Μας δόθηκε πρόσφατα η ευκαιρία να έχουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Βίκτορ Τσίκιν, πρώτο Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚ Λευκορωσίας για την κατάσταση στη χώρα του, τη δράση του ΚΚ Λευκορωσίας, των κομμουνιστών και αριστερών στις σημερινές ιδιόμορφες συνθήκες σε αυτή τη χώρα.

-Η Λευκορωσία, μπορούμε να πούμε ότι κατέχει κάποια ιδιαίτερη θέση στο μετασοβιετικό χώρο και την ΚΑΚ. Πώς χαρακτηρίζεται αυτή η κατάσταση από κοινωνικοοικονομική και πολιτική άποψη;

- Πράγματι, οι κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες διαφέρουν ουσιαστικά από κείνες που έχουν διαμορφωθεί σε άλλες Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, που τώρα είναι ανεξάρτητα κράτη. Η Λευκορωσία κατόρθωσε, όσο κανείς άλλος, να διατηρήσει τα επιτεύγματα της περιόδου της σοβιετικής εξουσίας και να αποφύγει να πέσει στο βάλτο του καπιταλισμού. Τι έχουμε, λοιπόν, υπόψη μας. Στη Λευκορωσία δεν έχει διαλυθεί κανένα κολχόζ, δηλαδή διατηρήθηκε ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας του αγροτικού τομέα της οικονομίας. Ιδιωτικοποιήσεις έγιναν μόνο στον τομέα των υπηρεσιών και του εμπορίου. Τα βασικά μέσα παραγωγής παραμένουν στο κράτος. Η συνολική αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής ήταν το 1997 περίπου κατά 20,78%. Απαγορεύεται στη Δημοκρατία η αγοραπωλησία της γης. Η γη δεν είναι εμπόρευμα. Επίσης, το κράτος ελέγχει αυστηρά το τραπεζικό σύστημα και απέφυγε το σφυχταγκάλιασμα του ΔΝΤ και άλλων δυτικών "ευεργετών". Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η Λευκορωσία είναι μια από τις λίγες χώρες του κόσμου που έδιωξε το Ιδρυμα Σόρος. Κατά την περίοδο της συνταγματικής μας κρίσης, το 1996, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ, αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι τι να κάνουμε μ' αυτούς, δεν τους δώσαμε πιστώσεις, αυτοί από μας δεν πήραν, δεν έχουμε κανένα μοχλό επιρροής στη Λευκορωσία. Σε μας, σε διάκριση με τη Ρωσία, καταβάλλονται τακτικά οι συντάξεις, οι υποτροφίες, το κράτος παρακολουθεί αυστηρά οι επιχειρήσεις να πληρώνουν έγκαιρα τους μισθούς των εργαζομένων.

Η Λευκορωσία εφαρμόζει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, η οποία δεν αρέσει καθόλου στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Προτεραιότητες αυτής της πολιτικής είναι η αντίδραση στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς και σταθερή πολιτική γραμμή για την ενοποίηση των Δημοκρατιών της ΕΣΣΔ, πριν απ' όλα με τη Ρωσία. Για όλα αυτά, θα έλεγα ότι πολύ μεγάλη είναι η υπηρεσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Αλεξάντρ Λουκασένκο, ένας άνθρωπος που, μολονότι δεν είναι κομμουνιστής, είναι αναμφισβήτητα άνθρωπος σταθερών αριστερών πεποιθήσεων. Δεχόμαστε συνεχή πίεση από τις ηγεσίες των κυριοτέρων δυτικών χωρών. Η πολιτική του Προέδρου Λουκασένκο που αποβλέπει στην ενοποίηση, δεν αρέσει, η ανεξάρτητη στάση της Λευκορωσίας δεν αρέσει, γι' αυτό και διατυμπανίζεται το γνωστό τροπάρι περί παράβασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα και της δικτατορίας του Λουκασένκο. Τα περάσαμε όλα αυτά και γι' αυτό τα αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία.

