Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία λειτουργεί ως καταλύτης που επιταχύνει ανακατατάξεις και ανταγωνιστικά σχέδια στον χώρο της Ενέργειας, για την αναδιανομή αγορών, πηγών και δρόμων μεταφοράς της, οξύνοντας ακόμα περισσότερο τους ήδη σφοδρούς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, αλλά και αντιθέσεις εντός του ευρωατλαντικού στρατοπέδου.

Την Τρίτη 8/3, ΗΠΑ και Βρετανία ανακοίνωσαν την επιβολή εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων (η Ουάσιγκτον άμεσα, το Λονδίνο σταδιακά έως το τέλος του 2022), στο πλαίσιο των εντεινόμενων κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αντίθετα, η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπογράμμισαν ότι αν επιβληθεί καθολικό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο δεν θα μπορεί να διασφαλιστεί η ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης, με την ΕΕ πάντως να παρουσιάζει ένα σχέδιο απεξάρτησής της από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες «αρκετά πριν από το 2030», καθώς και μέτρα για τη μείωση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου κατά 2/3 έως το τέλος του 2022.

Στην πραγματικότητα, η όξυνση της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία «στριμώχνει» το γερμανικό κεφάλαιο και άλλα ευρωπαϊκά μονοπώλια που είχαν μεγάλες μπίζνες με ρωσικούς ενεργειακούς κολοσσούς, την ίδια ώρα που διαμορφώνεται ευνοϊκό έδαφος για την προώθηση πάγιων σχεδιασμών των αμερικανικών μονοπωλίων για ενίσχυση της θέσης τους στις αγορές των 27 χωρών της ΕΕ.

Οι κινήσεις των ΗΠΑ σε αυτήν την κατεύθυνση είχαν ξεκινήσει πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, καθώς τα αμερικανικά μονοπώλια υδρογονανθράκων - ιδιαίτερα αυτών που παράγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) - προσπαθούν να αποκτήσουν το μέγιστο δυνατό μερίδιο από την ενεργειακή πίτα της ΕΕ. Οι πιέσεις των ΗΠΑ υπέρ των συμφερόντων των δικών τους μονοπωλίων LNG ήταν σαφείς τόσο επί προεδρίας Τραμπ όσο και επί της τρέχουσας του Μπάιντεν.

Χαρακτηριστικές είναι οι εξελίξεις και γύρω από τον νέο ρωσο-γερμανικό αγωγό φυσικού αερίου «Nord Stream 2». Επί χρόνια βρέθηκε στο επίκεντρο αυτών των πιέσεων των ΗΠΑ που προσπάθησαν επίμονα να εμποδίσουν την κατασκευή του, με τη Γερμανία ωστόσο να προχωρά στην ολοκλήρωση της κατασκευής τον περασμένο Σεπτέμβρη, αφού η λειτουργία του θα εξασφάλιζε ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες «φτηνής» ρωσικής Ενέργειας για τα εγχώρια μονοπώλια και θα σήμαινε περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου της χώρας στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.

Πλέον, με τη συμπερίληψη του αγωγού στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και το «πάγωμα» της αδειοδότησής του, οι ΗΠΑ πετυχαίνουν αυτό που προσπαθούσαν τόσα χρόνια. «Θεωρώ ότι ο ρωσικός αγωγός φυσικού αερίου "Nord Stream 2" είναι πλέον νεκρός», τόνισε «πανηγυρικά» η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι «ο αγωγός είναι πλέον ένα κομμάτι μετάλλου στον βυθό της θάλασσας, δεν νομίζω ότι θα ξαναζωντανέψει ποτέ»...

Παράλληλα, δεν είναι τυχαίο πως οι πιέσεις των ΗΠΑ σε βάρος της ΕΕ για απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες κορυφώνονται σε περίοδο ολοκλήρωσης των έργων που γίνονταν επί χρόνια στις ΗΠΑ σε σχέση με τερματικούς σταθμούς και πλατφόρμες εξαγωγής LNG.

Σε αυτήν τη συγκυρία, τα αμερικανικά μονοπώλια Ενέργειας εμφανίζονται έτοιμα να αυξήσουν την κερδοφορία τους, καλύπτοντας ανάγκες των αγορών της ΕΕ σε Ενέργεια. Η αμερικανική εταιρεία «Cheniere Energy Inc.», που είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG, βλέπει από την αρχή του έτους τα κέρδη της να εκτοξεύονται, με αφορμή τις δεκάδες μακροπρόθεσμες συμφωνίες πώλησης που έχει υπογράψει.

