Αν υπήρξε ένα νησί που συνδέθηκε όσο κανένα άλλο με τις τεράστιες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές των προηγούμενων χρόνων, αυτό είναι η Λέσβος. Προσφυγομάνα η ίδια, υποδέχτηκε εκατοντάδες χιλιάδες ξεριζωμένους από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, σηκώνοντας ένα τεράστιο βάρος, εξαιτίας της πολιτικής του διπλού εγκλωβισμού και των Συμφωνιών ΕΕ - Τουρκίας, που αποδείχθηκαν εξοντωτικές για τους πρόσφυγες και τους νησιώτες.

Σήμερα στο νησί παραμένουν λίγοι περισσότεροι από 1.000 μετανάστες και πρόσφυγες στο καμπ του Καρά Τεπέ, λίγο έξω από τη Μυτιλήνη. Την ίδια ώρα, ο σχεδιασμός για τη λειτουργία υπερδομής - φυλακής προσφύγων συναντά έντονες αντιδράσεις.

Συναντήσαμε τον Ν. Γαλή, ιατρό παθολόγο, μέλος του ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Λέσβου, που εργάζεται στο ιατρείο χρόνιων παθήσεων του ΚΥΤ, για να μας δώσει μια εικόνα της κατάστασης αυτών των ξεριζωμένων και βασανισμένων ανθρώπων που παραμένουν στο νησί.

Αν και, όπως παρατηρεί, η μείωση των μεταναστευτικών ροών έχει συμβάλει στην καλύτερη οργάνωση της ιατροφαρμακευτικής και οδοντιατρικής περίθαλψης στους εναπομείναντες μετανάστες και πρόσφυγες, οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από ΜΚΟ, με το κράτος να κοιτάζει από μακριά, έχοντας μόνο έναν ρόλο «ομπρέλας», δίχως χρηματοδότηση, και τον ΕΟΔΥ να ασχολείται μόνο με ειδικές περιπτώσεις λοιμώξεων που καταγράφονται.

Σημειώνει επίσης ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης να δείξει πως το πρόβλημα λύθηκε έχει οδηγήσει στο να μην ανακοινώνονται οι νέες αφίξεις, που τον τελευταίο καιρό υπάρχουν κυρίως από χώρες της Αφρικής, και στο να αποσιωπούνται οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων.

Οι συνθήκες στον καταυλισμό - προσθέτει - παραμένουν απάνθρωπες. Μπορεί πλέον πρόσφυγες να διαβιούν σε κοντέινερ, να έχουν νερό, αποχέτευση και ρεύμα, αλλά δεν πρόκειται για αξιοπρεπείς ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Πολλές φορές το ρεύμα κόβεται και στα κοντέινερ αναπτύσσονται τεράστιες θερμοκρασίες, ανυπόφορες ειδικά για τις περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.

Υπάρχουν άνθρωποι ανάπηροι, που ακρωτηριάζονται για λόγους υγείας και στέλνονται πίσω στη δομή, δίχως βοήθεια, δίχως συνοδό, αναγκασμένοι να τα βγάλουν πέρα όπως όπως, μόνοι τους. Πολλοί ακόμα αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα, δεδομένης και της εφιαλτικής κατάστασης που βίωσαν μέχρι να φτάσουν στη Λέσβο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να διαμένουν στον καταυλισμό, αλλά δεν έχουν άλλη επιλογή, καθώς πλέον σπίτια εκτός καταυλισμού υπάρχουν μόνο για τα ασυνόδευτα ανήλικα.

Η ψυχιατρική περίθαλψη αποτελεί τεράστιο πρόβλημα συνολικά για το νησί, αφού υπολειτουργεί και στο νοσοκομείο της πόλης. Μάλιστα, η μοναδική παιδοψυχίατρος διανύει μήνες κυήσεως.

Υπάρχουν κι άλλα ζητήματα αντιμετώπισης ασθενειών, συνεχίζει, που διαφέρουν, λόγω της καταγωγής των ανθρώπων αυτών, π.χ. η αυξημένη πίεση στους έγχρωμους δεν αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται στους λευκούς. Ζητήματα που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και απαιτούν εμπειρία, έγνοια από το ιατρικό προσωπικό, που δίνει παραπάνω από το 100% των δυνάμεών του για να προσφέρει ό,τι καλύτερο μπορεί. Ομως όλα αυτά δεν μπορεί να επαφίενται στις ΜΚΟ, πρέπει να υπάρξει γενναία χρηματοδότηση, ανάληψη από το Δημόσιο αυτής της ευθύνης, με υποδομές και προσωπικό, καταλήγει.