Καμιά παράβαση των δικαιωμάτων δεν υπάρχει, αντίθετα, όλοι σιωπούν για την κατάφωρη παράβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, του Καζαχστάν. Σχεδόν όλοι έχουν ξεχάσει ότι στη Ρωσία με εντολή του Γιέλτσιν βομβαρδίστηκε το Κοινοβούλιο της χώρας. Παρ' όλα αυτά γίνονται δεκτές σε όλες τις δομές. Στην πόλη Μινσκ περιφέρονται περίπου 1.000 πληρωμένοι από δυτικά ιδρύματα αντίπαλοι, προκαλούν επεισόδια και μετά τα ΜΜΕ παρουσιάζουν αυτή την υπόθεση ως κοσμοϊστορικής σημασίας. Πρέπει να πούμε ότι τα νομοτελεστικά όργανά μας δεν κάνουν καμιά παράνομη ενέργεια. Τι πρέπει να κάνει κανείς όταν αυτοί οι "αντιπολιτευόμενοι" προσπαθούν να εισβάλουν στη ρωσική πρεσβεία στο Μινσκ για να εκφράσουν τη διαφωνία τους με τη διαδικασία ολοκλήρωσης; Φυσικά, η αστυνομία οφείλει να προστατέψει τη ρωσική πρεσβεία, αναγκάζεται να κάνει χρήση βίας για να σταματήσει το χουλιγκάνικο πλήθος. Εξάλλου, προσπάθησαν να δημιουργήσουν "γιουγκοσλαβικό ζήτημα", με το σύνθημα το Βελιγράδι το φθινόπωρο, το Μινσκ την άνοιξη και χρησιμοποιώντας, μάλιστα, την ορολογία δανεισμένη από το Βελιγράδι.

-Ποιες οι σχέσεις της Λευκορωσίας με τις άλλες χώρες της ΚΑΚ και με τη Ρωσία;

- Προτεραιότητά μας είναι η πολιτική της ολοκλήρωσης με τις άλλες πρώην Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Με τη Ρωσία έχουμε δημιουργήσει την Ενωση, την Ενωση της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Δυστυχώς, ορισμένοι κύκλοι στη Ρωσία δεν ενδιαφέρονται να αναπτυχθεί και να δυναμώσει αυτή η Ενωση. Θεωρούμε ότι για την ώρα υπάρχει περισσότερο στα χαρτιά, απ' ό,τι στην πραγματικότητα. Θεωρούμε ως καθήκον μας να αποκτήσει αυτή η Ενωση ένα πραγματικό περιεχόμενο. Στο τελευταίο συνέδριο του κόμματος προτείναμε να αποκτήσει η Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας πλήρη δικαιώματα, η οποία θα μπορεί να υιοθετεί νόμους άμεσης ισχύος. Με απόφαση του Συμβουλίου της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ προτείναμε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας να συγκροτήσουμε έναν ενιαίο συνασπισμό και να προσπαθήσουμε να κερδίσουμε τις εκλογές, όταν θα γίνουν για το Κοινοβούλιο της Ενωσης. Νομίζω ότι υπάρχουν δυνατότητες γι' αυτό. Νομίζω ότι δεν αποκλείεται να ενταχθεί στην Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας και η Αρμενία, η οποία επιθυμεί πάρα πολύ την ένταξη. Οι Αρμένιοι κομμουνιστές έχουν συγκεντρώσει 1.000.000 υπογραφές, δηλαδή κάθε τρίτος Αρμένιος έχει υπογράψει για την ένταξη. Θα προσπαθήσουμε πρώτο, η Ενωση αυτή να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο και δεύτερο, να ενταχθούν και άλλα κράτη της ΚΑΚ. Υπάρχουν και κράτη που θα αντιδράσουν με όλες τις δυνάμεις ενάντια στην ενοποίηση. Από την άλλη μεριά, αναπτύσσεται η συνεργασία με βάση την τετραμερή συμφωνία που έχει υπογραφεί μεταξύ Ρωσίας, Καζαχστάν, Τατζικιστάν και Λευκορωσίας. Χειρότερες είναι οι σχέσεις μας με την Ουκρανία.

