Το ΙΚΑ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους φορείς παροχής Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, καλύπτοντας το 40-45% της συνολικής Πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης.

Διαθέτει 331 Μονάδες Ασφάλισης και 364 Μονάδες Υγείας (Βλέπε και σχετικό Πίνακα με τις κατηγορίες μονάδων). Παρέχει περίθαλψη σε 5.550.000 άμεσα και έμμεσα ασφαλισμένους και συνταξιοδοτεί 845.000 συνταξιούχους.

Στο σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπεται για τις αστικές περιοχές η ίδρυση αστικών Κέντρων Υγείας, που θα προέλθουν «από την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό των Πολυϊατρείων του ΙΚΑ, των Δήμων κλπ.., από την αξιοποίηση σημερινών μικρών νοσηλευτικών μονάδων, που θα αλλάξουν χρήση ή θα καταργηθούν - συγχωνευτούν, και από τη δημιουργία νέων, ύστερα από χωροταξική μελέτη και με βάση δημογραφικά, επιδημιολογικά, συγκοινωνιακά και άλλα δεδομένα».

Επίσης προβλέπεται ότι ύστερα από μελέτη, τα Υπουργεία Υγείας και Εργασίας θα ρυθμίσουν «όλα τα σχετικά με τη σύνδεση και χρήση των υποδομών του ΙΚΑ (πολυϊατρεία, νοσοκομεία, ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός κλπ.) στο νέο σύστημα, καθώς και το καθεστώς των εργασιακών σχέσεων των γιατρών και του υπόλοιπου προσωπικού του ΙΚΑ που σήμερα απασχολείται στην παραγωγή υπηρεσιών υγείας».

Πριν ένα χρόνο το ΙΚΑ είχε αναθέσει την εκπόνηση μελέτης για το ανασχεδιασμό των υπηρεσιών υγείας που ολοκληρώθηκε πρόσφατα.

Η πρόταση, λοιπόν, για το ανασχεδιασμό προβλέπει τη δημιουργία τριών Τύπων Μονάδων Υγείας για το ΙΚΑ ανάλογα με τον πληθυσμό που θα καλύπτει η κάθε μια.

• Μονάδες που θα καλύπτουν από 100.000 και πάνω δικαιούχους. Ο συνολικός αριθμός των μονάδων αυτών θα είναι 15 σε πανελλαδική κλίμακα.
• Μονάδες που θα καλύπτουν 25.000 - 50.000 δικαιούχους. Ο αριθμός των μονάδων θα είναι 92 πανελλαδικά.
• Μονάδες που θα καλύπτουν 8.000 - 15.000 δικαιούχους και ο αριθμός τους θα είναι 84 πανελλαδικά.

Συνολικά, δηλαδή, οι προτεινόμενες μονάδες είναι 191 και σε σχέση με τις υπάρχουσες μειώνονται σχεδόν στις μισές. «Αυτό, όπως σημειώνεται στη μελέτη, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργήσει την ανησυχητική εικόνα της μείωσης των σημείων πρόσβασης των δικαιούχων στις υπηρεσίες υγείας του ΙΚΑ, αφού στον υγειονομικό χάρτη αποτυπώνονται οι 191 μονάδες, όχι όμως και οι αποκεντρωμένες σε κάθε μονάδα υγείας ομάδες ιατρών που ασκούν ομαδική πρακτική, καλύπτοντας άμεσα τις ανάγκες των δικαιούχων που δε βρίσκονται ιδιαίτερα κοντά στις μονάδες υγείας (συνοικίες μεγάλων πόλεων, κωμοπόλεις, περιφέρεια). Αυτή η λειτουργία, που συνάδει εμφανώς με την εμβάθυνση της αποκέντρωσης στην παροχή των υπηρεσιών και υπηρετεί αξιόπιστα την αρχή του κοινοτικού προσανατολισμού τους, αποτελεί κρίσιμο χαρακτηριστικό του νέου μοντέλου λειτουργίας του τομέα Υγείας του ΙΚΑ και στην πραγματικότητα οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των σημείων διανομής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του ΙΚΑ».

Η πρόταση αυτή αναπτύχθηκε στο έδαφος της λογικής των Δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που θεσμοθετήθηκε με το νόμο 2519/1997, που δεν προέβλεπαν την απόσπαση των υγειονομικών υπηρεσιών απ' το ΙΚΑ.

Ο στόχος, όπως αναφέρεται στη μελέτη είναι η υιοθέτηση της ολοκληρωμένης φροντίδας, που αφορά τις λειτουργίες, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με την προστασία της υγείας των πολιτών σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο.

Οι βασικές ιδέες που το διέπουν, σύμφωνα με την πρόταση, είναι ότι στηρίζεται σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό αναφοράς, υποστηρίζεται και ουσιαστικά λειτουργεί μέσω του θεσμού του Γενικού/Οικογενειακού Γιατρού, βασίζεται στην έννοια της Βασικής Μονάδας Υγείας, ενώ χαρακτηρίζεται από νέους θεσμούς, που δρουν υποστηρικτικά (τήρηση αρχείων ασφαλισμένων, άσκηση τεκμηριωμένης ιατρικής και παροχή θεραπείας με βάση συγκεκριμένα πρωτόκολλα διαχείρισης νοσημάτων).

Η παροχή υπηρεσιών γίνεται μέσω δικτύου ολοκληρωμένης φροντίδας υγείας, που χρησιμοποιεί την υφιστάμενη υποδομή του ΙΚΑ σχήματα από το δημόσιο ή κοινωνικοασφαλιστικό υγειονομικό σύστημα, καθώς και ιδιωτικά ιατρεία και εργαστήρια, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με συμβόλαια ή και προγραμματικές συμβάσεις.