεν είναι να εντατικοποιήσουμε την εκμετάλλευση του ανθρώπινου παράγοντα και σε συνδυασμό με την τεχνολογία να διαιωνίσουμε την αιτία του κακού. Σκοπός μας είναι να ανατρέψουμε την εκμετάλλευση και την κατάσταση που έχει δημιουργήσει η ταξική κοινωνία και να βγούμε έξω από την κρίση, προκειμένου να αναζητήσουμε μια λύση. Μια λύση που και δίκαια θα είναι και θα στηρίζεται στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης των ανθρώπων. Και το σύστημα των εξετάσεων δε λύνει το πρόβλημα της εκπαίδευσης και της παιδείας του λαού μας. Απλά θα έχει τρεις συνέπειες. Από τη μια θα κάμει δυσκολότερο το δρόμο των παιδιών, από την άλλη θα γονατίσει τους γονείς μπροστά στα έξοδα των φροντιστηριακών μαθημάτων και τέλος θα μεταβάλει το ίδιο το σχολείο σε φροντιστηριακό οργανισμό, δυναμώνοντας την αποσπασματική γνωστική διάσταση του σχολείου, το οποίο αποβάλλει αναγκαστικά το διαπαιδαγωγικό του χαρακτήρα.

Η λύση, λοιπόν, δε βρίσκεται στα περιοριστικά μέτρα που διαρκώς σχεδιάζονται και προβάλλουν το διοικητικό χαρακτήρα λειτουργίας του σχολείου μας, αλλά στους νέους προσανατολισμούς της εκπαίδευσης. Στη διαπαιδαγώγηση μιας νέας συνείδησης χωρίς την ανάπτυξη του ανταγωνιστικού πνεύματος, που καλλιεργείται σήμερα, για το ποιος θα καρπωθεί τα περισσότερα σε προσωπική βάση, παραγκωνίζοντας το διπλανό του και αδιαφορώντας για την τύχη και τις πράξεις των συνανθρώπων του. Μιας συνείδησης ασυμβίβαστης με την κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση που θα αγωνίζεται να φέρει τη ζωή στα ανθρώπινα μέτρα. Βρίσκεται στην αποκάθαρση της εκπαίδευσης από όλη τη σαβούρα πια των γνώσεων που δημιούργησε η ιστορικά οριοθετημένη δυνατότητα του παρελθόντος και η αναδιάρθρωση και η σύνταξη ενός προγράμματος που θα εκμεταλλεύεται τις γνώσεις αιχμής για να ανοίγει προοπτικές στη σκέψη και τη δράση, στη σύνδεση της θεωρίας και της πράξης, στη σύνδεση της διδασκαλίας με την κοινωνική παραγωγή. Οχι με την έννοια του να περιοριστεί η πνευματική καλλιέργεια προς όφελος της δημιουργίας ανθρώπων που απλά θα ξέρουν να χειρίζονται κάποιες μηχανές και να μην έχουν απαιτήσεις, αλλά με την έννοια ότι ο νέος άνθρωπος θα έχει την αυτάρκεια και την ικανότητα να αντιμετωπίζει τα προβλήματα της ζωής και θα μπορεί να είναι παραγωγικό και δημιουργικό άτομο για την κοινωνία. Και αυτά είναι πράγματα που ούτε το σχέδιο "Εκπαίδευση 2000, για μια παιδεία ανοιχτών οριζόντων" ούτε οι καθοδηγητές και οι συντάκτες του μπορούν να δώσουν, γιατί βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία.