Είναι αλήθεια πολύ δύσκολο να βρει κανείς ένα δείκτη που να αποτυπώνει την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σε μια κοινωνία, που να δίνει αυθεντικά την κατάσταση κυρίως αυτών που υφίστανται την εκμετάλλευση και είναι η μεγάλη πλειοψηφία. Συνήθως οι δείκτες αφορούν στο μέσο όρο, γεγονός που κρύβει τις ανισότητες και επομένως εξωραϊζει την κατάσταση. Αυτό συμβαίνει και με το δείκτη του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Για τη διαμόρφωση αυτού του δείκτη συνυπολογίζονται τα εισοδήματα των κεφαλαιοκρατών και των ανέργων και διαιρούνται με τον αριθμό του συνολικού οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Παραδείγματος χάριν, ένας επιχειρηματίας με εισόδημα 100 εκατομμυρίων και ένας εργαζόμενος με εισόδημα 5 εκατομμυρίων εμφανίζονται και οι δυο να έχουν μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ 52,5 εκατομμυρίων.

Ωστόσο, ακόμη και μ' αυτήν την ψευδή εικόνα, το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ θεωρείται ο δείκτης που αποτυπώνει την κοινωνική κατάσταση σε μια χώρα. Μέχρι σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση οι επίσημες στατιστικές υπηρεσίες μετρούσαν το βαθμό "κοινωνικής σύγκλισης" με αυτό το δείκτη και έτσι κατέτασσαν τις χώρες - μέλη.

Με το κριτήριο του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος διαμορφώθηκε και ο "χώρος συνοχής", δηλαδή οι χώρες που είχαν το χαμηλότερο ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σύμφωνα με αυτόν τον υπολογισμό, οι τέσσερις χώρες "συνοχής" ήταν η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Αυτές οι χώρες ήταν οι δικαιούχοι των "πακέτων Ντελόρ". Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες της Συνθήκης του Μάαστριχτ μ' αυτά τα κονδύλια οι οικονομίες των τεσσάρων χωρών θα μπορούσαν να "συγκλίνουν" με τις ισχυρότερες. Βεβαίως, αυτά τα κονδύλια ήταν ουσιαστικά ένα μέρος αυτών που οι ισχυρές χώρες έπαιρναν από τις φτωχότερες μέσω των εμπορικών συναλλαγών. Ηταν δηλαδή ένα είδος επιδότησης των βιομηχανιών των μεγαλύτερων και πλουσιότερων χωρών.

Τώρα λοιπόν και καθώς διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις για την "Ατζέντα 2000", οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Αυστρίας, που ισχυρίζονται ότι δίνουν περισσότερα απ' όσα πρέπει για τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, έθεσαν μεταξύ των άλλων και το θέμα της αλλαγής των κριτηρίων. Στη Σύνοδο του Πέτερσμπεργκ, την περασμένη εβδομάδα, το θέμα συζητήθηκε και όπως ήταν φυσικό η αλλαγή του κριτηρίου του ΑΕΠ συνάντησε την άρνηση των οικονομικά αδύνατων κρατών. Φαίνεται όμως ότι οι χώρες αυτές, πιθανόν και άλλες, θα το επαναφέρουν σε πιο πρόσφορο γι' αυτές χρόνο.

Εξάλλου ο υπολογισμός του ΑΕΠ όχι σε εθνικό επίπεδο, αλλά σε επίπεδο περιφερειών θα οδηγήσει σε ακόμη πιο άνιση ανακατανομή των πόρων. Ετσι π.χ. μια περιοχή της Ελλάδας, όπως η Αττική, που έχει ΑΕΠ υψηλότερο απ' αυτό που ορίζει το κριτήριο της "συνοχής" δε θα δικαιούται κονδύλια απ' το "πακέτο Σαντέρ". Αντίθετα, μια περιοχή της Ιταλίας ή της Γερμανίας που έχει χαμηλότερο ΑΕΠ θα παίρνει κονδύλια. Μ' αυτόν τον τρόπο οι "ισχυροί" θα πετύχουν και το στόχο τους για μείωση της συνεισφοράς τους στον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, αφού ένα μέρος των εισφορών τους θα επιστρέφεται με τη μορφή των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής.

Δ. Π.