Το φορτηγό «Νικητός» έχει δεχτεί γερμανική τορπίλη. Το πλήρωμά του πρόλαβε και μπήκε στη βάρκα. Ηταν τέτοια η αυτοθυσία των ναυτεργατών, που μόλις κατάφερναν να βγουν στη στεριά ζητούσαν να ξαναμπαρκάρουν, ενώ δεν είχαν ούτε ρούχα να φορέσουν!

Κάθε στροφή της προπέλας του βαποριού, ήταν κι ένα βήμα για την αντιφασιστική νίκη. Το μινεράλι και το νίτρο ήταν τ' άρματα και το μπαρούτι, το στάρι ήταν η κουραμάνα των φαντάρων μας, που πολεμούσαν στα αλβανικά βουνά.

«Κρατάτε τα πλοία εν κινήσει», ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν το συμμαχικό αγώνα!! Ηταν το σύνθημα που έφτασε αργότερα σ' όλα τα λιμάνια της Υδρογείου με την πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ), που ιδρύθηκαν το Μάρτη του 1943 και καθοδηγούνταν από δυαδική Γραμματεία, τον ναύτη Αντ. Αμπατιέλο ως εκπρόσωπο των κατωτέρων πληρωμάτων και τον μηχανικό και μετέπειτα πρόεδρο της ΠΕΜΕΝ Βασ. Μπεκάκο, ως εκπρόσωπο των αξιωματικών.

Ηταν ένα σύνθημα ταυτόσημο σε περιεχόμενο με το ιστορικό ανοιχτό γράμμα του τότε Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη, που καθόριζε τη γενική γραμμή του Κόμματος στον πόλεμο με τους Ιταλούς φασίστες. Γράφτηκε στις 31.10.1940 στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας, όπου τον είχαν μεταφέρει από τις φυλακές Κέρκυρας. «...Ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι, πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα...», έγραφε.

Οι ναυτεργάτες συνδικαλιστές της θρυλικής ΟΕΝΟ(18.10.1949). Διακρίνονται οι: Αντ. Αμπατιέλος, Β. Μπεκάκος, Δ. Κολιαράκης, Δ. Γαλάτης, Μ. Μάστορας, Αντ. Γκότσης, Ν. Ορφανός και Α. Γεωργούλης

Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι την περίοδο 1939-1940 ως την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο (28-10-1940) και σχεδόν όλο το 1941, τα ελληνικά καράβια, εκτός από λίγα επίτακτα από την κυβέρνηση, κινούνταν στην ελεύθερη παγκόσμια ναυτιλιακή αγορά και οι εφοπλιστές αποκόμιζαν τεράστια κέρδη. Ενα παράδειγμα: Καράβι τύπου στάνταρ του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ηλικίας 20 χρόνων, αγορασμένο 4-5.000 λίρες Αγγλίας, - ποσό που είχε αποσβεστεί ίσως δύο φορές στα 4-5 χρόνια που δουλεύτηκε απ' τους ιδιοκτήτες του - ανέβασε την τιμή του στις 80-100 χιλιάδες λίρες Αγγλίας, ενώ σ' ένα ταξίδι, π.χ. 3-4 μηνών, ο ιδιοκτήτης του έβγαζε άλλο ένα καράβι!

Η ελληνική ναυτιλία, τις παραμονές του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, αριθμούσε 550 καράβια, ολικής χωρητικότητας 1.800.000 τόνων. Τα επιβατηγά, ρυμουλκά και άλλα παρόμοια, υπολογίζονταν στους 50.000 τόνους, ενώ τα υπόλοιπα ήταν φορτηγά (τραμπς) και πολύ λίγα πλοία τακτικών γραμμών. Επίσης, είχαμε και 713 ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα (καΐκια). Στην πλειονότητά τους τα φορτηγά πλοία ήταν μεταχειρισμένα, μεγάλης ηλικίας και πολύ λίγα νεοκατασκευασμένα. Η αξία του ελληνικού εμπορικού στόλου υπολογιζόταν σε 10.000.000 λίρες Αγγλίας. Επίσης, υπήρχαν μερικά γκαζάδικα ελληνικής πλοιοκτησίας, αλλά με ξένες σημαίες. Δυο - τρία απ' αυτά ανήκαν στον Αρ. Ωνάση και αποτέλεσαν τη μαγιά της μεταπολεμικής ναυτιλιακής αυτοκρατορίας του.

