Ιδιαίτερη έμφαση δίνει τον τελευταίο καιρό η κυβέρνηση στον αγροτοτουρισμό και ιδιαίτερα στη δημιουργία γυναικείων συνεταιρισμών με επιδοτούμενα προγράμματα. Πόσο, όμως, βοηθάει τις αγρότισσες αυτό το είδος συνεταιρισμού που προωθείται; Πόσο μπορεί να συμβάλει στα οικονομικά της αγροτικής οικογένειας, αλλά και να βοηθήσει τις γυναίκες της υπαίθρου να βγουν έξω από τα στενά όρια του νοικοκυριού τους, να συμμετέχουν σε μια συλλογική προσπάθεια, να διεκδικήσουν στήριξη από το κράτος;

Μια επιτόπια έρευνα που έκανε ο Σύλλογος Γυναικών Καρδίτσας στην περιοχή του, μιλώντας με τις προέδρους αλλά και μέλη των δυο συνεταιρισμών που υπάρχουν, ανέδειξε τα προβλήματα - που δεν είναι λίγα, αλλά πολυσύνθετα. Εκπρόσωποι του συλλόγου επισκέφθηκαν και συζήτησαν με τις εκπροσώπους του συνεταιρισμού γυναικών Λίμνης Πλαστήρα (που είναι ο παλιότερος) και τα μέλη του παρασκευάζουν γλυκά, αλλά και με τις γυναίκες του συνεταιρισμού των Σοφάδων (που είναι νεότερος) και τα μέλη του φτιάχνουν παραδοσιακές στολές.

Οι γυναίκες που ανήκουν στο συνεταιρισμό της Λίμνης Πλαστήρα παρασκευάζουν, η κάθε μια στο σπίτι της τα γλυκά του κουταλιού και τα διαθέτουν μόνες, η κάθε μια χωριστά, γύρω από τη Λίμνη - δεν έχουν εργαστήρι, ούτε κάποιο μόνιμο στέκι. Καθώς τα γλυκά τους δεν περιέχουν συντηρητικά, και γι' αυτό δε διαρκούν όσο τα άλλα, έχουν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των μαγαζιών, που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια γύρω από τη λίμνη που πουλάνε γλυκά φτηνότερα, αλλά με συντηρητικά, γλυκά που οι τουριστικές μονάδες είναι πιο πρόθυμες να διαθέσουν στους επισκέπτες, γιατί «κρατάνε».

Οι γυναίκες του συνεταιρισμού έχουν να αντιμετωπίσουν αρκετά προβλήματα: Απομόνωση, προκαταλήψεις, έλλειψη κοινωνικής επαφής, οικονομικές δυσχέρειες, απουσία μηχανισμού προώθησης των προϊόντων τους κ.ά.

Οι εισπράξεις τους ένα καλό - καλοκαιρινό - Σαββατοκύριακο μπορεί να φθάσουν τις 30.000 δραχμές - χωρίς τα έξοδα που βαρύνουν τις ίδιες. Το εισόδημά τους όμως δεν είναι ούτε σίγουρο, ούτε σταθερό τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου και τα Σαββατοκύριακα που βγαίνουν να διαθέσουν τα προϊόντα τους, δουλεύουν στο ύπαιθρο από το πρωί μέχρι το βράδυ και κάτω από τις πιο αντίξοες καιρικές συνθήκες - κρύο, χιόνι, ήλιο, καύσωνα...

Στην ερώτηση: Πόσες ώρες εργάζεσαι, πόσες ώρες σου χρειάζονται για να ετοιμάσεις τα γλυκά, δεν μπορούσαν να απαντήσουν: Το πρωί έχουν λ.χ. ν' αρμέξουν την αγελάδα, βάζουν το γλυκό στο καζάνι να βράσει, κάνουν συγχρόνως άλλες δουλιές... απασχολούνται όλη την ημέρα και η εργασία για το συνεταιρισμό γίνεται συμπληρωματικά, παράλληλα με τις άλλες δουλιές τους.

Εδρα του συνεταιρισμού είναι το Μορφοβούνι και τους στηρίζει η ΑΝΚΑ, η Αναπτυξιακή Καρδίτσας, που πήρε και πραγματοποίησε το πρόγραμμα κατάρτισής τους για να δημιουργηθεί ο συνεταιρισμός. Από τα χρήματα της κατάρτισής τους κρατάνε ένα δέκα στα εκατό για τη δημιουργία κεφαλαίου και οι ίδιες από τα κέρδη που έχουν κάθε μήνα αφήνουν ένα δέκα στα εκατό, πάλι για τη δημιουργία κεφαλαίου. Λογιστή και λογιστικά βιβλία δεν έχει ο ίδιος ο συνεταιρισμός. Τα λογιστικά τους στοιχεία τα κρατάνε από την ΑΝΚΑ. Το κεφάλαιο βέβαια είναι πολύ μικρό...

Δε συνεννοούνται ώστε να συμφωνήσουν για την ποσότητα γλυκών που θα παρασκευάσει η κάθε μια - «τόσα εσύ τόσα εγώ» - δεν αποφασίζουν σε γενικές συνελεύσεις. Κατά κάποιο τρόπο λειτουργούν σαν ιδιώτες, διαθέτοντας η κάθε μια τα προϊόντα της, όσα μπορεί...

Δε λειτουργούν με μια συλλογικότητα, κάτι στο οποίο έδινε ανέκαθεν μεγάλη σημασία το γυναικείο κίνημα.

Από την άλλη πλευρά, οι ίδιες απαντούν ότι δεν μπορούν να ζήσουν με τα χρήματα που κερδίζουν από το συνεταιρισμό, δε θα μπορούσαν μ' αυτά να συντηρήσουν την οικογένειά τους. Η συμμετοχή τους στο συνεταιρισμό είναι μια δεύτερη δουλιά, ένα συμπληρωματικό εισόδημα καθόλου σταθερό! Απαντήσεις που είναι όμοιες με αυτές που δόθηκαν πριν μερικούς μήνες σε ερωτηματολόγιο έρευνας του υπουργείου Γεωργίας, από γυναίκες που συμμετείχαν σε αγροτοτουριστικούς συνεταιρισμούς: Είχαν απαντήσει τότε σε ποσοστό 54,8% ότι συμμετείχαν στο πρόγραμμα για εξασφάλιση συμπληρωματικού εισοδήματος για την οικογένειά τους. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία (67%) δήλωσαν ότι το πρόσθετο εισόδημά τους συμβάλει ελάχιστα στα οικονομικά του νοικοκυριού...

Ιδια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που μετέχουν στο συνεταιρισμό των Σοφάδων. Αυτές έχουν το πλεονέκτημα ότι ζουν σε πεδιάδα, δεν είναι τόσο απομονωμένες και έχουν μια μεγαλύτερη κοινωνική εμπειρία. Ωστόσο, τα υλικά που χρειάζονται για την κατασκευή παραδοσιακών στολών είναι ακριβά και είναι ένα σημαντικό πρόβλημα η έλλειψη δυνατότητας να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά, να κάνουν «μάρκετινγκ» και να τα διακινήσουν έξω από τα όρια του νομού. Χρειάζονται στήριξη, γιατί αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες και γενικότερα, οι γυναίκες των τοπικών συνεταιρισμών δεν είναι εύκολο να πειστούν για να διεκδικήσουν ένα άλλο είδος συνεταιρισμού. Γιατί είναι κακό, λένε, τι πειράζει να πηγαίνει κάθε μια μόνη της να διαθέτει τα προϊόντα της;

Εύλογα ωστόσο φαίνεται να τίθεται το ερώτημα: «Αντί να καθόμαστε κλεισμένες στο σπίτι ή να πηγαίνουμε από το σπίτι στο χωράφι και από το χωράφι στο σπίτι γιατί να μην έχουμε ένα πρόσθετο εισόδημα και να βλέπουμε και κάποιους ανθρώπους παραέξω»;

