Παπαγεωργίου Βασίλης

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Γκέτεμποργκ (14/15 Ιούνη) καλείται για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) να τοποθετηθεί ουσιαστικά επί της πολιτικής δομής και λειτουργίας της «ενωμένης Ευρώπης», αφού μετά τις δηλώσεις του Γάλλου πρωθυπουργού Λιονέλ Ζοσπέν, την περασμένη Δευτέρα στο Παρίσι, ολοκληρώθηκαν οι «προγραμματικές» διακηρύξεις των ευρωπαϊκών «μεγάλων δυνάμεων» για «το μέλλον της Ευρώπης».

Μισός αιώνας «γαλλικής» λειτουργίας της ΕΟΚ - ΕΕ, στη βάση της «τριαδικής» θεσμικής δομής: 1) Συμβούλιο Υπουργών (κυβερνήσεις) ως «νομοθετικό» και εκτελεστικό όργανο, 2) διορισμένη Κομισιόν ως Γενικό Επιτελείο του κεφαλαίου με «νομοθετική πρωτοβουλία» και ισχυρές εκτελεστικές αρμοδιότητες, και, 3) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) ως άλλοθι «νομιμότητας» με ελάχιστες πραγματικές εξουσίες, έφτασε στο τέλος του. Το «πείραμα» της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», στηριγμένο στις «υπερεθνικές» αντιδημοκρατικές εντολές, το συντονισμό των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και την πολιτική καθυπόταξη των ευρωπαϊκών λαών, στη βάση ενός Διευθυντηρίου υπό τον γερμανο-γαλλικό «άξονα» με βρετανική «ιδιαιτερότητα» και Ιταλο-ισπανούς «μπαλαντέρ» έκλεισε την ιστορική του φάση.

Από το Αμστερνταμ (Ιούνης 1997) μέχρι και τη Νίκαια (Δεκέμβρης 2000), το θέμα άνοιξε ως «μεταρρύθμιση» του υφιστάμενου καθεστώτος, αλλά η αδυναμία συνεννόησης κατέδειξε και στους πιο «αισιόδοξους» ότι τα νέα συμφέροντα, όπως διαμορφώθηκαν μετά το τέλος του «ψυχρού πολέμου», τη γερμανική επανένωση, την ΟΝΕ του Μάαστριχτ, την «παγκοσμιοποίηση» υπό αμερικανική ηγεμονία και τη διεύρυνση της ΕΕ προς Ανατολάς, απαιτούσαν ριζική πολιτική αναθεώρηση.

Η πρώτη ολοκληρωμένη πρόταση για «το μέλλον της Ευρώπης» έγινε από τον Γερμανό ΥΠΕΞ Γ. Φίσερ στις 12/5/2000 που διακήρυξε «ζήτω η μεγάλη ευρωπαϊκή ομοσπονδίας». Στις 27/6/2000 ο Γάλλος Πρόεδρος Ζακ Σιράκ δήλωσε ότι το Παρίσι είναι υπέρ «μιας ομοσπονδίας κρατών - εθνών» με τη δημιουργία μιας «πρωτοπορίας» γύρω από τον γαλλο-γερμανικό «άξονα». Οι διαφορές μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού έγιναν φανερές.

Στις 30/4/2001 ο Γερμανός καγκελάριος Γκ. Σρέντερ, ενώπιον του κόμματός του (SPD) υποστήριξε μια «Ευρώπη πραγματικής ομοσπονδίας» με ενίσχυση του ρόλου της Κομισιόν που αποκτά πλήρη εκτελεστική εξουσία και υποβάθμιση του ρόλου του Συμβουλίου Υπουργών σε «ευρωπαϊκή Γερουσία», κάτι σαν «άνω Βουλή των κρατών - εθνών», με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως «κάτω Βουλή».

