Κλείτος, Κουμάνος, Μαυροπηγή τρία χωριά του Νομού Κοζάνης στο λιγνιτοφόρο Λεκανοπέδιο Πτολεμαΐδας βρίσκονται σε αναβρασμό, γιατί κυριολεκτικά «κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα». Οι κάτοικοι των χωριών έχουν κάνει τον πόνο και την οργή τους απόφαση να δώσουν τη μάχη ενάντια στην αναλγησία και ασυδοσία της ΔΕΗ και της κυβέρνησης μέχρι τέλους για τη σωτηρία των χωριών τους.

Τα ορυχεία της ΔΕΗ λειτουργούν, ήδη, δίπλα στα δύο πρώτα χωριά και το τρίτο αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο να δει το ορυχείο λιγνίτη να φτάνει μέχρι τα σπίτια του χωριού. Οι κάτοικοι των χωριών αναπνέουν καθημερινά τη μουντζούρα του κάρβουνου, οι αποθέσεις της τέφρας «κρέμονται» πάνω απ' τα σπίτια τους και μόλις φυσήξει λίγος αέρας τους πνίγει η σκόνη και τους θερίζουν οι αρρώστιες. Ακόμα και μικρά παιδιά υποφέρουν από αναπνευστικά και πνευμονολογικά νοσήματα.

Οι κάτοικοι που πρώτα ζούσαν άνετα τις οικογένειές τους με την παραγωγή που έπαιρναν από τον εύφορο κάμπο, τώρα έχουν χάσει τα χωράφια τους, που τους τα πήρε με αναγκαστική απαλλοτρίωση η ΔΕΗ, γιατί στο υπέδαφός τους υπήρχε μπόλικος λιγνίτης, απαραίτητο καύσιμο για τους Θερμοηλεκτρικούς Σταθμούς. Εχουν χάσει το εισόδημά τους και ακόμα δεν έχουν πάρει τα χρήματα και γι' αυτή τη μικρή αποζημίωση που καθόρισε το δικαστήριο.

Τα χωριά, εκτός από τις αρρώστιες, μαστίζονται από την ανεργία και, το κυριότερο, παρ' όλο που έχει προ πολλού παρθεί απόφαση για τη μετεγκατάσταση των χωριών Κομάνου και Κλείτου σε περιοχές που έχουν καθοριστεί, δε δίνονται χρήματα για την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών, για να μπορέσει να προχωρήσει η ανέγερση των νέων κατοικιών. Η υπόθεση έχει βαλτώσει στη συνηθισμένη μέθοδο υποσχεσιολογίας και κοροϊδίας, αδιαφορώντας για τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων και την οικονομική τους κατάσταση, που έχει η διαιώνιση του σοβαρού προβλήματος για τις οικογένειες των τριών χωριών.

Βασικό αίτημα των κατοίκων είναι να προχωρήσει αμέσως η διαδικασία της μετεγκατάστασης των χωριών, να καταβληθούν οι αποζημιώσεις για τα χωράφια που τους πήραν και τα σπίτια τους και να δεχτεί η ΔΕΗ να προσλάβει στις εργασίες της τους άνεργους κατοίκους των χωριών που έχασαν τα χωράφια και το οικογενειακό τους εισόδημα.

Στη συνάντηση που είχαμε με την Επιτροπή Αγώνα των Κατοίκων της Μαυροπηγής το στοιχείο που περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο προξένησε εντύπωση είναι η αποφασιστικότητα όλων: δεν κάνουν ούτε βήμα πίσω στον αγώνα τους να μην επιτρέψουν τις μπουλντόζες της ΔΕΗ να μπουν στην περιφέρεια των χωραφιών τους και να αρχίσουν τη διάνοιξη του νέου ορυχείου, σε μικρή απόσταση από τα σπίτια του χωριού, αν δεν ξεκαθαριστεί και δε ρυθμιστεί πρώτα το θέμα της μετεγκατάστασης του χωριού και δε δεσμευτεί η ΔΕΗ για την πρόσληψη των ανέργων που έχουν δημιουργηθεί από τη δραστηριότητα και τις απαλλοτριώσεις της επιχείρησης.

Απόφαση για μετεγκατάσταση της Μαυροπηγής δεν έχει παρθεί ακόμα. Τελευταία μόνο, μετά τον ενωμένο μαζικό αγώνα των κατοίκων δίνονται κάποιες υποσχέσεις. Υπάρχει και μια απόφαση της Νομαρχίας που υποστηρίζει το αίτημα της Επιτροπής Αγώνα και των κατοίκων του χωριού για άμεση έναρξη της διαδικασίας μετεγκατάστασης της κοινότητας.

«Με την ανυποχώρητη στάση μας αναγκάσαμε τους υπεύθυνους να αναγνωρίζουν τώρα την ανάγκη μετεγκατάστασης του χωριού, μας λένε τα μέλη της Επιτροπής και προσθέτουν: Πρώτα δε μιλούσαν καν για μετεγκατάσταση. Δε μας έπαιρναν στα σοβαρά. Οταν, όμως, οργανωθήκαμε και αρχίσαμε συντονισμένο μαζικό αγώνα και κινητοποιήσεις, τουλάχιστον μιλούν μαζί μας για την εξεύρεση λύσης.