-Οι σχέσεις με τη Ρωσία σε άλλους τομείς;

- Οι σχέσεις με τη Ρωσία είναι σε αρκετό βαθμό μη κανονικές. Αναπτύσσουμε, όμως, εντατική συνεργασία με ξεχωριστές περιοχές της, όπως, για παράδειγμα, με τις περιοχές Γιαροσλάβλ, Κρασνοντάρ, καθώς και με τη Μόσχα. Πρακτικά, εκεί που υπάρχουν πατριώτες κυβερνήτες, οι οποίοι άμεσα συνεργάζονται μαζί μας και συνάπτουμε συμφωνίες. Ας πούμε, ο δήμαρχος της Μόσχας Γιούρι Λουζκόφ, που, φυσικά, δεν είναι κομμουνιστής, και όμως συνεννοούμαστε μαζί του και με τη βοήθειά του, για παράδειγμα, οι παραγγελίες της Μόσχας από το εργοστάσιο κινητήρων του Μινσκ άγγιξαν πλήρως το επίπεδο του 1991. Η Μόσχα αγοράζει τον μεγαλύτερο αριθμό τρόλεϊ που κατασκευάζονται στη Λευκορωσία. Με την περιοχή Γιαροσλάβλ συνεργαζόμαστε με το εργοστάσιο κινητήρων, έχουμε γενικά καλές οικονομικές σχέσεις. Γενικά, οι εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία αναπτύσσονται, παρά τις αντιδράσεις ορισμένων δυνάμεων στην κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επομένως, σε επίπεδο ξεχωριστών περιοχών της Ρωσίας βρίσκουμε κοινή γλώσσα.

-Ποια η κατάσταση του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στη Λευκορωσία;

- Η κατάσταση είναι η εξής: Το 1991 απαγορεύτηκε το ΚΚ Λευκορωσίας. Δημιουργήσαμε αμέσως το Κόμμα των Κομμουνιστών της Λευκορωσίας. Μέχρι το 1996 όλα ήταν κανονικά. Το κόμμα είχε καλή συμμετοχή στις κοινοβουλευτικές εκλογές, ήρθε δεύτερη κοινοβουλευτική δύναμη στο Κοινοβούλιο μετά το Αγροτικό Κόμμα. Οι διαφωνίες μέσα στο κόμμα εμφανίστηκαν αρχικά πάνω σε προβλήματα τακτικής, σε ό,τι αφορά τη στάση απέναντι στον Πρόεδρο Λουκασένκο. Ενα μέρος των κομμουνιστών θεωρούσε ότι ο κύριος κίνδυνος προέρχεται από τον Πρόεδρο και για να αγωνιστούμε εναντίον του πρέπει να ενωθούμε με όλα τα άλλα κόμματα που τάσσονταν ενάντια στον Λουκασένκο. Το άλλο μέρος του κόμματος του οποίου ανήκα και εγώ, θεωρούσε ότι ο κύριος κίνδυνος για τη Δημοκρατία προερχόταν και θα προέρχεται από τις δεξιές ριζοσπαστικές δυνάμεις, δηλαδή από το Λαϊκό Μέτωπο της Λευκορωσίας και από το κόμμα της φιλελεύθερης αστικής τάξης - Ενωμένο Κόμμα Πολιτών, με επικεφαλής τον πρώην τραπεζίτη Μπογκντανκέβιτς. Δυστυχώς, στην ηγεσία του κόμματος επικράτησε η τάση της αντιπολίτευσης προς τον Πρόεδρο. Μετά την υιοθέτηση στην Ολομέλεια απόφασης για σκληρή αντιπολίτευση ενάντια στον Πρόεδρο, το τμήμα που δε συμφώνησε με αυτή την απόφαση ζήτησε τη σύγκληση Συνεδρίου. Το ζήτημα μπήκε πιο έντονα στο δημοψήφισμα στις 26 Νοέμβρη του 1996 να υποστηριχτεί ή όχι η συνταγματική μεταρρύθμιση που πρότεινε ο Πρόεδρος. Μιας και το Συνέδριο δε συγκλήθηκε, επειδή η ηγεσία παραβίασε το Καταστατικό, κρίναμε αναγκαίο ότι έπρεπε να εκφράσουμε την άποψή μας πριν από το δημοψήφισμα. Ετσι, στις 2 Νοέμβρη 1996 πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο επανίδρυσης του ΚΚ Λευκορωσίας, του μεγαλύτερου σήμερα κόμματος στη Λευκορωσία. Οι απλοί κομμουνιστές είχαν αρχίσει να φεύγουν από το κόμμα, και έφευγαν στο πουθενά. Για να μην χάσουμε αυτούς τους ανθρώπους προχωρήσαμε στη σύγκληση του Συνεδρίου. Η κατάσταση ήταν η εξής: Το Κόμμα των Κομμουνιστών της Λευκορωσίας είχε πριν από τη διάσπαση 12.000 μέλη. 4.000 έφυγαν από το κόμμα, δηλώνοντας ότι πρώτα μας πρόδωσε ο Γκορμπατσόφ, τώρα μας προδίνει η νέα καθοδήγηση του κόμματος. 4.000 έμειναν στο Κόμμα των Κομμουνιστών της Λευκορωσίας και 4.000 μπήκαν στο ΚΚ Λευκορωσίας. Μοιραστήκαμε σε τρία ίσα μέρη. Αυτή την περίοδο, το κόμμα μας αυξήθηκε πρακτικά κατά δύο φορές. Εχουμε πάνω από 7.000 μέλη και το κόμμα συνεχίζει να αυξάνει. Το κόμμα έχει σήμερα αρκετή επιρροή. Εχει τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα στο Ανώτατο Σοβιέτ της Λευκορωσίας. Εχουμε και υφυπουργούς στην κυβέρνηση, προέδρους διάφορων συμβουλίων, δημάρχους σε μεγάλες πόλεις της χώρας. Ο δήμαρχος της πόλης Μόζιρ είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του κόμματος. Η πόλη Μπομπρούισκ είναι πρακτικά κόκκινη πόλη, σχεδόν όλη η καθοδήγηση της πόλης είναι κομμουνιστές. Και σε άλλα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα και άλλες περιοχές. Πρόσφατα έγιναν συμπληρωματικές εκλογές για το Σοβιέτ της περιοχής Βίτεμπσκ, όπου πρακτικά σημειώσαμε μεγάλη νίκη, από τις 18 έδρες πήραμε τις 9, ενώ το Κόμμα των Κομμουνιστών της Λευκορωσίας έλαβε μια έδρα. Φυσικά δεν είναι καλό που υπάρχει διάσπαση και συνεχίζεται η μεταξύ μας πολεμική στα ΜΜΕ. Στην τελευταία Ολομέλεια της ΚΕ αποφασίσαμε να σταματήσουμε μονομερώς τη δημόσια πολεμική με το κόμμα αυτό. Πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα θα αποκατασταθεί η ενότητα του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Σε μια μικρή χώρα όπως είναι η Λευκορωσία είναι μεγάλη πολυτέλεια να υπάρχουν δύο κομμουνιστικά κόμματα.

-Ποια η στάση του ΚΚ Λευκορωσίας απέναντι στην πολιτική του Προέδρου Λουκασένκο; Πώς εκτιμάτε τη δραστηριότητα του Προέδρου;

- Στο σημερινό στάδιο το κόμμα μας υποστηρίζει ενεργά την πολιτική που ακολουθεί ο Πρόεδρος Λουκασένκο, συνεργάζεται με την εξουσία και, θα έλεγα ότι προσπαθεί με επιτυχία να επηρεάσει την προεδρική πολιτική προς την αναγκαία, κατά τη γνώμη μας, κατεύθυνση. Επομένως, μέχρι σήμερα δεν έχουμε πρακτικά κάποιες μεγάλες διαφωνίες με τον Πρόεδρο. Και, για να πούμε την αλήθεια, γιατί να μην υποστηρίξουμε αυτή την πολιτική, αν και θα θέλαμε να είναι πιο αριστερή. Ο Πρόεδρος Λουκασένκο δε μοιάζει με κανέναν από τους Προέδρουςτων πρώην Δημοκρατιών της ΕΣΣΔ. Γενικά, η πολιτική μας αυτή φέρνει αποτελέσματα. Το κόμμα έχει σήμερα τη μεγαλύτερη Κοινοβουλευτική Ομάδα στην Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας, οι κομμουνιστές κατέχουν σημαντικές θέσεις στις δομές της εκτελεστικής εξουσίας, για παράδειγμα, εγώ είμαι αντιδήμαρχος της πόλης Μινσκ, αρμόδιος για την ιδεολογική δουλιά.