Το Βερολίνο ζητά «επανεθνικοποίηση» της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και των «περιφερειακών» Διαρθρωτικών Ταμείων («πακέτα» μεγάλων έργων), άρα, επί της ουσίας επαναδιαπραγμάτευση των «ιδίων πόρων» (έσοδα - έξοδα του κοινοτικού προϋπολογισμού) όπως έχουν συμφωνηθεί στην Ατζέντα 2000 - 2006. Προκλητική πρόταση ακόμη και για τον Γερμανό ΥΠΕΞ Γ. Φίσερ και τον πρόεδρο της Κομισιόν Ρ. Πρόντι - πολύ περισσότερο για το Παρίσι. Ο Γερμανός καγκελάριος προβάλλει ως «ευρωπαϊκό όραμα» μια δομή και λειτουργία της ΕΕ στη βάση είτε του γερμανικού μοντέλου είτε των ΗΠΑ. Μ' άλλα λόγια «λιγότερος ευρωπαϊσμός» υπό την ηγεμονία της Γερμανίας, η οποία αναλαμβάνει πλήρως την οικονομικο-πολιτική εξουσία έναντι μιας «παρωχημένης» και «γραφειοκρατικής» γερμανοποιημένης Ευρώπης υπό γερμανο-γαλλικό «άξονα».

Στις 25/5/2001 ο Βρετανός πρωθυπουργός Τ. Μπλερ, σε πλήρη προεκλογική εκστρατεία, απορρίπτει «συντακτικές» επανιδρύσεις της ΕΕ, κάνει λόγο για μια «Ευρώπη ελεύθερων, ανεξάρτητων και κυρίαρχων εθνών» και για ένα «σύγχρονο πατριωτισμό». Το Λονδίνο είναι υπέρ ενός ενισχυμένου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, που συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών, υπέρ των δύο Βουλών και υπέρ των ξεχωριστών «ενισχυμένων συνεργασιών» για θέματα άμυνας και ασφάλειας. Απορρίπτει την ιδέα της πολιτικής «ολοκλήρωσης» και κάθε πρόταση περί «ομοσπονδίας». Συμφωνεί με τον Ζ. Σιράκ στις αντιρρήσεις για ένα «ευρωπαϊκό υπερκράτος». Συμφωνεί με το Παρίσι και στο ζήτημα ότι δεν μπορείς να κάνεις την Ευρώπη, διαλύοντας τα κράτη - έθνη. Αλλά διαφωνεί με τη Γαλλία, τόσο στην «κεντρική διοίκηση» αλά γαλλικά, όσο και στο σύνθημα «ενίσχυση της Ευρώπης με ενίσχυση της Γαλλίας».

Ο Γάλλος «σοσιαλιστής» πρωθυπουργός απέρριψε επίσημα τις γερμανικές προτάσεις υπέρ μιας «ομοσπονδίας κρατών - εθνών» όπως και ο Γάλλος Πρόεδρος Ζακ Σιράκ. Πρόκειται για επαναφορά της πρότασης του πρώην προέδρου της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ. Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας φαίνεται να συμφωνεί με τον Τ. Μπλερ στην αναβάθμιση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων που θα συνέρχεται, αντί μια φορά το εξάμηνο, «κάθε δύο μήνες» και θα αποφασίζει για το «πολυετές νομοθετικό πρόγραμμα». Το Συμβούλιο θα υποστηρίζεται από ένα νέο όργανο, το «μόνιμο Συμβούλιο Υπουργών» που θα προετοιμάζει τη διμηνιαία Σύνοδο Κορυφής.

Τα υφιστάμενα Συμβούλια θα λειτουργούν ως ξεχωριστά υπερεθνικά «υπουργεία» των κυβερνήσεων. Προτείνεται η δημιουργία ενός «Κογκρέσου» από τα «εθνικά» Κοινοβούλια και το ΕΚ. Το πρώτο ευρωκόμμα στο ΕΚ θα διορίζει και τον πρόεδρο της Κομισιόν, που θα έχει, εκτός των άλλων, δικαίωμα διάλυσής του («ad libitum»). Δημιουργείται «οικονομική διακυβέρνηση της ζώνης Ευρώ».