Μέσα στους χιλιάδες ξεριζωμένους που φιλοξένησε η Λέσβος όλα αυτά τα χρόνια, πολλοί ήταν παιδιά. Τραυματισμένα από εικόνες ανείπωτης φρίκης στις πατρίδες που άφησαν πίσω τους, από εμπειρίες απύθμενης αγωνίας ενός ταξιδιού στο άγνωστο, με μόνη πυξίδα την ελπίδα τους για ένα καλύτερο αύριο.

Ενα από τα σημαντικότερα ζητήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπα στη χώρα υποδοχής είναι αυτό της εκπαίδευσης, που δεν θα μπορούσε φυσικά να εξαιρείται από τη συνολικότερη εχθρική πολιτική του κράτους και της ΕΕ απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες.

Η Σεριχάν Χασέμ, φιλόλογος στο επάγγελμα, απασχολείται χρόνια στη διαδικασία προετοιμασίας των παιδιών αυτών για την ομαλή τους ένταξη στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ως εργαζόμενη σε δομή που προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες στα παιδιά του καμπ στο Καρά Τεπέ, λειτουργώντας σχολείο σε άλλο χώρο όπου μαθαίνουν Ελληνικά, Αγγλικά και Μαθηματικά, όπου τους προσφέρονται δημιουργική απασχόληση και ψυχολογική υποστήριξη.

Η διαδικασία αυτή πρόκειται να σταματήσει, καθώς η μείωση του αριθμού των μεταναστών και προσφύγων που φιλοξενούνται αυτήν τη στιγμή στη Λέσβο οδήγησε το κράτος στην απόφαση τέτοιες υπηρεσίες να προσφέρονται αποκλειστικά μέσω των ΔΥΕΠ (Δομών Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων).

Η εμπειρία της, ωστόσο, εγείρει σοβαρές ενστάσεις για τη δυνατότητα των ΔΥΕΠ να προσφέρουν ένα τόσο σημαντικό έργο. Οπως τονίζει, λείπει το εξειδικευμένο προσωπικό που θα μιλάει τη γλώσσα των παιδιών και θα είναι καταρτισμένο ώστε να τους προσφέρει αυτά που πραγματικά έχουν ανάγκη. Και ανάγκη δεν έχουν από εγκλεισμό, ούτε από παροχή στείρας γνώσης που αδυνατούν να αφομοιώσουν.

Επικαλείται το παράδειγμα του Κούρος, του μαθητή από το Ιράν ο οποίος αρίστευσε φέτος στις πανελλαδικές. Οπως σημειώνει, αυτό έγινε γιατί το παιδί δέχτηκε εγκαίρως την κατάλληλη βοήθεια και προετοιμασία, από ανθρώπους ειδικευμένους σε κάτι τέτοιο, ενώ δεν ήταν έγκλειστος αλλά διαβιούσε σε σπίτι, έχοντας μια αίσθηση κανονικότητας στη ζωή του.

«Τα παιδιά αυτά θέλουν υποστήριξη για να πιστέψουν στη δύναμή τους να τα καταφέρουν, η εκπαίδευση μπορεί να είναι διέξοδος γι' αυτά, υπήρχαν παιδιά που δεν είχαν βγει ποτέ από το ΚΥΤ και όταν αυτό συνέβη δεν ήθελαν να ξαναγυρίσουν, αφού αναζητούσαν μια κανονικότητα και απόδραση από τις άθλιες συνθήκες μέσα στο ΚΥΤ. Ο Κούρος τα κατάφερε γιατί βοηθήθηκε να πετύχει αυτό που πέτυχε, αυτή η ευκαιρία δεν δίνεται σε όλα τα παιδιά.

Η ένταξή τους στο δημόσιο σχολείο χωρίς την απαραίτητη στήριξη δεν πρόκειται να έχει αποτελέσματα. Οι δάσκαλοι Γενικής Παιδείας, που δεν ξέρουν, δεν έχουν εκπαιδευτεί στο πώς να προσεγγίσουν και να χειριστούν παιδιά με τα δικά τους τραύματα, που δεν μιλάνε τη γλώσσα τους, δεν καταλαβαίνουν την κουλτούρα τους, αδυνατούν να τα βοηθήσουν. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που μπορούν να το κάνουν.

Γι' αυτόν τον λόγο, πολλά παιδιά δεν θέλουν να πηγαίνουν στις ΔΥΕΠ, μας λένε ότι νιώθουν αφιλόξενα εκεί», μας λέει η Σεριχάν, πριν επισημάνει για μια ακόμα φορά την ανάγκη να προσληφθεί τέτοιο προσωπικό, ώστε όλα τα παιδιά να έχουν μια ευκαιρία.