«Η σύγχρονη αστική κοινωνία, που δημιούργησε τόσο ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που ο ίδιος κάλεσε».

Με αυτήν τη φράση, που γράφτηκε το 1848 στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» από τους Μαρξ - Ενγκελς, ξεκίνησε την ομιλία του ο Δ. Κουτσούμπας, λέγοντας πως «αποτυπώνει το βάθος και την πραγματική αιτία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η λαϊκή πλειοψηφία».

Μεταξύ άλλων είπε: «Είμαστε στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, της ρομποτικής, της ψηφιοποίησης. Αυτές οι εξελίξεις μαρτυρούν μία αδιάψευστη αλήθεια: Σήμερα υπάρχουν όλες οι δυνατότητες ώστε να βελτιωθεί το επίπεδο ζωής για εκατομμύρια εργαζόμενους στη χώρα μας και σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα όμως είναι ακριβώς τα αντίθετα. Το ρολόι αντί να πηγαίνει προς τα μπρος, γυρνάει πίσω».

Οπως ενδεικτικά υπογράμμισε, «σήμερα, βιώνουμε καθημερινά πως η καπιταλιστική βαρβαρότητα ακυρώνει τις τεράστιες δυνατότητες που έχουν δημιουργηθεί για να διασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία.

Οποιον τομέα της παραγωγής, όποιον επιστημονικό κλάδο και αν εξετάσουμε, μπορούμε να εντοπίσουμε το μεγάλο ένοχο που εμποδίζει να αξιοποιηθούν προς όφελος των αναγκών της κοινωνίας οι μεγάλες δυνατότητες που γεννά η δουλειά των εργαζομένων, τις οποίες διευρύνει η ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας.

Την ίδια ώρα που αναπτύσσονται ραγδαία και επαναστατικοποιούνται, σε σχέση με το παρελθόν, τα μέσα παραγωγής, την ίδια ώρα που αναβαθμίζονται οι υλικές συνθήκες για την ανάπτυξη της επιστήμης, βλέπουμε να δυναμώνει γύρω μας η σχετική στασιμότητα σε σχέση με το τι θα μπορούσε να παραχθεί ποσοτικά και ποιοτικά, αν δεν υπήρχε το καπιταλιστικό κέρδος ως βασικό κίνητρο, ως σκοπός της παραγωγής και της επιστημονικής έρευνας.

Χιλιάδες εφευρέσεις κατοχυρώνονται ως πατέντες, ως ιδιοκτησία επιχειρηματικών ομίλων και δεν τίθενται σχεδιασμένα, γρήγορα, ανεμπόδιστα και γενικευμένα στην υπηρεσία των αναγκών της κοινωνίας.

Παράλληλα με τους περιορισμούς στη διάχυση της τεχνολογίας, η επιστημονική γνώση αξιοποιείται για τον περιορισμό της διάρκειας ζωής των προϊόντων, την τεχνητή παλαίωση, την ενσωματωμένη γρήγορη αχρήστευσή τους.

Τα επιστημονικά επιτεύγματα που αφορούν την πληροφορική, τη ρομποτική, την αυτοματοποίηση, τα οποία αυξάνουν την παραγωγικότητα της εργασίας και μπορούν αντικειμενικά να μειώσουν τον γενικό εργάσιμο χρόνο, μετατρέπονται στα χέρια της αστικής τάξης σε όπλο για να αυξηθεί η εντατικοποίηση όσων εργάζονται, την ίδια ώρα που αυξάνεται ο εφεδρικός στρατός των ανέργων.

Το κεφάλαιο μετατρέπει επιστημονικά επιτεύγματα σε καταστροφικές δυνάμεις για την κοινωνία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την παραγωγή πυρηνικών και χημικών όπλων μαζικής καταστροφής, ενώ η ανεργία που γεννά η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι η καταστροφή της κύριας παραγωγικής δύναμης, του εργαζόμενου ανθρώπου.

Το χάσμα ανάμεσα στο πώς μπορεί να ζει σήμερα ένας εργαζόμενος και στο πώς τελικά ζει, όλο και μεγαλώνει, ακόμα και αν η καπιταλιστική οικονομία βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης.

