Από την επίσκεψη την περασμένη βδομάδα του απεσταλμένου του Ρώσου Προέδρου Α. Λαβρεντίεφ με τον (αριστερά) γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν, Α. Σαμκχανί

Με «καρότο» τη βελτίωση του ευρωενωσιακού μηχανισμού «νόμιμων συναλλαγών» με το Ιράν, INSTEX, διά της αποφυγής των αμερικανικών σκληρών κυρώσεων (για την παράκαμψη του δολαρίου), οι ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στην ΕΕ επιχείρησαν χτες να εμφανίσουν «ενιαία» στάση και να προωθήσουν τα συμφέροντά τους απέναντι στον ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ. Πριν και μετά το χτεσινό Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, προσπάθησαν να δείξουν αφενός πως θέλουν να «διασώσουν» τη συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (από την οποία αποχώρησαν πέρσι οι ΗΠΑ προκαλώντας αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου). Αφετέρου, απαίτησαν από το Ιράν να τηρήσει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει, παρά την τακτική των υπέρτατων πιέσεων από τις ΗΠΑ και τις σκληρές αμερικανικές κυρώσεις που έχουν βαριές επιπτώσεις στην ιρανική οικονομία. Επιπλέον, διεμήνυσαν στις ΗΠΑ ότι θα παλέψουν για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, ενώ ορισμένες χώρες όπως η Ολλανδία εξέταζαν παράλληλα την πρόταση της Ουάσιγκτον για συμμετοχή στη νέα στρατιωτική αποστολή «προθύμων» που σχεδιάζεται από τις ΗΠΑ με πρόσχημα την ασφάλεια της διεθνούς ναυσιπλοΐας στον Περσικό Κόλπο και την «προστασία» των στρατηγικών Στενών του Ορμούζ. Αυτά βεβαίως πέρα από τις πρόσφατες αποστολές νέων βρετανικών πολεμικών πλοίων στον Περσικό Κόλπο και την αύξηση της γενικότερης στρατιωτικής κινητικότητας, σε μία στρατηγική περιοχή με σημαντικές πηγές και οδούς Ενέργειας, που προκαλεί μόνιμα το ενδιαφέρον των μεγαλύτερων μονοπωλίων...

Ειδικότερα, η επικεφαλής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε χτες το απόγευμα στις Βρυξέλλες, επισήμανε πως όλες οι χώρες - μέλη διατηρούν ενιαία στάση υποστήριξης της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Συνέστησε στο Ιράν να τηρήσει όλες τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει παρά τις αμερικανικές κυρώσεις και να πάρει πίσω αποφάσεις που συνιστούν παραβίαση της Συμφωνίας. Πρότεινε μάλιστα στην Τεχεράνη να επιδείξει περισσότερη «υπομονή», διαβεβαιώνοντας πως θα βελτιωθεί ...εν καιρώ ο μηχανισμός INSTEX, που έχει στηθεί από την ΕΕ, για την πραγματοποίηση «νόμιμων εμπορικών συναλλαγών με το Ιράν», ενώ θα εξασφαλίζει προστασία από τις αμερικανικές κυρώσεις. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η Μογκερίνι διευκρίνισε ότι μελετάται το ενδεχόμενο ο μηχανισμός INSTEX να συμπεριλαμβάνει και την αγορά ιρανικού πετρελαίου (πέρα από το εμπόριο τροφίμων και φαρμάκων) και να έχουν πρόσβαση σε αυτόν και «τρίτες χώρες» που δεν τις κατονόμασε. Αναφερόμενη στην ολοκλήρωση επαφών που είχε έως το Σαββατοκύριακο σε χώρες της περιοχής του Περσικού Κόλπου, με τελευταίο σταθμό το Ιράκ, μετέφερε την «εντεινόμενη ανησυχία» ξένων αξιωματούχων για την κλιμάκωση της έντασης. Εμφανίστηκε νωρίτερα θετική στην πρόταση της ιρακινής κυβέρνησης προκειμένου να πραγματοποιηθεί στη Βαγδάτη μία σύνοδος για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού...

Το στίγμα της πολιτικής που ανακοίνωσε η Μογκερίνι είχαν δώσει νωρίτερα τα υπουργεία Εξωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας και Βρετανίας, που εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση για το Ιράν και τη διεθνή Συμφωνία του 2015, καλώντας την Τεχεράνη να τηρήσει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της Συμφωνίας. Επέκριναν επίσης τις ΗΠΑ για την απόφασή τους να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία που είχαν συνυπογράψει, αναφέροντας στο προοίμιο της ανακοίνωσης: «Εμείς, οι ηγέτες Γαλλίας, Γερμανίας και Ηνωμένου Βασιλείου, που μοιραζόμαστε κοινά συμφέροντα ασφαλείας ...ανησυχούμε». Διαπίστωσαν επίσης ότι η διεθνής Συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, JCPOA, δοκιμάζεται από τις κυρώσεις και τις πιέσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ, από τις αποφάσεις του Ιράν για τον εμπλουτισμό ουρανίου και τις «πρόσφατες επιθέσεις στον Περσικό και πέρα από αυτόν» και από την επιδείνωση της ασφάλειας στην περιοχή...

Πιο αιχμηρός στάθηκε πάντως, λίγο πριν το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, που σχολίασε ότι η πρόσφατη απόφαση του Ιράν για εμπλουτισμό ουρανίου σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό που προβλέπει η Συμφωνία (3,67%) «ήταν μόνο μία κακή αντίδραση μετά από μία κακή απόφαση», εννοώντας την περσινή αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή Συμφωνία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε χτες η νέα αντίδραση εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, που είχε συνυπογράψει το 2015 τη διεθνή Συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Είπε πως οι αμερικανικές πιέσεις σε βάρος του Ιράν είναι η «ρίζα του προβλήματος», προσθέτοντας πως «το καλύτερο είναι αυτός που προκάλεσε το πρόβλημα να το λύσει!».

Επίσης, στις Βρυξέλλες ο Αμερικανός πρέσβης στην ΕΕ, Γκόρντον Σόνλαντ, υπό το βάρος αυτών των αντιδράσεων, μιλώντας στο BBC κάλεσε τους Ευρωπαίους εταίρους των ΗΠΑ να ενώσουν τις προσπάθειές τους με αυτές της Ουάσιγκτον και να καταδικάσουν ομόφωνα «τις κακόβουλες δραστηριότητες του Ιράν όχι μόνο στα Στενά του Ορμούζ αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο».

Απέναντι σε όλα αυτά, η αντίδραση υψηλόβαθμων Ιρανών αξιωματούχων παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, που εξασφάλισε νωρίτερα την έκδοση βίζας από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με απόφαση του Αμερικανού ομολόγου του Μάικ Πομπέο, προκειμένου να μεταβεί χτες στη Νέα Υόρκη σε συνάντηση του ΟΗΕ, συνέστησε με νόημα «προσοχή μεταξύ των λόγων και των έργων», επειδή, όπως τόνισε, «υπάρχει σοβαρή διαφορά μεταξύ του κάνω κάτι και ανακοινώνω προθυμία να το κάνω»...

Αίσθηση προκάλεσε η προχτεσινή δήλωση του Ιρανού Προέδρου Χασάν Ροχανί, καθώς φάνηκε να ανοίγει το δρόμο για παζάρια με τις ΗΠΑ υπό προϋποθέσεις. «Κάθε δρόμος που πήραν οι Αμερικανοί οδήγησε σε ήττα... Επί 14 μήνες, η μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στον κόσμο έχει επιβάλει τις σκληρότερες κυρώσεις στο λαό του Ιράν, αλλά ο λαός αντιστέκεται σταθερά...», είπε ο Ροχανί την Κυριακή, εγκαινιάζοντας σειρά αναπτυξιακών έργων σε επαρχία του βορείου Ιράν. Εμφανίστηκε μάλιστα πρόθυμος για διάλογο με τις ΗΠΑ, θέτοντας ως βασικό όρο την άρση των οικονομικών κυρώσεων και τον εκφοβισμό σε βάρος της χώρας του, τονίζοντας: «Είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε με τις ΗΠΑ τη στιγμή που θα σταματήσουν τις κυρώσεις και τον εκφοβισμό».