Μπίζνες εφοπλιστών με τους ναζί...

Το μεγαλύτερο μέρος των καραβιών με ελληνική σημαία ήταν ναυλωμένο από το υπουργείο Πολεμικών Μεταφορών της Αγγλίας. Τα μισά έκαναν ταξίδια στον Βορ. Ατλαντικό και τα υπόλοιπα στη Μέση Ανατολή. Κάπου δέκα καράβια είχαν ναυλωθεί από την ελβετική κυβέρνηση και ταξίδευαν ανάμεσα στα ανατολικά λιμάνια των ΗΠΑ και στη Λισαβόνα. Εφ' όσον είχαν ελβετική σημαία θεωρούνταν «ουδέτερα», γεγονός που έδινε τη δυνατότητα «ελεύθερου λαθρεμπορίου». Οι εφοπλιστές ασχολήθηκαν επιτυχώς με το «είδος» αυτό, με προτίμηση στην πλατίνα (λευκόχρυσο), υλικό αναγκαίο για τα ναζιστικά αεροπλάνα, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη.

Το γερμανικό υποβρύχιο μόλις έχει αναδυθεί μετά το χτύπημα της νηοπομπής

Οι διάφοροι εκπρόσωποι της αστικής τάξης έχουν γράψει κατά καιρούς για το «Ελληνικό Ναυτιλιακό Θαύμα», αποδίδοντας την ανάπτυξη της Ελληνικής Ναυτιλίας στην εφοπλιστική ιδιοφυΐα, αγνοώντας - όχι τυχαία - την πραγματικότητα. Οτι, δηλαδή, το «θαύμα» το 'καναν οι Ελληνες ναυτεργάτες με το αίμα τους, τον ιδρώτα τους και την ψυχή τους. Αυτοί έδωσαν κίνηση στα άψυχα σιδερένια μεγαθήρια για να γιομίσουν, τελικά, χρυσάφι τα βαλάντια των εφοπλιστών.

Η ελληνική ναυτιλία στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου (μέχρι τον Απρίλη του 1945) έχασε 375 φορτηγά πλοία, 52 επιβατηγά και 7 πλοία διαφόρων τύπων.

Οι Ελληνες ναυτεργάτες, «οι αετοί των ωκεανών», όπως αναφέρονταν στις ανταποκρίσεις των αγγλικών εφημερίδων, πλήρωσαν με πολύ αίμα τον πατριωτισμό τους και την παλικαριά τους. Συγκεκριμένα, 2.150 νεκροί σε πλοία από πολεμικές ενέργειες, 850 νεκροί εκτός πλοίων από διάφορες πολεμικές αιτίες, 2.500 τραυματίες - από τους οποίους οι 2.000 έμειναν ανάπηροι και ανίκανοι για εργασία, 150 ναυτεργάτες που παραφρόνησαν από τη φρίκη του πολέμου. Επίσης μεγάλος αριθμός Ελλήνων ναυτεργατών χάθηκε πάνω στα ανώνυμα ιστιοφόρα που σχεδόν όλα καταβυθίστηκαν στη Μέση Ανατολή, σε βομβαρδισμούς πόλεων και λιμανιών, μέσα και έξω από την Ελλάδα, ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός αυτών που κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και βρήκαν τραγικό θάνατο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι απώλειες των Ελλήνων ναυτεργατών από κάθε αιτία του πολέμου ανέρχονται στο 20%, έναντι 15% των Αγγλων ναυτεργατών.

Ανάμεσα στους νεκρούς υπάρχουν και δυο αμούστακα παιδιά. Ο 15χρονος Παύλος Ξενοφών και ο 16χρονος Γιάννης Σταματάκης, καμαροτάκι. Τα ονόματά τους είναι χαραγμένα σε μαρμάρινη πλάκα στο κενοτάφιο του Tower Hill του Λονδίνου.

Αγριες διώξεις για τους ναυτεργάτες...

Δεν έφταναν οι θυσίες τους στο μεγάλο αντιφασιστικό πόλεμο, έπρεπε οι επιζήσαντες να υποστούν και τους ατομικούς εξευτελισμούς, στους οποίους τους υπέβαλε το μοναρχοφασιστικό κράτος. Στα μεταπολεμικά χρόνια οι διωκτικές αρχές καθιέρωσαν την «κόκκινη τετράγωνη σφραγίδα» στα ναυτικά φυλλάδια όσων ήταν οργανωμένοι στην ΟΕΝΟ, για τους οποίους απαγορευόταν η ναυτολόγηση, κατάρτισαν ειδικούς καταλόγους με 3.000 ονόματα ναυτεργατών που στάλθηκαν στα λιμεναρχεία - προξενεία για να απαγορευτεί και σ' αυτούς η ναυτολόγηση.

