Πρόσθετα μέτρα για τον περιορισμό των χορηγήσεων καταναλωτικών δανείων που χορηγούνται σε καταναλωτές από τις εμπορικές τράπεζες και άλλα πιστωτικά ιδρύματα, αποφάσισε χτες η διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος. Τα νέα μέτρα αποφασίστηκαν καθώς κρίθηκε ότι τα μέτρα για τον περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης που είχαν ληφθεί τον περασμένο Απρίλη και τα οποία είχαν βασικό στόχο τη μείωση του πληθωρισμού στο 2% μέσα στο 1999, δεν απέδωσαν τα προσδοκώμενα. Οπως προκύπτει από τη σχετική απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, τα νέα μέτρα προβλέπουν μεγαλύτερες ποινές για όσες τράπεζες υπερβούν τα νέα, μειωμένα όρια χορήγησης καταναλωτικών δανείων που έχουν θεσπιστεί για το δεύτερο εξάμηνο του 1999.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα μέτρα - που ανακοινώνονται δυο μόλις μέρες μετά από την "επίθεση" του υπουργού Εθνικής και Οικονομικών Γ. Παπαντωνίου προς τις τράπεζες ότι επιδίδονται σε τοκογλυφία - επιβεβαιώνουν το αδιέξοδο της κυβερνητικής πολιτικής. Κι αυτό, γιατί τα συγκεκριμένα μέτρα της Τράπεζας της Ελλάδος, δίνουν άλλοθι στις εμπορικές τράπεζες και στα πιστωτικά ιδρύματα να μη μειώσουν τα επιτόκια ή και να αυξήσουν τα ήδη υψηλά και τοκογλυφικά επιτόκια χορηγήσεων. Οπως επίσης είναι αξιοσημείωτο, ότι ενώ ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας εμφανίστηκε προχτές υπέρμαχος της μείωσης των τραπεζικών επιτοκίων, χτες - αποκαλύπτοντας την υποκρισία των λόγων του - βρήκε πως τα μέτρα είναι... στη σωστή κατεύθυνση και συμβατά με την ασκούμενη πολιτική αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού... Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο Γ. Παπαντωνίου δήλωσε ότι "δεν πιστεύει" πως τα παραπάνω μέτρα θα στρέψουν τις τράπεζες σε άνοδο των επιτοκίων, αφήνοντας έτσι στην καλύτερη περίπτωση να εννοηθεί πως μετά τα συγκεκριμένα μέτρα οι τράπεζες δε θα μειώσουν τα επιτόκια.

Σύμφωνα με τη χτεσινή απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, τα κριτήρια για τον περιορισμό στις χορηγήσεις καταναλωτικών δανείων, είναι ότι οι τράπεζες θα υπόκεινται σε πρόσθετες δεσμεύσεις αν το σύνολο των καταναλωτικών δανείων αυξάνεται με ρυθμούς που υπερβαίνουν το 2% για το τρίτο τρίμηνο και το 6% για ολόκληρο το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Οι δεσμεύσεις αυτές παίρνουν τη μορφή άτοκων καταθέσεων στην Τράπεζα της Ελλάδας για περίοδο 6 μηνών και είναι ίσες με το διπλάσιο των εκάστοτε υπερβάσεων.Στην προηγούμενη απόφαση του περασμένου Απρίλη, προβλεπόταν ότι αν ο ρυθμός αύξησης των χορηγούμενων δανείων καταναλωτικής πίστης καθώς και των δανείων που αφορούν το εσωτερικό και εξωτερικό εμπόριο, υπερβεί το 12% σε ετήσια βάση, επιβάλλονται δεσμεύσεις ίσες με το ποσό της υπέρβασης, οι οποίες θα έπρεπε να κατατεθούν επίσης άτοκα και για διάστημα έξι μηνών στην Τράπεζα της Ελλάδος. Αντίστοιχα μέτρα είχαν επιβληθεί και για τις χορηγήσεις δανείων που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα και τις ΔΕΚΟ (προς βιομηχανία, βιοτεχνία, τουρισμό, οικισμό, ναυτιλία κλπ.).

Αξίζει πάντως να σημειωθεί, πως η χτεσινή απόφαση που επικεντρώνει στα καταναλωτικά δάνεια (ο περιορισμός των οποίων αποτελεί και το βασικό στόχο των μέτρων αυτών) φαίνεται πως επιχειρεί να κλείσει "παράθυρα" που είχαν ανακαλύψει οι εμπορικές τράπεζες προκειμένου να ξεφύγουν από το περιοριστικό πνεύμα των προηγούμενων ρυθμίσεων και να συνεχίζουν να χορηγούν καταναλωτικά δάνεια στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από την "πίτα" της αγοράς. Ενα από τα "παράθυρα" αυτά ήταν ο περιορισμός χορήγησης δανείων σε άλλες κατηγορίες (π.χ., προς τον ιδιωτικό τομέα και τις ΔΕΚΟ) προκειμένου να έχουν μεγαλύτερο περιθώριο στη χορήγηση δανείων καταναλωτικής πίστης, χωρίς να ξεφεύγουν από το γενικό όριο που είχε τεθεί.

Το γεγονός αυτό επισημαίνεται άλλωστε και στην ανακοίνωση που συνόδευσε τη χτεσινή απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των μέτρων του περασμένου Απρίλη, κατά την πρώτη τρίμηνη περίοδο εφαρμογής του μέτρου σημειώθηκε επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα και τις ΔΕΚΟ, αλλά ο ρυθμός αύξησης των καταναλωτικών δανείων εξακολουθεί να παραμένει υψηλός. Συγκεκριμένα, το σύνολο των καταναλωτικών δανείων αυξήθηκε κατά 8,7% την περίοδο Απρίλη - Ιούνη 1999. Κατά την ίδια περίοδο, το σύνολο της καταναλωτικής πίστης και των δανείων προς το εσωτερικό και εξωτερικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 5% έναντι προβλεπόμενου ορίου 3,5%.

Επιπλέον, στην ανακοίνωση γίνεται αναφορά σε ορισμένους εξωγενείς παράγοντες, όπως η διεθνής τιμή του πετρελαίου, που επηρέασαν αρνητικά την πορεία του πληθωρισμού, την αποκλιμάκωση του οποίου για την επίτευξη του κριτηρίου ένταξης στην ΟΝΕ, εξυπηρετεί η λήψη των συγκεκριμένων μέτρων. Στο ίδιο πνεύμα επισημαίνεται ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού στη ζώνη του ΕΥΡΩ προβλέπεται να παραμείνει σε χαμηλό επίπεδο, περίπου 1%. Παράλληλα, ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού στις τρεις χώρες με την καλύτερη επίδοση, στην Ευρωπαϊκή Ενωση (και στη ζώνη του ΕΥΡΩ) διαμορφώθηκε σε 0,3% τον Ιούνη. Αυτό σημαίνει - δεδομένου ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ μία χώρα για να ενταχθεί στη ζώνη του ΕΥΡΩ, θα πρέπει να πετύχει μέσο πληθωρισμό 1,5 μονάδα υψηλότερο σε σχέση με το μέσο πληθωρισμό των τριών χωρών με την καλύτερη επίδοση στην ΕΕ - ότι η Ελλάδα στο τέλος του έτους θα πρέπει να έχει μέσο πληθωρισμό της τάξης του 1,8%, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα.