Τους υπεύθυνους έναν προς έναν για το χαμό των 20 ανθρώπων που πνίγηκαν στο ναυάγιο του τσιμεντάδικου πλοίου «ΔΥΣΤΟΣ» τη νύχτα της 28ης Δεκέμβρη 1996, κατέδειξε, χτες 5η μέρα της δίκης, ο πλοίαρχος Γιάννης Ελευθερίου, με μια κατάθεση - καταπέλτη. Τα στοιχεία που κατέθεσε ο μάρτυρας στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιά αποτελούν γροθιά για την πλοιοκτήτρια εταιρία ΑΝΕ - ΗΡΑΚΛΗΣ (θυγατρική της ΑΓΕΤ), τον «Ελληνικό Νηογνώμονα», το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και, συνολικά, την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που αποτελεί τον προστάτη του εφοπλιστικού κυκλώματος. Η κατάθεση αυτή προκάλεσε πανικό και στο γκρουπ των μεγαλοδικηγόρων που έχουν επιστρατευτεί για να υπερασπίσουν εφοπλιστές και «Ελληνικό Νηογνώμονα». Μάλιστα, ο ένας από αυτούς, ο γνωστός κ. Κατσαντώνης, μπροστά στους δικαστές επιχείρησε να τρομοκρατήσει τον μάρτυρα, απειλώντας τον με την κατηγορία της «ψευδούς δηλώσεως σε βαθμό κακουργήματος»! Ενέργεια, που, όπως σχολιάστηκε από δικηγορικούς κύκλους, δεν επιτρέπεται σε έμπειρο δικηγόρο.

Ο Γιάννης Ελευθερίου είχε υπηρετήσει ως πλοίαρχος στο «ΔΥΣΤΟΣ» το 1988 και 10 μήνες το 1991. Κατέθεσε ότι το καλοκαίρι του 1991 και μετά από κάποια σημάδια ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, κατέβηκε με τον αρχιμηχανικό της εταιρίας κ. Ρογκάκη στο χώρο κάτω από το αμπάρι και στα διπύθμενα του πλοίου. «Είδα ότι τα σπλάχνα του πλοίου ήταν όλα σάπια», είπε και συμπλήρωσε: «Οι φραχτές κυριολεκτικά σάπιες, παντού σκουριά, απελπιστική η κατάσταση». Μετά από πίεση του πλοιάρχου, το πλοίο οδηγήθηκε προς δεξαμενισμό για επισκευές. «Η επισκευή για όλα είχε μεγάλο κόστος», «περιοριστήκαμε μόνο σε επισκευές φρακτών», «όμως η ενδεικνυόμενη επισκευή που έπρεπε να γίνει δεν έγινε». «Συνολικά, σκοπός της εταιρίας ήταν η οικονομία από τη μετασκευή μέχρι την επισκευή». Κατέθεσε ακόμα ότι παρά το γεγονός πως μετά τη μετασκευή που είχε υποστεί το πλοίο το 1985 είχαν προστεθεί νέα βάρη από υπερκατασκευές, ο πλοίαρχος του πλοίου δεν είχε στη διάθεσή του «μελέτη αναγωγής των βαρών. Αυτό για τον πλοίαρχο σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπολογίσει σωστά και, βέβαια, να εκτιμήσει τις πραγματικές συνθήκες υπό τις οποίες ταξιδεύει».

Αποκάλυψε ακόμα ότι εξαφάνισαν από το πλοίο το εγχειρίδιο που είχε συντάξει ο ίδιος, στο οποίο ανέφερε τα «μυστικά του καραβιού» για να βοηθηθεί ο επόμενος πλοίαρχος. Οσον αφορά τα αίτια του ναυαγίου, ήταν κατηγορηματικός: «Το πλοίο έφτασε στο "αμήν" του. Εχουμε κατάρρευση των φρακτών από μια μεριά, μετατόπιση φορτίου και ανατροπή». Οσο για τον καιρό, σημείωσε ότι επιδείνωσε το πρόβλημα του πλοίου, όμως δεν ήταν τέτοιος, ώστε ένα πλοίο 6.000 τόνων όπως ήταν το «ΔΥΣΤΟΣ» να μην μπορεί να ταξιδέψει.

Ο πλοίαρχος ανέφερε την επιστολή που έστειλε λίγες μέρες μετά το ναυάγιο στον τότε υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας Στ. Σουμάκη, «προκειμένου να βοηθήσω στις έρευνες», αναφέροντας την κατάσταση του πλοίου. Σημειώνεται ότι ο υπουργός είχε αρνηθεί ότι είχε λάβει τέτοια επιστολή, βέβαια λίγο αργότερα τον διέψευσε η απόδειξη του ταχυδρομείου. Ομως, σοκ προκάλεσε στο δικαστήριο το στοιχείο που αποδεικνύει ότι την ταφόπλακα των 20 νεκρών κρατούσε και το ΥΕΝ. Συγκεκριμένα, ο Στ. Σουμάκης, πιστός στο δόγμα της κυβέρνησής του ότι τα εφοπλιστικά συμφέροντα αποτελούν «ιερό και όσιο», είχε σπεύσει να νομιμοποιήσει την αυθαίρετη μείωση της οργανικής του «ΔΥΣΤΟΣ», στην οποία είχε προβεί η ΑΝΕ. Την επικύρωσε με σχετική υπουργική απόφαση που υπέγραψε στις 2 Γενάρη 1997, όταν το «ΔΥΣΤΟΣ» βρισκόταν ήδη τουμπαρισμένο επί 6 μέρες ανοιχτά της Κύμης! Να σημειωθεί ότι η υπουργική απόφαση είχε έρθει στο φως στις 17 Γενάρη 1997, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.