Τα σύννεφα μίας νέας κρίσης πυκνώνουν πάνω από τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία, αφού έτσι κι αλλιώς η κρίση είναι προϊόν της καπιταλιστικής ανάπτυξης με τις ανισομετρίες και τις αντιφάσεις της.

Συμμαχίες, όπως η ΕΕ και το ΝΑΤΟ, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ακλόνητες, υφίστανται ανακατατάξεις. Εμπορικοί πόλεμοι και γεωπολιτικές συγκρούσεις τεραστίων διαστάσεων ξεσπούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Εκτεταμένες περιβαλλοντικές καταστροφές θέτουν σε κίνδυνο τους λαούς».

«Σήμερα θα μπορούσε ο εργαζόμενος άνθρωπος να δουλεύει λιγότερες ώρες τη μέρα, να απολαμβάνει πολύ καλύτερο επίπεδο δικαιωμάτων στη δουλειά και συνολικά στη ζωή του (Ασφάλιση, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός, αναψυχή κ.ά.), να έχει εξαλειφτεί η ανεργία. Αλλά αντί γι' αυτό έχουμε καθήλωση, ακόμα και μείωση μισθών, με τον έναν ή άλλο τρόπο, με τη μερική, εποχική, εκ περιτροπής εργασία και άλλα, διαρκή συμπίεση των δικαιωμάτων προς τα κάτω, αύξηση των ηλικιών συνταξιοδότησης, κατάργηση ορισμένων ευνοϊκών ρυθμίσεων για την εργαζόμενη γυναίκα, π.χ. νυχτερινή εργασία.

Παράλληλα, μία χούφτα επιχειρηματικοί όμιλοι απολαμβάνουν όλο και περισσότερο κρατικό χρήμα, προνόμια και φοροαπαλλαγές, καθορίζουν με βάση τα κέρδη τους τι θα παραχθεί, αν θα παραχθεί, πού και με τι όρους».

Ως προς τον ρόλο της επιστημονικής έρευνας στον μονοπωλιακό καπιταλισμό, ο Δ. Κουτσούμπας υπογράμμισε «τις αρνητικές συνέπειες για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών σε σχέση με τον προσανατολισμό, το περιεχόμενο, τις μεθόδους και τα κριτήρια της έρευνας, τους όρους χρηματοδότησης, τους όρους εργασίας των επιστημόνων και τα εμπόδια που δημιουργούνται για το απαιτούμενο βάθεμα του κοινωνικού χαρακτήρα της επιστημονικής εργασίας και ιδιαίτερα της επιστημονικής έρευνας».

Ανέφερε το παράδειγμα της Υγείας λέγοντας πως «η ιεράρχηση των στόχων και της χρηματοδότησης της εφαρμοσμένης έρευνας στο Φάρμακο» καθορίζεται «με γνώμονα το ποσοστό κέρδους και τα μερίδια αγοράς των ανταγωνιζόμενων ομίλων», ενώ παράλληλα «εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να υποφέρουν, γιατί το Φάρμακο και η ίδια η Υγεία αποτελούν σήμερα εμπορεύματα».

Και πρόσθεσε: «Πώς καθορίζονται οι προτεραιότητες και οι μέθοδοι για την επιστημονική αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου, για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και μεγάλων τεχνολογικών ατυχημάτων, για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων;

Ο συνυπολογισμός "κόστους - οφέλους" για την επιλογή των "βέλτιστων λύσεων" αναφέρεται πρώτα απ' όλα στο κέρδος των επιχειρήσεων και του κράτους τους και όχι στον άνθρωπο, εργαζόμενο και μη, παιδί - έφηβο - ενήλικα - υπερήλικα».