-Ποιες οι σχέσεις του κόμματός σας με τα άλλα ΚΚ των Δημοκρατιών της πρώην ΕΣΣΔ και με τα ΚΚ του εξωτερικού;

- Είμαστε μέλη της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ. Πριν το Κόμμα των Κομμουνιστών της Λευκορωσίας αρνιόταν κατηγορηματικά να συμμετάσχει στην ΕΚΚ - ΚΚΣΕ και εξακολουθεί να αρνείται να ενταχθεί. Εχουμε κανονικές σχέσεις με όλα τα κόμματα που είναι μέλη της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ. Πιο στενές σχέσεις έχουμε με το ΚΕΚΡ. Κανονικές σχέσεις έχουμε με το ΚΚΡΟ. Καλές σχέσεις έχουμε με το ΚΚ Τατζικιστάν, το ΚΚ Κιργιζίας, γενικά με όλα τα κόμματα. Στο Συνέδριό μας συμμετείχαν 29 κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα από διάφορες χώρες του κόσμου. Εχουμε αποκαταστήσει στενές σχέσεις με το ΚΚ Κούβας, με το Κόμμα Εργασίας της Κορέας. Η Λευκορωσία έστειλε ανθρωπιστική βοήθεια στη Βόρεια Κορέα και την αποστολή ο Πρόεδρος την ανέθεσε σε μένα. Θεωρούμε ότι έχουμε καλές σχέσεις με το ΚΚΕ, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Βασικά έχουμε αποκτήσει τη διεθνή αναγνώριση στο σύντομο χρονικό διάστημα της δράσης μας. Νομίζουμε ότι ήρθε η ώρα από τις διάφορες συναντήσεις να περάσουμε σε συγκεκριμένη κοινή δουλιά, να καθορίσουμε κοινά προγράμματα συντονισμένης δράσης. Δηλαδή ωρίμασε η στιγμή για κοινή δράση και υποστηρίζω πλήρως αυτά που είπε η συντρόφισσα Παπαρήγα γι' αυτό το θέμα. Οι προτάσεις αυτές είναι λογικές και καθυστερούμε ήδη να τις υλοποιήσουμε. Επειδή δεν έχουμε σήμερα έναν μεγαλοφυή Μαρξ, έναν μεγαλοφυή Ενγκελς, έναν μεγαλοφυή Λένιν, χρειάζεται η συλλογική σκέψη, η εναλλαγή γνωμών, η πείρα όλων των κομμάτων για την ανάπτυξη της θεωρίας και της πρακτικής του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος.

Βασίλης ΖΟΥΝΗΣ

Καμιά παράβαση των δικαιωμάτων δεν υπάρχει, αντίθετα, όλοι σιωπούν για την κατάφωρη παράβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, του Καζαχστάν. Σχεδόν όλοι έχουν ξεχάσει ότι στη Ρωσία με εντολή του Γιέλτσιν βομβαρδίστηκε το Κοινοβούλιο της χώρας. Παρ' όλα αυτά γίνονται δεκτές σε όλες τις δομές. Στην πόλη Μινσκ περιφέρονται περίπου 1.000 πληρωμένοι από δυτικά ιδρύματα αντίπαλοι, προκαλούν επεισόδια και μετά τα ΜΜΕ παρουσιάζουν αυτή την υπόθεση ως κοσμοϊστορικής σημασίας

Θεωρούμε ότι έχουμε καλές σχέσεις με το ΚΚΕ, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Βασικά έχουμε αποκτήσει τη διεθνή αναγνώριση στο σύντομο χρονικό διάστημα της δράσης μας. Νομίζουμε ότι ήρθε η ώρα από τις διάφορες συναντήσεις να περάσουμε σε συγκεκριμένη κοινή δουλιά, να καθορίσουμε κοινά προγράμματα συντονισμένης δράσης. Δηλαδή ωρίμασε η στιγμή για κοινή δράση και υποστηρίζω πλήρως αυτά που είπε η συντρόφισσα Παπαρήγα γι' αυτό το θέμα