Δε ζητούμε παράλογα πράγματα, υπογραμμίζουν. Είμαστε 700 κάτοικοι που πρέπει να ζήσουμε σε ανθρώπινες συνθήκες. Η μετεγκατάσταση του χωριού, η απορρόφηση των ανέργων από τη ΔΕΗ και οι δίκαιες αποζημιώσεις για τις περιουσίες μας είναι θέματα ζωτικής ανάγκης για όλους τους κατοίκους. Εμείς μια φορά είμαστε αποφασισμένοι, τονίζουν με νόημα τις λέξεις τους και υπογραμμίζουν: Αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά μας, οι μπουλντόζες θα περάσουν πάνω απ' τα πτώματά μας, για να μπουν στα χωράφια μας. Δεν κάνουμε πίσω με τίποτα».

Η υπομονή των κατοίκων έχει εξαντληθεί στο Κλείτος, γιατί νιώθουν ότι ο εμπαιγμός και η κοροϊδία της κυβέρνησης έχουν ξεπεράσει όλα τα όρια. Ετσι, σε πρόσφατη γενική συνέλευση των κατοίκων αποφασίστηκε να προχωρήσουν σε άμεσες κινητοποιήσεις με καταλήψεις των ταινιοδρόμων της ΔΕΗ, που περνούν σχεδόν μέσα από το χωριό και μεταφέρουν λιγνίτη και τέφρα.

Οταν πριν λίγες μέρες βρεθήκαμε το βράδυ στο χωριό στο κεντρικό καφενείο η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη. «Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια υπομονής», μας λέει ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου Σπυριδόπουλος Κυριάκος. Βρισκόμαστε σε "ώρα μηδέν". Το χωριό μοιάζει με ηφαίστειο, από ώρα σε ώρα μπορεί να εκραγεί. θα έχουμε κινητοποιήσεις που δεν έχουν ξαναγίνει στην περιοχή», προειδοποιεί.

Στη συζήτηση μπαίνουν και άλλοι που εξηγούν: Η μετεγκατάσταση της κοινότητας έχει αποφασιστεί από καιρό, η υπόθεση όμως «έχει κολλήσει στις μελέτες». Ετσι οι 1.500 κάτοικοι ζουν καθημερινά μέσα στην κόλαση του ορυχείου, που λειτουργεί δίπλα στα σπίτια τους. Οι αποθέσεις της τέφρας στη ΒΑ πλευρά του χωριού «κρέμονται» σχεδόν πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων. Με μια κατολίσθηση θα καταπλακώσουν το χωριό. Αμα φυσήξει λίγος αέρας δεν μπορείς να καθίσεις στο χωριό από τη σκόνη της αιωρούμενης τέφρας από τις αποθέσεις του Νότιου Πεδίου. Στα 10 παιδιά τα 7 έχουν αναπνευστικά προβλήματα.

Εκτός από τον εφιάλτη υγείας, οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν οικονομική καταστροφή. Τους πήραν 4.500 στρέμματα παραγωγικά χωράφια, για τα οποία δεν έχουν ακόμα πληρωθεί έστω και την εξευτελιστική, όπως τη χαρακτηρίζουν, τιμή των 300 χιλ. δρχ. το στρέμμα. Οι κάτοικοι καταδικάζουν ακόμα το «έγκλημα που έχει συντελεστεί από τους εκτιμητές» της αξίας των σπιτιών. Σπίτια που έπρεπε να είναι στην Α` κατηγορία μπήκαν στη Β` και Γ` ή ακόμα και Δ` κατηγορία. Από τα 600 σπίτια του χωριού μόνο 2 μπήκαν στην Α` κατηγορία και 37 στη Β`, γεγονός που χαρακτηρίζεται σωστή πρόκληση. Να σημειωθεί ότι η πρωτόδικη απόφαση του δικαστηρίου καθορίζει ως εξής τις τιμές ανά τ.μ. για τις διάφορες κατηγορίες κατοικιών: Α` 85.000 δρχ., Β` 64.000, Γ` 61.000, Δ` 57.000, Ε` 50.000. Ζ` 45.000.

Επίσης, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις των υπουργών, χρήματα δεν έχουν ακόμα διατεθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό για την κατασκευή των υποδομών του νέου οικισμού, με αποτέλεσμα να μην προχωρεί η μετεγκατάσταση, αλλά ούτε και για το θέμα των αποζημιώσεων υπάρχει κάποια προοπτική.

Ετσι, με απόφαση της γενικής τους συνέλευσης οι κάτοικοι ζητούν από την Περιφέρεια Δ. Μακεδονίας και τα υπουργεία Εσωτερικών και Ανάπτυξης: την άμεση αντιμετώπιση της ανεργίας, την άμεση καταβολή των αποζημιώσεων για τις απαλλοτριώσεις και την έγκριση της πολεοδομικής μελέτης για να προχωρήσουν οι υποδομές του νέου οικισμού.

Ομως, όπως μας λένε οι κάτοικοι, καμία απάντηση δεν πήραν στα αιτήματά τους. Ετσι τώρα πέρασε ο καιρός των συνελεύσεων και υπομνημάτων. Τώρα ήρθε ο καιρός των κινητοποιήσεων. Γι' αυτό όλοι προετοιμάζονται σε λίγες μέρες ν' αρχίσουν τις καταλήψεις των εγκαταστάσεων του ορυχείου. Αλλος δρόμος δεν υπάρχει ν' απαντήσουν στη συνεχιζόμενη κοροϊδία