Ενώ αναφερόμενος στη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή, που αναζωπυρώνεται με αφορμή ακραίες καταστροφές, ανέφερε ότι αυτή «επικεντρώνει μόνο στο ζήτημα του "ενεργειακού μείγματος"», ενώ ως «βασικός μηχανισμός για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, στην ΕΕ παρουσιάζεται το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων, ένα αισχρό "χρηματιστήριο εκπομπών ρύπων", όπου βιομηχανίες που εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου χαμηλότερα από το πλαφόν που τους έχει τεθεί, μπορούν να πωλούν, για την ποσότητα που δεν κάλυψαν, "δικαιώματα ρύπανσης". Από την άλλη, όμιλοι με ενεργοβόρες εγκαταστάσεις μπορούν να αγοράσουν το περίσσευμα αυτό, αποκτώντας το "δικαίωμα" να ρυπαίνουν κατά το δοκούν».

Αντίστοιχα - συνέχισε - η έρευνα στις κοινωνικές επιστήμες, η οικονομική και η ιστορική έρευνα «ωθούνται όλο και πιο ασφυκτικά στην κατεύθυνση της απολογητικής του καπιταλισμού, του ανορθολογισμού και της κατασυκοφάντησης του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε στον 20ό αιώνα».

«Στην πράξη, η υπαγωγή της επιστημονικής έρευνας στις ανάγκες διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου μπαίνει φραγμός στην ελεύθερη, ανεμπόδιστη επιστημονική έρευνα. Υπονομεύει τη δημιουργική, αντικειμενική κριτική εξέταση των ανεπαρκειών της ήδη κατακτημένης γνώσης σε κάθε επιστημονικό τομέα με γνώμονα την ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας».

«Υπονομεύει τη δημιουργικότητα του ερευνητή, την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των επιστημόνων, με στόχο την ίδια τη διανοητική παραγωγή νέας επιστημονικής γνώσης προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας», σημείωσε και πρόσθεσε ως προς την «ταξική θέση των επιστημόνων»:

«Η μεγάλη πλειοψηφία των επιστημόνων πουλά πλέον την επιστημονικά ειδικευμένη εργατική της δύναμη και όχι το αποτέλεσμα της εργασίας της στα εργαστήρια και στα ερευνητικά κέντρα των ομίλων και του αστικού κράτους.

Αντιμετωπίζουν την ανασφάλεια, τον κίνδυνο της απόλυσης και την απαξίωση των επιστημονικών ικανοτήτων τους σε περίπτωση μακροχρόνιας ανεργίας.

Η απαιτούμενη ευελιξία για συχνές μετακινήσεις από τόπο σε τόπο για την υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων έχει επίσης αρνητικές επιπτώσεις στην προσωπική ζωή των νέων ερευνητών.

Η μετανάστευση χιλιάδων νέων επιστημόνων από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα, για το οποίο θα μπορούσαμε να συζητάμε αρκετές ώρες όσοι βρισκόμαστε σήμερα εδώ.

Ολα αυτά επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει ταξικά ουδέτερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων γενικά και της επιστήμης ως άμεσης παραγωγικής δύναμης ειδικότερα.

Επιβεβαιώνουν ότι οι εκάστοτε σχέσεις παραγωγής καθορίζουν το σκοπό, τα κίνητρα, τις ιεραρχήσεις, το ρυθμό ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και κυρίως το ποιος και πώς ωφελείται.

Επιβεβαιώνουν τη μαρξιστική θέση ότι η άρχουσα τάξη, που έχει στη διάθεσή της τα μέσα της υλικής παραγωγής, διαθέτει ταυτόχρονα και τα μέσα της πνευματικής παραγωγής.

Επιβεβαιώνουν ότι η επιστήμη αναπτύσσεται μέσα στο πλαίσιο του συγκεκριμένου σε κάθε ιστορική περίοδο τρόπου παραγωγής. Δεν αναπτύσσεται ταξικά ουδέτερα, ανεξάρτητα από τους στόχους της εκάστοτε άρχουσας τάξης και την πορεία της ταξικής πάλης.

Γι' αυτό και είναι βαθιά λαθεμένες οι θεωρητικές προσεγγίσεις που ερμηνεύουν την επιστημονική τεχνική πρόοδο ως αυτόνομο παράγοντα που δρα τάχα ανεξάρτητα από τις ταξικές δυνάμεις, από τους κοινωνικούς σχηματισμούς που την πραγματοποιούν».