«Εμείς, απαντάνε οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Γυναικών Καρδίτσας, δεν είμαστε ενάντια στους συνεταιρισμούς γενικά, αλλά στο είδος των συνεταιρισμών που προωθούνται από την κυβέρνηση. Είναι πάγια θέση του γυναικείου κινήματος ότι οι συνεταιρισμοί δεν μπορούν να εξαρτώνται και να κρατηθούν μέσα από τα επιδοτούμενα προγράμματα, δε θα είναι βιώσιμοι, θα φυτοζωούν, και δε θα έχουν μέλλον αν δεν υπάρξει κρατική στήριξη.

» Δεν τους είπαμε ωστόσο "Κλείστε το συνεταιρισμό και φύγετε"! Τους προτείναμε συγκεκριμένα μέτρα: Να δράσουν συλλογικά, να αποκτήσουν ένα εργαστήρι, ένα στέκι, να αναλάβει μια νεότερη κοπέλα την προώθηση των προϊόντων, ώστε να μπορέσουν να ξανοιχτούν στην αγορά και να γίνουν τα προϊόντα τους ευρύτερα γνωστά...».

Υπάρχει όμως η οικονομική δυνατότητα για να γίνουν όλ' αυτά; «Οχι, δεν υπάρχει με τα σημερινά δεδομένα... Αλλά εμείς αυτό υποστηρίζουμε, ότι πρέπει να απαιτήσουν τη στήριξη του κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης», λένε οι εκπρόσωποι του συλλόγου. Γιατί με διακόσιες χιλιάδες κεφάλαιο τι να πρωτοκάνεις; Και στο μέλλον τα πράγματα θα είναι δυσκολότερα για τις γυναίκες του συνεταιρισμού. Γύρω από τη λίμνη γίνεται χαμός, ο ανταγωνισμός με τα άλλα προϊόντα θα ενταθεί. Το εισόδημα της αγροτικής οικογένειας διαρκώς συρρικνώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ παλιότερα δε γράφονταν αγρότισσες στον ΟΑΕΔ, τα τελευταία χρόνια γράφονται για να μπορούν να εξασφαλίσουν και ένα μεροκάματο... Υπάρχει μεγάλη φτώχεια, που με το χρόνο θα γίνεται μεγαλύτερη».

Ο Σύλλογος Γυναικών Καρδίτσας έχει κάθε διάθεση να στηρίξει τις γυναίκες των συνεταιρισμών και να τους συμπαρασταθεί. Ομως αυτό από τα πράγματα είναι δύσκολο. Δεν είναι δυνατό να έχει καθημερινή επαφή μαζί τους, ούτε τα μέλη του έχουν την τεχνογνωσία που θα βοηθούσε τις γυναίκες του συνεταιρισμού να βελτιώσουν και να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Μπορούν να τις υποστηρίξουν στις οικονομικές ή άλλες διεκδικήσεις τους απέναντι στο κράτος και την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά είναι οι ίδιες που πρέπει να αναπτύξουν μια συλλογική οργάνωση, κάτι στο οποίο οι εκπρόσωποι του συλλόγου δίνουν μεγάλη έμφαση:

«Σαν γυναικείο κίνημα δε συμφωνούμε με το είδος των συνεταιρισμών που προωθούνται από την κυβέρνηση και την ΕΕ, λένε συνοπτικά, δεν είναι λύση για την ανεργία και τη φτώχεια των γυναικών της υπαίθρου, ούτε καλλιεργεί μια συλλογικότητα, ούτε τις βοηθάει να κερδίσουν ένα εισόδημα με το οποίο θα μπορούσαν να ζήσουν την οικογένειά τους. Πρόκειται για μια λύση που "χρυσώνει" το χάπι, καλλιεργεί αυταπάτες και κατευνάζει τις αντιδράσεις απέναντι στο ξεκλήρισμα της αγροτιάς...».