Από τη συνάντηση του Γενς Στόλτενμπεργκ με τον Τούρκο Πρόεδρο

Πριν ακόμα φτάσει στην Αγκυρα, ο Στόλτενμπεργκ παραχώρησε συνέντευξη στο τουρκικό κρατικό πρακτορείο «Αναντολού», σπεύδοντας να χαρακτηρίσει την Τουρκία «κρίσιμο εταίρο υψηλής αξίας», κάτι που, όπως εξήγησε, οφείλεται σε «πολλούς λόγους, όχι απλά στη στρατηγική της τοποθεσία». Αναδεικνύοντας τη σημασία που η Δύση δίνει ακόμα στη συνεργασία της με την Τουρκία, ως πλεονέκτημα για την αντιπαράθεσή της με αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και ειδικά τη Ρωσία, είπε: «Η Τουρκία συνεισφέρει στην κοινή μας ασφάλεια και τη συλλογική ασφάλεια με πολλούς τρόπους. Είμαστε ευγνώμονες για την τουρκική βοήθεια σε διάφορες αποστολές και επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ...» Ενώ, αναφερόμενος ειδικά στα ΝΑΤΟικά σχέδια για τη μοιρασιά στη Μέση Ανατολή, που προχωρούν με μοχλό και την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας», πρόσθεσε: «Το γεγονός ότι η Τουρκία παρέχει υποδομές, αεροπορικές βάσεις κοντά στα σύνορα με το Ιράκ και τη Συρία ήταν κομβικής σημασίας στον αγώνα κατά του "Ντάες" (σ.σ. αραβικό ακρωνύμιο για το "Ισλαμικό Κράτος"). Η Τουρκία έχει διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες των συμμάχων στο ΝΑΤΟ και του διεθνούς συνασπισμού (σ. σ. υπό τις ΗΠΑ) ενάντια στο "Ντάες"».

Αλλά και στην κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο Στόλτενμπεργκ επιδοκίμασε την προσφορά της Τουρκίας στη «Συμμαχία μας, παρά το ότι αντιμετωπίζει (σ.σ. η Τουρκία) σοβαρές προκλήσεις για την ασφάλειά (της)» και κρίνοντας σκόπιμο να σχολιάσει ότι «κανένας άλλος σύμμαχος δεν έχει εκτεθεί τόσο στην αστάθεια αυτής της περιοχής».

Ολες αυτές οι αναφορές του γγ του ΝΑΤΟ αποτυπώνουν την αποφασιστικότητα, με την οποία η Δύση επιδιώκει να διασφαλίσει τη συνεργασία της με την Τουρκία, με στόχο - τουλάχιστον - την αποτροπή μιας περαιτέρω σύσφιξης των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία. Βεβαίως, αυτό δεν παρακάμπτει τις διαφωνίες και τις αντιθέσεις που σε πολλές περιπτώσεις βαθαίνουν ανάμεσα σε Τουρκία και Δύση, όπως δείχνουν άλλωστε οι εντάσεις με συμμάχους, όπως οι ΗΠΑ. Ωστόσο, αποκαλύπτεται πόσο μεγαλώνουν η ρευστότητα και η συνθετότητα των ανταγωνισμών αλλά και των παζαριών που στήνονται και μεταξύ «σύμμαχων» δυνάμεων, περιπλέκοντας τους κινδύνους που αυξάνονται για τους λαούς της περιοχής, αλλά και τους συμβιβασμούς που εξετάζονται.

Καταρρέουν έτσι και οι προκλητικοί ισχυρισμοί και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ αποτελεί δήθεν δικλίδα για την ασφάλεια της χώρας, αφού καμία εγγύηση δεν μπορεί να προσφέρει σε λαϊκά συμφέροντα μια λυκοσυμμαχία εκπροσώπων μονοπωλίων. Αυτό φάνηκε και από τις δηλώσεις Στόλτενμπεργκ που προσπέρασε προκλητικά την τουρκική επιθετικότητα, μιλώντας για «διαφωνίες (Ελλάδας - Τουρκίας) που βλέπουμε σε κάποια θέματα» και ξεκαθαρίζοντας ότι «δεν είναι θέμα του ΝΑΤΟ, είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπιστεί μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας». Με λίγα λόγια, φαίνεται όλο και πιο καθαρά ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις σε Αιγαίο, Κυπριακό και γενικότερα, αξιοποιούνται ήδη και στο παζάρι της Αγκυρας με ΝΑΤΟ, ΕΕ, ΗΠΑ.

Να σημειωθεί ότι η επίσκεψη Στόλτενμπεργκ στην Αγκυρα έγινε στο φόντο μιας μεγάλης συζήτησης για τις συνέπειες που θα έχει μια «απομάκρυνση» της Τουρκίας για τις ΝΑΤΟικές επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη κουβέντα για την αξία της στρατιωτικής βάσης στο Ιντσιρλίκ και τις δυσκολίες που θα συναντήσει η Δύση σε περίπτωση που «διαταραχθεί» η πρόσβασή της σε αυτή.