Εξάλλου, τόνισε, «τόσο η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας όσο και η ουτοπική, ντετερμινιστική προσδοκία της κοινωνικής ευημερίας, που τάχα θα προκύψει αυτόματα από την τεχνολογική πρόοδο, αποτελούν τις δύο όψεις αυτής της ανιστόρητης, εσφαλμένης, αδιέξοδης θεωρητικής προσέγγισης.

Την άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας που δημιουργεί η τεχνολογική πρόοδος, την καρπώνεται στον καπιταλισμό το κεφάλαιο. Η αντικειμενική δυνατότητα για γενική μείωση του χρόνου εργασίας με αύξηση των αποδοχών μεταφράζεται από την εξουσία του κεφαλαίου σε αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης και του εφεδρικού στρατού των ανέργων».

«Επομένως, δεν κινδυνεύουμε ως κοινωνία από τη νέα τεχνολογία, αλλά από την καπιταλιστική αξιοποίησή της», είπε συμπληρώνοντας πως «η σύγχρονη πρόκληση είναι να εκμεταλλευτούμε το δυναμικό της νέας τεχνολογίας και των ρομπότ, την αύξηση της παραγωγικότητας προς όφελος της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών και όχι για την αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας».

«Ο Μαρξ - συνέχισε - τόνισε ότι μόνο η εργατική τάξη μπορεί να μεταμορφώσει την επιστήμη από εργαλείο ταξικής κυριαρχίας σε δύναμη προς όφελος του λαού. Θεμελίωσε τον ηγετικό, πρωτοπόρο ρόλο της εργατικής τάξης στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης, φωτίζοντας την καθοριστική θέση της στην κοινωνική παραγωγή.

Η εργατική τάξη αποτελεί την κύρια παραγωγική δύναμη της καπιταλιστικής κοινωνίας και ταυτόχρονα είναι η μόνη τάξη που δεν έχει να χάσει τίποτα εκτός από τις αλυσίδες της. Γι' αυτό, μπορεί οικονομικά και πολιτικά να εκφράσει τα πραγματικά συμφέροντα της τεράστιας κοινωνικής πλειοψηφίας και να ηγηθεί της σοσιαλιστικής επανάστασης, της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο», είπε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υπογράμμισε πως η νίκη της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης απέδειξε τον ευεργετικό, απελευθερωτικό χαρακτήρα των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Τέλος, παρά τον σημερινό αρνητικό διεθνή συσχετισμό σε βάρος του επαναστατικού εργατικού κινήματος, «αντλούμε την αισιοδοξία μας από το γεγονός ότι οξύνεται αντικειμενικά η βασική αντίθεση της καπιταλιστικής κοινωνίας ανάμεσα στην ωρίμανση του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας, της παραγωγής και στην ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της παραγωγής από το κεφάλαιο», αλλά και «από την ικανότητα της επαναστατικής πρωτοπορίας και συνολικά της εργατικής τάξης να γνωρίσει τους νόμους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας και να τους αξιοποιήσει στην επαναστατική ταξική πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. Ακριβώς για αυτό, ισχυριζόμαστε ότι στις σύγχρονες προκλήσεις απαιτούνται σύγχρονες λύσεις. Οι καινοτόμες παραγωγικές δυνατότητες απαιτούν και καινοτόμες σχέσεις παραγωγής».

«Μια νέα κοινωνία χωρίς φτώχεια, πολέμους, κρίσεις μπορεί να ανατείλει. Είναι ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός, η κοινωνία για την οποία παλεύει το ΚΚΕ, όσο κι αν η πρώτη απόπειρα οικοδόμησής του, σε κάποιες χώρες τον 20ό αιώνα, δεν έγινε κατορθωτό να ολοκληρωθεί, ηττημένη από λάθη, αστοχίες και ελλείψεις, μέσα σε έναν αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων», κατέληξε.