Πέρα από τις αμερικανικές εταιρείες LNG, κερδισμένες είναι και οι μεταφορικές εταιρείες «Trafigura» και «Gunvor», αλλά και ιαπωνικές εταιρείες που διαχειρίζονται τη μεταφορά του LNG με πλοία σε όλο τον κόσμο.

Μερίδιο από την πίτα διεκδικεί και το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο, που είχε επίσης προετοιμαστεί εδώ και καιρό (με παραγγελίες νέων τάνκερ σε ασιατικά ναυπηγεία), εποφθαλμιώντας μεγαλύτερα μερίδια της αγοράς σε ό,τι αφορά τη μεταφορά LNG και πετρελαίου.

Την ίδια ώρα, οι παραπάνω εξελίξεις και οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαίου συνδέονται με ένα ντόμινο εξελίξεων σε άλλα «καυτά» μέτωπα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Χαρακτηριστικά, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές προς αντικατάσταση ρωσικών υδρογονανθράκων, οι ΗΠΑ εστιάζουν και σε χώρες εναντίον των οποίων έχουν επιβάλει κυρώσεις και ενεργειακό εμπάργκο: Ξεκίνησαν παζάρια με τη Βενεζουέλα και επιχειρούν να επιταχύνουν τα πολύμηνα παζάρια στη Βιέννη για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Σε αυτό το πλαίσιο, αντιπροσωπεία Αμερικανών αξιωματούχων ταξίδεψε κρυφά στο Καράκας το προηγούμενο Σαββατοκύριακο - με τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας, Ν. Μαδούρο, να κάνει λόγο για «εγκάρδιες» συνομιλίες - ενώ οι Αμερικανοί διπλωμάτες επιχειρούν να πετύχουν το συντομότερο δυνατόν στη Βιέννη ικανοποιητική συμφωνία με το Ιράν για την «αναβίωση» της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό του πρόγραμμα, με στόχο να γεμίσουν ξανά με το φθηνότερο ιρανικό πετρέλαιο οι διεθνείς αγορές.

Ηδη σε αυτό το θέμα, βέβαια, η σύγκρουση στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας προσθέτουν «επιπλοκές»: Η Μόσχα, που συμμετέχει στα παζάρια με το Ιράν στη Βιέννη, ανακοίνωσε ότι ζητάει γραπτές εγγυήσεις από τις ΗΠΑ ότι το εμπόριο, οι επενδύσεις και η στρατιωτικο-τεχνολογική συνεργασία της με την Τεχεράνη δεν θα παρεμποδιστούν με κανέναν τρόπο από τις κυρώσεις τους...

Σε αυτό το πλαίσιο οι ΗΠΑ ασκούν εμμέσως πιέσεις και στον ΟΠΕΚ για αύξηση της πετρελαϊκής παραγωγής.

Η Σαουδική Αραβία για την ώρα συμβαδίζει με τη Ρωσία και δεν συναινεί στο ενδεχόμενο άμεσης αύξησης της πετρελαϊκής παραγωγής, αξιολογώντας τα υψηλά έσοδα που απολαμβάνει σε αυτήν τη φάση. Αντίθετα, διαφορετική στάση φαίνεται να υιοθετούν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), που την περασμένη Πέμπτη εμφανίστηκαν αρχικά να συμφωνούν με το αίτημα για αύξηση της πετρελαϊκής παραγωγής, «μαζεύοντας» αυτήν την τοποθέτηση αργότερα, με δήλωση ότι εναρμονίζονται με τις αποφάσεις του ΟΠΕΚ.

Η ΕΕ, από την άλλη, για αντικειμενικούς λόγους δεν ακολουθεί τις ΗΠΑ και τη Βρετανία στην κλιμάκωση των ενεργειακών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας: Οι 27 χώρες - μέλη εισάγουν το 45% του φυσικού αερίου και του άνθρακα και το 25% του πετρελαίου που καταναλώνουν από τη Ρωσία.

Ο Γερμανός καγκελάριος, Ο. Σολτς, χαρακτήρισε «ουσιαστικής σημασίας» τις εισαγωγές Ενέργειας από τη Ρωσία, επιμένοντας ότι ο ενεργειακός ανεφοδιασμός της Ευρώπης «δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή να διασφαλιστεί με κανέναν άλλον τρόπο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να διασφαλίσουμε τον εφοδιασμό σε Ενέργεια για θέρμανση, μετακίνηση, παροχή ρεύματος και βιομηχανία».

Στο φόντο αυτών των εξελίξεων, ωστόσο, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο αντιπρόεδρός της, αρμόδιος για την «Πράσινη Συμφωνία», Φρ. Τίμερμανς, και η Ευρωπαία επίτροπος Ενέργειας, Κ. Σίμσον, παρουσίασαν στις 8/3 ένα πρώτο σχέδιο ενεργειακής «απεξάρτησης» από τη Ρωσία, σε συνδυασμό με μέτρα προετοιμασίας για την επόμενη χειμερινή περίοδο, 2022 - 2023.