Οι Ελληνες ναυτεργάτες εισέπραξαν μόνο ωραία λόγια από την πολιτεία. Εισέπραξαν όμως και άγριες διώξεις, φυλακές και εξορίες, που τους επέβαλαν οι τοποτηρητές των εφοπλιστικών συμφερόντων. Ο Αντ. Αμπατιέλος 17 χρόνια φυλακή, ο Βασ. Μπεκάκος το ίδιο, ο Απ. Ράπεσης, ο Αντ. Παλαιολόγος, ο Δημ. Κολιαράκης κι άλλοι συνδικαλιστές - αγωνιστές πέρασαν από τα θανατοδικεία γιατί υπερασπίστηκαν τα ναυτεργατικά συμφέροντα, υπογράφοντας για πρώτη φορά στα χρόνια εκείνα Συλλογική Σύμβαση, που άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη βελτίωση της ζωής των ναυτεργατών.

Αυτοί που βρήκαν κερδισμένοι από το σφαγείο του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου ήταν και πάλι οι εφοπλιστές. Τα καράβια τους, όσα ήταν με ξένες σημαίες, ήταν ναυλωμένα στους Αμερικανούς, ενώ αυτά που είχαν ελληνική σημασία ήταν ναυλωμένα από τους Αγγλους.

Οι εφοπλιστές, όσοι έχασαν τα πλοία τους από τορπιλισμούς, εισέπραξαν τις ασφαλιστικές αποζημιώσεις στο ακέραιο και τον Ιανουάριο του 1947 άρχισαν να παραλαμβάνουν τα 100 «Λίμπερτι», η παράδοση των οποίων από την αμερικανική κυβέρνηση συνοδεύτηκε από το γνωστό οικονομικό σκάνδαλο με πρωταγωνιστή τον τότε υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, Ν. Αβραάμ, που είχε αποκαλύψει την εποχή εκείνη ο «Ριζοσπάστης».

Η βασική τιμή του κάθε «Λίμπερτι» ήταν 544.500 δολάρια, έναντι του τότε μέσου ναυπηγικού κόστους των 1.600.000 δολαρίων περίπου. Οι όροι πληρωμής ήταν 25% της αξίας μετρητοίς υποτίθεται, αφού εγγυητής ήταν το ελληνικό δημόσιο, και τα υπόλοιπα πληρωτέα με δόσεις μέσα σε 20 χρόνια και με ετήσιο επιτόκιο 3,5%. Οι σκανδαλώδεις αυτοί «ευνοϊκοί όροι» έγιναν γνωστοί πολύ αργότερα, χωρίς βέβαια να ιδρώσει το αυτί κανενός...

Σήμερα οι ναυτεργάτες, όπως άλλωστε και όλοι οι άλλοι εργαζόμενοι, παλεύουν ενάντια στην καταστροφική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό την καθοδήγηση των Βρυξελλών. Η άρση του Καμποτάζ και η υποταγή της κυβέρνησης στις απαιτήσεις των εφοπλιστών, θα δυσκολέψουν ακόμη πιο πολύ τη θέση των ναυτεργατών. Η «ρότα» πρέπει ν' αλλάξει, να «βάλει πλώρη» για να συνταχθεί, να δυναμώσει το Μέτωπο Πάλης. Αλλος δρόμος δεν υπάρχει. Είναι η καλύτερη τιμή στη μνήμη των χιλιάδων ναυτεργατών που θυσιάστηκαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΠΗΓΕΣ:α) Επίσημα κείμενα ΚΚΕ τ. 5 1940-'45.

β) Αντων. Αμπατιέλου, «Μια ζωή στον Αγώνα», έκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

γ) Γ. Θ. Μαλακάση, «Η συνεισφορά της Ελλην. Εμπορικής Ναυτιλίας στην πολεμική προσπάθεια του Εθνους», εκδ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

δ) Αρχείο Αναστ. Τζαμτζή πλοιάρχου ΕΝ.

ε) «Αι θυσίαι της Ελλάδας εις τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», εκδ. Υπουργείου Ανοικοδομήσεως, 1945.