Το σκληρό παζάρι αποτυπώνεται και στη συνεχιζόμενη συνεργασία Τουρκίας - Ρωσίας, που η Αγκυρα επιμένει να ισχυρίζεται ότι δεν είναι «εναλλακτική» στη συνεργασία της με τη Δύση. Ωστόσο, έχει το δικό του συμβολισμό το γεγονός ότι ο Τσαβούσογλου, δίπλα ακριβώς στον γγ του ΝΑΤΟ, διευκρίνισε ότι «οι σχέσεις μας με τη Ρωσία δεν είναι τόσο αδύναμες ώστε ένας Γάλλος Πρόεδρος να τις διαρρήξει», απαντώντας σε βιαστικές διαπιστώσεις του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ότι η στήριξη που πρόσφερε η Αγκυρα στις πυραυλικές επιθέσεις ΗΠΑ - Αγγλίας - Γαλλίας στη Συρία φανερώνει τελικά «διαχωρισμό» από τη Ρωσία.

Την ίδια στιγμή, ξεχωριστή σημασία έχουν και οι «δίαυλοι» συντονισμού που αναπτύσσονται ανάμεσα σε Τουρκία και Ευρώπη ειδικότερα, σε μια περίοδο που εντός της Δύσης (π.χ. μεταξύ ΕΕ - ΗΠΑ) εκφράζονται και βαθαίνουν διαφωνίες και αντιθέσεις, με την ΕΕ να θέλει να ενισχύσει τη δική της «αυτοτελή» παρέμβαση σε μια σειρά από περιοχές και τομείς.

Για παράδειγμα, είναι ενδεικτική η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε - λίγες μέρες μετά το νέο χτύπημα στη Συρία - ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, με την καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, ανταλλάσσοντας απόψεις για τις «δυνατότητες προώθησης της πολιτικής διαδικασίας» στη Συρία, αλλά και συμφωνώντας για τον «ιδιαίτερα επείγοντα» χαρακτήρα αυτής της διαδικασίας.

Επίσης, για μια «πολιτική λύση χωρίς αποκλεισμούς» στη Συρία, ο Ερντογάν συνομίλησε τηλεφωνικά και με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ανήμερα των νέων βομβαρδισμών έσπευσε να ευχαριστήσει την Αγκυρα για τις «δηλώσεις στήριξης στην επιχείρηση», αλλά και να εκφράσει «τη βούλησή του για να συνεχιστεί η κοινή εργασία», «η συνεννόηση ανάμεσα σε Γαλλία και Τουρκία».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η προσοχή πέφτει και σε μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια που αποκάλυψε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, σύμφωνα με τον οποίο, ο Μακρόν είχε εκφράσει επιθυμία να πάρει και αυτός μέρος στην τελευταία συνάντηση των ηγετών Τουρκίας - Ρωσίας - Ιράν, με κύριο θέμα τη Συρία.

Τέτοιες διαθέσεις του γαλλικού ιμπεριαλισμού να παζαρέψει τα μονοπωλιακά συμφέροντα που εκπροσωπεί, διεκδικώντας διάφορες συνεργασίες, «δένουν» και με διαθέσεις διατήρησης μιας επικοινωνίας με τη Ρωσία, για τις οποίες έδωσε διαβεβαιώσεις τόσο ο Πρόεδρος της χώρας όσο και ο ΥΠΕΞ, Ζαν Υβ Λε Ντριάν. Τη Δευτέρα, ο τελευταίος δήλωσε ότι «πρέπει να ελπίζουμε τώρα πως η Ρωσία αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις για την προώθηση της πολιτικής διαδικασίας στη Συρία, που θα επιτρέψει την έξοδο από την κρίση».

Οι περίπλοκες διεργασίες αποτυπώθηκαν χαρακτηριστικά και στα λόγια που αντάλλαξαν ΕΕ - Τουρκία, με αφορμή τη νέα έκθεση της Κομισιόν για την πρόοδο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας.

Πίσω από την εκατέρωθεν γκρίνια και κριτική - σε σημεία βεβαίως που αφορούν και ουσιαστικές τους διαφωνίες - ξεπρόβαλε και η αναγνώριση πλεονεκτημάτων που συνεχίζει να τους προσφέρει η μεταξύ τους συνεργασία, για αυτό και, τουλάχιστον προς το παρόν, τη χρειάζονται.

Ετσι, η μεν Κομισιόν κάλεσε την Τουρκία «να αντιστρέψει επειγόντως» την τάση απομάκρυνσής της από την ΕΕ, «προς το δικό της συμφέρον» και τονίζοντας βέβαια πως η Τουρκία θα παραμείνει «σημαντικός στρατηγικός εταίρος της ΕΕ», θα συνεχιστεί η συνεργασία «σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος». Η δε Τουρκία, μέσω ανακοίνωσης του ΥΠΕΞ, σημειώνει ότι «η ένταξη στην ΕΕ παραμένει στρατηγική μας προτεραιότητα». Την ίδια στιγμή, η Αγκυρα επικρίνει την Κομισιόν ότι «είναι απρόθυμη να αντιληφθεί τις δυσκολίες της περιόδου που βρισκόμαστε», ότι είναι «ανίκανη να είναι αντικειμενική και ισορροπημένη». Ενώ, σχολιάζοντας την τοποθέτηση της ΕΕ για την κατάσταση σε Αιγαίο και Κύπρο, χαρακτηρίζει «εντελώς λαθεμένη» την προσπάθειά της «να γίνει αρμόδιος διαιτητής» και εκτιμά ότι «επιμένοντας σε μονομερείς και διαστρεβλωμένες κατανοήσεις αποκαλύπτει όχι μόνο ότι της λείπει (της ΕΕ) μια στρατηγική αξιολόγηση για την Ανατολική Μεσόγειο αλλά επίσης ότι δεν έχει την ικανότητα να αναπτύξει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για την περιοχή...».