Πρότειναν μεταξύ άλλων μέχρι την 1/10/2022 η αποθήκευση φυσικού αερίου στην ΕΕ να φθάσει το 90% υπό συνθήκες «ρύθμισης της τιμής, με κρατική βοήθεια και φορολογικά μέτρα», που υποτίθεται πως «θα προστατεύσουν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την επίπτωση εξαιρετικά υψηλών τιμών».

Ο Τίμερμανς είπε ότι στο τέλος του 2022 μπορούν να αντικατασταθούν 100 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου με τη διαφοροποίηση πηγών, με εισαγωγές ποσοτήτων LNG ύψους 60 δισ. κυβικών μέτρων από άλλες χώρες, με την παραγωγή βιοαερίου (υπολογίζεται ότι μπορούν να αντικατασταθούν 8 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου) και με παραγωγή και εισαγωγές 20 εκατομμυρίων τόνων υδρογόνου (αντιστοιχούν σε 50 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου). Ενθάρρυνε την επιτάχυνση της «πράσινης» μετάβασης και εκτίμησε ότι στο τέλος του χρόνου είναι εφικτό το 25% της ηλεκτροπαραγωγής να παράγεται από φωτοβολταϊκά.

Απαντώντας στις εντεινόμενες δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία από τη μία διαβεβαιώνει πως είναι και θα παραμείνει «αξιόπιστος διεθνής πάροχος Ενέργειας», όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, «προειδοποιώντας» ωστόσο ότι η στάση «εχθρότητας» της Δύσης «κάνει πιο περίπλοκη την κατάσταση».

Ετσι, στο φόντο αυτών των εξελίξεων, οι παραδόσεις ρωσικού αερίου προς τη Γερμανία μέσω του «Nord Stream 1» και της Πολωνίας, και προς τη Σλοβακία μέσω της Ουκρανίας, παραμένουν σταθερές, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η διαχειρίστρια εταιρεία του αγωγού.

Την ίδια ώρα, ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, Αλ. Νόβακ, ανέφερε ότι μετά το «στοπ» στον αγωγό «Nord Stream 2» και τις άλλες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η χώρα του «διατηρεί κάθε δικαίωμα να λάβει μια αντίστοιχη απόφαση και να επιβάλει εμπάργκο στο αέριο που διακινείται μέσω του αγωγού "Nord Stream 1 "», προσθέτοντας πάντως ότι για την ώρα δεν υπάρχει τέτοια απόφαση.

Ο Νόβακ παραδέχτηκε ότι ρωσικές επιχειρήσεις έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα στο να διασφαλίσουν χρηματοδότηση για συμβόλαια του Απρίλη, προκειμένου να πουλήσουν αργό και προϊόντα πετρελαίου, αλλά ανέφερε ότι βρίσκονται εναλλακτικές. «Βρίσκουμε άλλους τρόπους, για παράδειγμα με κινεζικές εταιρείες - δεν είναι μια μέθοδος ευρείας χρήσης, είναι μεμονωμένες περιπτώσεις», δήλωσε ο Νόβακ.

Αντίστοιχα, ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, ανέφερε ότι «εάν σταματήσουν οι δυτικές χώρες να αγοράζουν το φυσικό αέριο και το πετρέλαιό μας (...) εμείς θα κάνουμε πωλήσεις σε άλλες αγορές που ήδη υπάρχουν».

Σε ένα τέτοιο φόντο, ρεπορτάζ ήδη καταγράφουν ότι κινεζικά μονοπώλια αναζητούν πιθανές «ευκαιρίες» για επενδύσεις σε ρωσικές επιχειρήσεις, ειδικά στους τομείς της Ενέργειας και των πρώτων υλών. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου «Bloomberg», η Κίνα «συζητά» με κρατικές εταιρείες της χώρας, όπως η «China National Petroleum Corp.», η «China Petrochemical Corp.», η «Aluminum Corp. of China» και η «China Minmetals Corp.», για ενδεχόμενη αγορά μεριδίων ρωσικών μονοπωλίων, στα οποία συγκαταλέγονται ο ενεργειακός κολοσσός «Gazprom» και η βιομηχανία παραγωγής αλουμινίου «Rusal».

Η ενεργειακή τράπουλα ανακατεύεται με ταχύτητα, με την πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, τα παζάρια και τους ανταγωνισμούς των μονοπωλίων, με τους λαούς να καλούνται να πληρώσουν και πάλι τον λογαριασμό με όλους τους τρόπους...